Co ogranicza zdolność polskiego sektora bankowego do finansowania gospodarki?
![Co ogranicza zdolność polskiego sektora bankowego do finansowania gospodarki? Co ogranicza zdolność polskiego sektora bankowego do finansowania gospodarki?](https://sp-ao.shortpixel.ai/client/to_webp,q_glossy,ret_img,w_1024,h_576/https://bank.pl/wp-content/uploads/2022/11/bank-1280x720-AdobeStock_102642335-bluraz-1024x576.jpg)
Wzrost z lat 2010-2016 został zahamowany wprowadzeniem podatku bankowego oraz silnym obciążeniem sektora bankowego licznymi kosztami o charakterze zewnętrznym. W rezultacie polski sektor bankowy jest jednym z najmniejszych europejskich sektorów bankowych proporcjonalnie do wielkości gospodarki.
W tym kontekście kluczowe jest określenie, czym finansować konieczne, wymagane projekty inwestycyjne, w tym transformację energetyczną polskiej gospodarki? Potrzeba nam silnego sektora bankowego, dopasowanego do potrzeb (i aspiracji) polskiej gospodarki.
![1 wykres, Sektor bankowy a jego zdolność do finansowania gospodarki](https://sp-ao.shortpixel.ai/client/to_webp,q_glossy,ret_img,w_830,h_624/https://bank.pl/wp-content/uploads/2024/08/1-wykres-aktywa-pkb-830x-zbp.png)
Kredyty dla sektora niefinansowego
Od początku 2024 r. portfel kredytów dla sektora niefinansowego wzrósł o 22,7 mld zł, tj. o 1,96%, zaś w ujęciu r/r jedynie o 1,1% (12,94 mld zł). Zważywszy na skalę potrzeb oraz funkcjonowanie w tym czasie Programu BK2% – można stwierdzić że wskazany wzrost jest bardzo niewielki.
O ile w przypadku złotowych kredytów mieszkaniowych, w ujęciu r/r, wartość tego portfela zwiększyła się o 9,5% (co raczej należy traktować jako nieśmiałe wyjście z głębokiego dołka), tak w przypadku pozostałych kredytów dla sektora niefinansowego (z wyłączeniem złotowych kredytów mieszkaniowych) portfel w ujęciu r/r zmniejszył się o 3,11% (tj. o 24,17 mld zł).
W ujęciu realnym przekłada się to na kontynuację spadku realnej wartości portfela kredytów dla sektora niefinansowego.
![2 wykres, Sektor bankowy a jego zdolność do finansowania gospodarki](https://sp-ao.shortpixel.ai/client/to_webp,q_glossy,ret_img,w_830,h_518/https://bank.pl/wp-content/uploads/2024/08/2-wykres-kredyty-pkb-830x-zbp.png)
Kredyty dla gospodarstw domowych
Wprowadzony w 2016 r. podatek bankowy był silną destymulantą wzrostu kredytowania gospodarstw domowych.
Od 2016 r. obserwowany był systematyczny spadek realnej wartości portfela kredytowego dla gospodarstw domowych, którego wartość w warunkach wysokich stóp procentowych zanurkowała w pobliże 20%.
Gorzej sytuacja w tym zakresie wygląda jedynie w Grecji i na Litwie.
![3 wykres, Sektor bankowy a jego zdolność do finansowania gospodarki](https://sp-ao.shortpixel.ai/client/to_webp,q_glossy,ret_img,w_830,h_572/https://bank.pl/wp-content/uploads/2024/08/3-wykres-kredyty-gospodarstwa-domowe-pkb-830x-zbp.png)
Czytaj także: Wydarzenia i Opinie | Forum Finansowania Mikro, Małych i Średnich Przedsiębiorstw 2024 | Finanse dla innowacji – innowacje w finansach
Kredyty dla przedsiębiorstw
Równie źle wygląda sytuacja w zakresie finansowania działalności przedsiębiorstw.
Wraz z wprowadzeniem podatku bankowego wzrost realnej wartości portfela kredytów dla przedsiębiorstw wyhamował, a od 2019 r. systematycznie i znacząco spada.
Według stanu na koniec czerwca 2024 r. portfel kredytów dla przedsiębiorstw w relacji do PKB osiągnął swoje historyczne minimum (tj. 12,03% PKB).
W ujęciu r/r wartość portfela kredytów dla przedsiębiorstw uległa również nominalnemu obniżeniu. Jego nominalna wartość zmniejszyła się o 2,95 mld zł, tj. o 0,7%.
![4 wykres, Sektor bankowy a jego zdolność do finansowania gospodarki](https://sp-ao.shortpixel.ai/client/to_webp,q_glossy,ret_img,w_830,h_669/https://bank.pl/wp-content/uploads/2024/08/4-wykres-kredyty-przedsiebiorstwa-pkb-830x-zbp.png)
Analizując portfel kredytów dla przedsiębiorstw (dużych przedsiębiorstw (DP) oraz mikro, małych i średnich przedsiębiorstw MMŚP) osobno – kredyty operacyjne i kredyty inwestycyjne – dostrzec można wyraźne rozbieżności.
O ile w przypadku kredytów operacyjnych, od początku 2024 r. nastąpił wzrost wartości portfela o 4,16 mld zł, tj. 1,94% (co z pewnością nie jest wysokim wzrostem), w przypadku kredytów inwestycyjnych jest znacznie gorzej.
Portfel kredytów inwestycyjnych przedsiębiorstw od początku 2024 r. uległ zmniejszeniu o 0,85 mld zł (tj. 0,49%). To niezwykle niepokojący trend w sytuacji, w której gospodarka potrzebuje silnych impulsów prorozwojowych, a te możliwe są do osiągnięcia właśnie poprzez inwestycje.
