Bank i Klient: Cyberbezpieczny portfel

Paweł Minkina, Michał Polak

To jeden z wniosków płynący z opublikowanej drugiej edycji raportu ZBP „Cyberbezpieczny portfel”.

16 milionów klientów bankowości internetowej

W ciągu ostatnich siedmiu lat wykorzystanie bankowości internetowej w Polsce wzrosło prawie dwukrotnie. W 2010 r. było niewiele ponad 9 mln aktywnych jej użytkowników. W I kwartale 2018 r. ich liczba przekroczyła 16 mln. Dziś dostęp do bankowości internetowej jest powszechny – umowy z bankami dające możliwość korzystania z tego rodzaju usług podpisało 35,5 mln Polaków (dla porównania w IV kw. 2010 r. było to 16,2 mln klientów).

Szybki wzrost popularności bankowości internetowej nie idzie w parze z upowszechnieniem wiedzy z zakresu cyberbezpieczeństwa. W ciągu ostatniego roku, jak wynika z badań Komisji Europejskiej, ponad 70% Polaków korzystających z niej nie zmieniło hasła dostępowego. Jednocześnie, jedynie 13% rodaków podjęło konkretne działania, by zwiększyć swój poziom bezpieczeństwa w sieci. Z drugiej strony – deklaracje Polaków dotyczące ich poczucia bezpieczeństwa w internecie są jednymi z najśmielszych w Europie.

Szczątkowa wiedza o cyberzagrożeniach

Eksperci są zaskoczeni takimi opiniami, jako że ponad 70% mieszkańców Polski otwarcie deklaruje, iż w żaden sposób nie rozwija swojej wiedzy na temat cyberzagrożeń; co więcej – nie widzi także takiej potrzeby w najbliższej przyszłości (badanie Kantar TNS na zlecenie ZBP, kwiecień 2018 r.). Tymczasem według badań Komisji Europejskiej, ponad 70% Polaków na własnej skórze doświadczyło przynajmniej jednej próby wyłudzenia wrażliwych danych autoryzacyjnych, takich jak hasło, PIN czy login.

Banki – liderzy cyberbezpieczeństwa

W badaniu opinii przeprowadzonym przez Kantar TNS na zlecenie ZBP, Polacy wskazali sektor bankowy jako jeden z najbardziej cyberbezpiecznych w Polsce. Zaufanie doń niemal dwukrotnie przekracza poziom zaufania do przedstawicieli wojska i policji oraz prawie pięciokrotnie przewyższa poziom zaufania do sektora telekomunikacyjnego. Jednak bez konsekwentnej edukacji ekonomicznej oraz utrwalania wśród klientów dobrych nawyków dotyczących korzystania z bankowości elektronicznej systemy bezpieczeństwa elektronicznego zbudowane przez sektor bankowy mogą okazać się niewystarczające.

Jeśli porównamy nas z pozostałymi państwami Unii Europejskiej, to okazuje się, że w korzystaniu z bankowości elektronicznej plasujemy się w środku stawki. 60% respondentów badania przeprowadzonego przez Komisję Europejską w Polsce odpowiedziało, że korzysta z bankowości internetowej, to o 2 pkt. proc. więcej niż średnia dla państw UE. Nowoczesne formy bankowości najbardziej popularne są w państwach skandynawskich, najmniej w Rumunii i Bułgarii – w tych krajach korzysta z niej zaledwie kilkanaście procent ludności. Wykorzystanie usług elektronicznych regularnie się powiększa – grupa użytkowników bankowości internetowej rośnie we wszystkich krajach Unii Europejskiej, w Polsce jest obecnie o 3 pkt. proc. wyższa w porównaniu z badaniem z 2014 r.

