97. webinar PAB WIB: „Wpływ czynników regulacyjnych i fiskalnych na wyniki finansowe banków w II kwartale 2025 roku”
Otwierający spotkanie Grzegorz Zatryb podkreślił, że drugi kwartał 2025 roku był dobry dla polskiej gospodarki: dynamika wzrostu PKB wyniosła 3,4%, sprzedaż detaliczna urosła o 5,8% r/r, produkcja sprzedana przemysłu osiągnęła wyniki lepsze od każdego roku licząc od 2021 roku.
Spada dynamika wynagrodzeń, co wesprze dalsze procesy dezinflacyjne. Rozczarowały natomiast inwestycje, które po dobrym I. kwartale odnotowały spadek. Jak zauważył Kamil Sobolewski, niepokojem może natomiast napawać luźna polityka fiskalna – już zostało wykonane 45% deficytu zaplanowane na 2025 rok.
Według europejskiej klasyfikacji (EDP), jeśli tempo wzrostu deficytu utrzymałoby się na dotychczasowym poziomie, do końca roku osiągnęlibyśmy poziom 7,5%.
Jak wskazano w uzasadnieniu ustawy budżetowej, jeżeli w okresie najbliższych 5 lat, wzrost gospodarczy byłby niższy o 1 p.p. od zakładanego, wówczas na koniec tego okresu dług/PKB byłby o 8% PKB wyższy niż w scenariuszu bazowym.
Ponadto w „Strategii zarządzania długiem sektora finansów publicznych w latach 2026-2029” można wskazać ogromną zmianę względem założeń z ubiegłego roku.
W 2024 roku w wykazano tam, że w latach 2026 – 2028 dług publiczny wzrośnie o 2,5% PKB. W aktualnej strategii oszacowano tempo wzrostu długu na poziomie pięciokrotnie wyższym niż zakładano jeszcze rok temu.
Jednocześnie wzrost napięć fiskalnych będzie skutkował próbami podnoszenia podatków tam gdzie jest to społecznie akceptowalne, w tym – względem sektora bankowego.
Dr Tomasz Pawlonka zaprezentował w imieniu Zespołu Badań i Analiz ZBP podsumowanie sytuacji sektora bankowego w II kwartale 2025 roku.
W strukturze aktywów banków kredyty dla sektora niefinansowego nadal zmniejszają swój udział na rzecz instrumentów dłużnych – głównie emitowanych przez Skarb Państwa. Powoduje to zmiany w strukturze przychodów odsetkowych – w 2024 roku ok. 26,9% przychodów odsetkowych pochodziło z instrumentów dłużnych. Poziom ten gwałtownie wzrósł również w pierwszym półroczu 2025 r. – do blisko 35,3%.
Obniżki stóp procentowych przełożyły się jak dotychczas na spadek przychodów odsetkowych sektora o 3,19 mld zł.
Ze względu na zmiany w strukturze odsetkowej aktywów, które w pewnym stopniu uniezależniają przychody odsetkowe od poziomu stopy referencyjnej, w ocenie ZBiA ZBP przychody odsetkowe w 2025 roku będą wyższe o 2,1% od poziomu z 2024 roku, zaś w 2026 roku będą niższe aż o 25,63 mld zł (-15%) od poziomu z 2024 roku.
Choć przychody i wyniki banków w 2025 są r/r wyższe niż w 2024 roku, wraz ze spadkiem stóp procentowych przewagi te topnieją i w kolejnych miesiącach trend ten będzie prawdopodobnie kontynuowany.
Według szacunków ZBiA, w 2025 roku sektor osiągnie wynik finansowy netto na poziomie 44 mld zł.
Odnosząc się do ostatnio podnoszonego wątku opodatkowania „nadmiarowych” zysków sektora, dr Tomasz Pawlonka podkreślił, że w ujęciu teorii finansów, minimalny poziom wyniku finansowego, osiąganego przez przedsiębiorstwo, powinien pokrywać koszt kapitału.
Tymczasem w sektorze bankowym udało się to osiągnąć dopiero od 2024 roku – po 102 miesiącach, w których stopa zwrotu z kapitału nie pokrywała kosztu tego kapitału.
W tym świetle, nie ma mowy o nadmiarowych zyskach.
Nawet funkcjonując w warunkach wyższych stóp procentowych – banki nie odrobiły jeszcze strat z lat 2015 – 2023.
Prognozę wyników sektora na 2025 – 2026 rok przedstawili badacze z Uniwersytetu Łódzkiego – em. prof. UŁ dr hab. Czesław Lipiński oraz dr Wojciech Zatoń, którzy podkreślili, że w okresie ostatnich 2 lat sektor bankowy konsekwentnie budował swoją odporność na obniżki stóp procentowych.
Złożył się na to m.in. wzrost wolumenu instrumentów dłużnych (w tym: opartych o stopę stałą), zastępowanie obligacji o niskiej rentowności z lat 2020 – 2021 (ok. 1%) papierami o znacznie wyższej rentowności (ok. 5%) oraz systematycznie malejący wolumen kredytów o zmiennym oprocentowaniu.
Prezentując prognozę wyników sektora, przyjęto 3 warianty prognozy – różniące się parametrami PKB oraz CPI i tempem łagodzenia polityki pieniężnej.
Z przeprowadzonej prognozy wynika, że w wariacie bazowym w 2025 r. zysk sektora ustabilizuje się na poziomie ok. 44,8 mld zł; w wariancie optymistycznym sięgnie 46,3 mld zł, zaś w przypadku głębszej obniżki stóp procentowych – wyniesie ok. 43,8 mld zł.
Prognozy na 2026 rok kształtują się na poziomach: bazowy – 35,2 mld, optymistyczny: 37,7 mld, pesymistyczny: 34 mld zł.
Warto podkreślić, że powyższe warianty prognoz na rok 2026 nie uwzględniają skutków proponowanego przez Ministerstwo Finansów zwiększenia stawki procentowej podatku dochodowego od banków. Uwzględnienie tego obciążenia oznaczałoby zmniejszenie zysku netto sektora bankowego za rok 2026 o około 6,5 – 7 mld zł.
Czytaj także: Podwyżka CIT dla banków zmniejsza przyszłe emerytury Polaków
Propozycja ta została oceniona przez badaczy jednoznacznie negatywnie, bo jej wejście w życie oznaczałaby ingerencję w działalność jednego sektora i pogorszenie jego sytuacji konkurencyjnej w stosunku do innych sektorów gospodarki (często także osiągających duże zyski w sprzyjających warunkach rynkowych np. znaczących ruchów cen surowców, nośników energii i niektórych wyrobów itp.).
Ostatecznie prowadziłoby to do znacznego obniżenia rentowności sektora i zniechęcenia potencjalnych inwestorów, z negatywnymi następstwami dla budowy bazy kapitałowej, zdolnej do zaspokajania potrzeb kredytowych gospodarki realnej.
Pełny zapis webinaru jest możliwy do odtworzenia na stronie www.pabwib.pl