![5 wykres, Sektor bankowy a jego zdolność do finansowania gospodarki](https://sp-ao.shortpixel.ai/client/to_webp,q_glossy,ret_img,w_830,h_500/https://bank.pl/wp-content/uploads/2024/08/5-wykres-kredyty-inwestycyjne-pkb-830x-zbp.png)
Jeszcze gorzej wygląda sytuacja w zakresie kredytów operacyjnych i inwestycyjnych przedsiębiorstw w odniesieniu do ich realnej wartości (tzn. w odniesieniu do PKB). Portfel kredytów operacyjnych w relacji do PKB ulega silnemu obniżeniu od 2019 r., zaś w przypadku realnej wartości portfela kredytów inwestycyjnych spadki zaczęły się już w 2017 r.
Kredyty inwestycyjne stanowią obecnie nieco ponad 5% PKB, co stanowi historyczne minimum.
![6 wykres, Sektor bankowy a jego zdolność do finansowania gospodarki](https://sp-ao.shortpixel.ai/client/to_webp,q_glossy,ret_img,w_830,h_558/https://bank.pl/wp-content/uploads/2024/08/6-wykres-kredyty-operacyjne-pkb-830x-zbp.png)
Czytaj także: PENGAB spadł o 4,7 pkt. m/m, wyraźny spadek koniunktury na rynku kredytów w sierpniu ’24
Indeks MIK i inwestycje
Odzwierciedleniem stosunku przedsiębiorstw do inwestycji jest badany przez Polski Instytut Ekonomiczny indeks MIK (Miesięczny Indeks Koniunktury) i jego komponent – inwestycje.
Choć wartość indeksu osiągnęła w sierpniu poziom 73 pkt, co oznacza drugi z rzędu miesiąc wzrostów z poziomu 66,1 pkt. w czerwcu 2024 r., nadal dalece odstaje od wartości neutralnej wynoszącej 100 pkt.
Oznacza to, że w zakresie inwestycji wśród przedsiębiorców przeważają negatywne nastroje.
![7 wykres, Sektor bankowy a jego zdolność do finansowania gospodarki](https://sp-ao.shortpixel.ai/client/to_webp,q_glossy,ret_img,w_830,h_559/https://bank.pl/wp-content/uploads/2024/08/7-wykres-komponenty-inwestycje-pkb-830x-zbp.png)
Co zatrważające, według stanu na koniec sierpnia 2024 r. aż 62% ankietowanych przedsiębiorstw wskazało, że w ciągu ostatnich trzech miesięcy nie poniosło żadnych wydatków na działalność inwestycyjną.
Przerażający jest również trend, który jednoznacznie wskazuje, że odsetek przedsiębiorstw deklarujących brak ponoszenia wydatków inwestycyjnych stale wzrasta.
![8 wykres, Sektor bankowy a jego zdolność do finansowania gospodarki](https://sp-ao.shortpixel.ai/client/to_webp,q_glossy,ret_img,w_830,h_587/https://bank.pl/wp-content/uploads/2024/08/8-wykres-spadek-inwestycji-pkb-830x-zbp.png)
W grupie przedsiębiorstw deklarujących brak podejmowania działań inwestycyjnych dominuje przekonanie, że przyczyną takiego stanu rzeczy jest brak potrzeb inwestycyjnych (71% grupy przedsiębiorstw niepodejmujących działań inwestycyjnych i 44% ankietowanych przedsiębiorstw ogółem).
Jedynie 29% spośród „nieinwestujących przedsiębiorstw” wskazuje, że inwestycje nie są podejmowane z uwagi na brak możliwości finansowych (18% ankietowanych przedsiębiorstw ogółem).
Niewielkim, ale jednak, pocieszeniem jest fakt, że od 5 miesięcy rośnie odsetek przedsiębiorstw deklarujących wzrost nakładów inwestycyjnych (na koniec sierpnia było to 34% ankietowanych przedsiębiorstw).
![9 wykres, Sektor bankowy a jego zdolność do finansowania gospodarki](https://sp-ao.shortpixel.ai/client/to_webp,q_glossy,ret_img,w_830,h_649/https://bank.pl/wp-content/uploads/2024/08/9-wykres-wydatki-inwestycyjne-firm-830x-zbp.png)
Reasumując powyższe analizy należy jednoznacznie stwierdzić, że podejmowanie działań inwestycyjnych (również przez przedsiębiorstwa), zwiększanie innowacyjności polskiej gospodarki, różnorodności i złożoności produkcji – są warunkami sine qua non rozwoju polskiej gospodarki.
W tym celu gospodarce potrzebny jest silny sektor bankowy, który będzie w stanie zaangażować się z proces transformacji i modernizacji polskiej gospodarki.
Pierwszym krokiem w całej układance wymaganych do podjęcia działań powinna być daleko idąca zmiana w sposobie (podstawie) wymiaru tzw. podatku bankowego – tak, aby nie działał on destymulująco na działalność kredytową.
![Dr Tomasz Pawlonka – dyrektor Zespołu Badań i Analiz, Związek Banków Polskich, dyrektor Programu Analityczno-Badawczego Warszawskiego Instytutu Bankowości, adiunkt w Katedrze Finansów SGGW w Warszawie.](https://sp-ao.shortpixel.ai/client/to_webp,q_glossy,ret_img,w_200,h_250/https://bank.pl/wp-content/uploads/2024/08/tomasz-pawlonka-zbp-200x250-zbp.jpg)