Źle informowani o cyberbezpieczeństwie

Obszar cyberbezpieczeństwa charakteryzuje się bardzo dynamicznymi zmianami – zarówno gdy chodzi o potencjalne zagrożenia, jak i metody przeciwdziałania im. Dlatego tak ważną kwestią pozostaje stała edukacja w tym zakresie. Według badania przeprowadzonego przez Warszawski Instytut Bankowości „Poziom edukacji finansowej 2018” cyberbezpieczeństwo jest jednym z tematów, co do których Polacy czują największy niedobór wiedzy. Niedostatecznie poinformowanymi w tym zakresie czuje się 38% naszych rodaków. Cyberbezpieczeństwo jest bardzo wyspecjalizowanym obszarem wiedzy, być może dlatego tak nisko oceniamy swój poziom kompetencji w tej dziedzinie. Jednak porównując te dane z deklarowanym poczuciem bezpieczeństwa w sieci, w szczególności w przypadku bankowości internetowej, można odnieść wrażenie, że Polacy nie przenoszą odpowiedzialności za instytucje finansowe.

Brak znajomości ryzyk związanych z bezpieczeństwem w sieci może wynikać z podobnych odczuć w zakresie wiedzy o usługach bankowych. Według danych ZBP, 77% badanych uznało swój poziom kompetencji w zakresie użytkowania bankowości mobilnej za niski, a 76% mówi to samo odnośnie bankowości internetowej. Dane Komisji Europejskiej są jeszcze bardziej niepokojące – aż 49% Polaków twierdzi, że jest źle poinformowanych o cyberbezpieczeństwie.

Najmniejszą wiedzę spośród mieszkańców Unii Europejskiej odnośnie cyberbezpieczeństwa deklarują Bułgarzy – tak stwierdziło 70% respondentów. Najlepiej poinformowani czują się Duńczycy – tylko 22% z nich odczuwa w tym zakresie spore niedostatki. W Polsce poziom wiedzy na ten temat jest zbliżony do średniej w Unii Europejskiej. Większość Europejczyków jest jednak świadoma rosnącego ryzyka funkcjonowania w cyberprzestrzeni. 86% mieszkańców Wspólnoty uważa, że ryzyko stania się ofiarą cyberataku rośnie. Podobną opinię mają Polacy – 82% procent z nas jest takiego samego zdania.

Co czwarty z nas doświadczył prób wyłudzeń prywatnych informacji

Europejczycy uważają, że ryzyko stania się ofiarą cyberataku jest coraz większe, mimo że potencjalnie niebezpieczne sytuacje nie zdarzają nam się często. Na tle innych krajów Unii Europejskiej Polska w ocenie klientów wypada dość dobrze – 23% respondentów odpowiedziało, że doświadczało prób wyłudzeń prywatnych informacji (w tym dostępu do komputera i bankowości internetowej) poprzez wiadomości e-mailowe i telefony. Najwięcej mieszkańcy Danii (66%), co jednak wcale nie musi świadczyć o tym, że w tym kraju przeprowadzana jest największa liczba ataków. Duńczycy czują się najlepiej wyedukowani w zakresie cyberbezpieczeństwa w Europie, przez co częściej mogą identyfikować próby oszustwa. W Finlandii, gdzie 93% ludności korzysta z bankowości elektronicznej, jedna trzecia klientów twierdzi, że była w sytuacji potencjalnie zagrażającej bezpieczeństwu w sieci. W Polsce odsetek ten wynosi 38%.

Jak wynika z najnowszego raportu NetB@nk, na koniec I kw. 2018 r. ponad 35,7 mln klientów indywidualnych posiadało umowy umożliwiające dostęp do usług bankowości internetowej – to wzrost o 6,5% w stosunku do tego samego okresu w roku ubiegłym. Przynajmniej raz w miesiącu do bankowości elektronicznej loguje się 16,32 mln osób – o ponad 400 tys. więcej niż w końcu 2017 r. Przeciętnie, aktywny klient bankowości internetowej wykonywał w I kw. br. średnio sześć przelewów miesięcznie. Z danych zgromadzonych na koniec marca wynika, iż bankową aplikację mobilną posiada – i korzysta z niej co najmniej raz w miesiącu – 6,27 mln klientów. To nieco ponad 38% wszystkich aktywnych klientów bankowości internetowej.

Pełna wersja raportów Cyberbezpieczny portfel oraz NetB@nk dostępna jest na portalu www.zbp.pl.
Fot. putilov_denis/stock.adobe.com