System wyrównawczy dochodów JST – stanowisko ZMP

Art. 9 ust. 5 Europejskiej Karty Samorządu traktuje o systemie wyrównawczym, który ma na celu zapewnienie zasilania finansowego JST, adektwatnego do zakresu nałożonych ustawami zadań. Chodzi głównie o tzw. "janosikowe", którego system wypłacania został ustalony w 2003 roku. Od tego czasu wiele się zmieniło, w związku z tym Związek Miast Polskich opublikował swoje stanowisko w tej sprawie.

Sprawa „janosikowego” komplikuje się tym bardziej, że w 2003 roku ustawa o dochodach JST obejmowała m.in. zastąpienie części subwencji i dotacji dochodami własnymi, w postaci wzrostu udziałów gmin, powiatów i województw w podatkach PIT i CIT. Jak czytamy w stanmowisku ZMP: „Spowodowało to wzrost zróżnicowania potencjału dochodowego JST – i to w zakresie tych dochodów „własnych”, na których wydajność samorządy mają znikomy wpływ. W związku z tym nastąpiło równocześnie rozbudowanie systemu wyrównawczego, którego celem było częściowe zniwelowanie zbyt dużych różnic w poziomie dochodów własnych. Taki system jest niezbędny”.

Jednak skonstruowanie systemu wyrównawczego w warunkach roku 2003 nie przekłada się na jego wydajność dzisiaj. Dokonano bowiem zmian w podatku PIT, które zmniejszyły jego wydajność, a światowe procesy gospodarcze spowodowały zmniejszenie wydajności podatku CIT. Dodatkowo jeszcze obliczanie systemu odbywa się z dwuletnim opóźnieniem, co wobec dużej dynamiki gospodarki powoduje znaczące zniekształcenia.

Z analiz ZMP wynika, że wzrost wpłat „janosikowego” jest szybszy niż wzrost dochodów, zwłaszcza dochodów własnych JST. Dokładając do tego dwuletnie opóźnienie, samorządy znalazły się w sytuacji, w której największy wzrost wpłat nastąpił w latach wyraźnego spadku dochodów własnych. Najdotkliwiej zostali doświadczeni najwięksi płatnicy „janosikowego” – Warszawa i Mazowsze.

ZMP proponuje korektę systemu wyrównawczego dochodów JST, w której najważniejszą kwestią jest przeprowadzenie rzetelnej analizy funkcjonowania mechanizmów wyrównawczych w zmienionych warunkach prawnych (PIT) i gospodarczych (CIT). Należy więc ” wprowadzić do obecnego systemu korekty, które przywróciłyby zgodne z intencjami ustawodawcy zasady jego działania, uzupełnione o kryteria doty-czące kosztów realizacji zadań w różnych typach i kategoriach JST.”

List prezentujący stanowisko ZMP opublikowany został na stronie: http://zmp.miasto.biz/strona-3-uchwaly_i_stanowiska_zmp.html.

Źródło: www.zmp.miasto.biz