10 lat EFS w Polsce. Perspektywy na przyszłość
Europejski Fundusz Społeczny (EFS) od 10 lat wspiera w naszym kraju rozwój zasobów ludzkich, zatrudnienie, integrację społeczną. Na programy dofinansowane z EFS przeznaczono prawie 14 mld euro (blisko 59 mld zł) i zrealizowano ponad 56 tys. projektów. Z pomocy skorzystało ponad 9 mln osób, czyli jedna czwarta wszystkich mieszkańców Polski. Po dekadzie realizacji projektów możemy mówić o znaczących, pozytywnych zmianach w obszarach zatrudnienia, edukacji, integracji społecznej, dobrego rządzenia i ochrony zdrowia.
Od 2004 roku środki z EFS inwestowane były w ramach:
- Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL) – 2004-2006,
- Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL – 2004-2006,
- Priorytetu II Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) – 2004-2006,
- Programu Kapitał Ludzki (PO KL) – 2007-2013.
Dzięki wsparciu EFS następuje systematyczny wzrost poziomu zatrudnienia przede wszystkim wśród grup mających największe trudności z wejściem lub utrzymaniem się na rynku pracy. Choć w momencie wejścia do Unii Europejskiej Polska charakteryzowała się najniższym wskaźnikiem zatrudnienia wśród krajów unijnych, to przez ostatnie 10 lat odnotowała jeden z największych wzrostów.
Jak pokazują dane Głównego Urzędu Statystycznego z 2004 i 2013 roku:
- wskaźnik zatrudnienia osób w wieku produkcyjnym (15-64 lat) wzrósł z 51,9% do 60%,
- stopa bezrobocia zmalała z 19% do 13,4%,
- wskaźnik zatrudnienia osób starszych wzrósł z 28% aż do 40,6%.
EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY – EFEKTY
POMOC OSOBOM BEZROBOTNYM
- Blisko 1,2 mln osób zakończyło udział w projektach aktywizacji zawodowej, w tym blisko 419 tys. osób młodych (do 25 roku życia) oraz ponad 149 tys. osób w wieku 50+. Więcej niż co druga osoba bezrobotna uczestnicząca w projekcie znajduje pracę już w ciągu pół roku po jego zakończeniu.
- Ponadto, ponad 528 tys. osób z różnego rodzaju grup społecznych zagrożonych marginalizacją (np. niepełnosprawni, osoby starsze, długotrwale bezrobotni) otrzymało pomoc z EFS w formie kursów i szkoleń zawodowych, poradnictwa zawodowego, staży, subsydiowanego zatrudnienia, możliwości skorzystania z oferty centrów, klubów i świetlic integracji społecznej. Dzięki temu 44% tych osób znalazło zatrudnienie w ciągu 6 miesięcy od zakończenia udziału w projekcie.
- Wsparcie EFS otrzymało również prawie 12,4 tys. przedsiębiorstw ekonomii społecznej, co przyczyniło się do powstania około 3 tys. miejsc pracy w tym sektorze.
| Działania z zakresu aktywnego poszukiwania pracy i podnoszenia kwalifikacji zawodowych związane z bezpośrednim świadczeniem usług dla bezrobotnych, poszukujących pracy i pracodawców będą kontynuowane w kolejnych latach w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych. |
ROZWÓJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
- Dzięki wparciu EFS, osoby bezrobotne uruchomiły już ponad 205 tysięcy nowych firm. Niektóre z nich zatrudniają dodatkowych pracowników. Prawie 80 proc. tych przedsiębiorstw funkcjonuje dłużej niż rok. Jest to jedna z najskuteczniejszych form wsparcia na rynku pracy.
| W latach 2014-2020 na poziomie regionów nadal aktywnie wspierane będą działania ukierunkowane na rozwój przedsiębiorczości wśród osób powyżej 29 roku życia, bezrobotnych, poszukujących pracy, nieaktywnych zawodowo i znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy. W szczególności stosowane będą preferencyjne pożyczki dla osób planujących rozpoczęcie działalności gospodarczej, bezzwrotne dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej, dotacje na spłatę odsetek, granty zwrotne i wsparcie doradczo-szkoleniowe. |
EDUKACJA I OPIEKA NAD DZIEĆMI DO LAT 3
- Nastąpił znaczący rozwój instytucji opieki nad dzieckiem do lat 3, m.in. dzięki utworzeniu 297 żłobków i 28 klubów dziecięcych, a także powstaniu 36 instytucji dziennego opiekuna. Prawie 5 tys. osób mogło powrócić na rynek pracy po przerwie związanej z urodzeniem i/lub wychowywaniem dzieci.
- Udział dzieci w wieku 3-5 lat uczestniczących we wczesnej edukacji wzrósł z poziomu 38% w 2004 r. do 74% w 2013 r., co oznacza największą pozytywną zmianę wśród krajów Unii Europejskiej. Widoczne zmiany odnotowano szczególnie na obszarach wiejskich, gdzie w 2004 r. zaledwie co szóste dziecko w wieku 3-5 lat uczęszczało do przedszkola – podczas gdy dziś już co drugie. Dzięki projektom PO KL utworzono lub sfinansowano zajęcia w prawie 4,9 tys. przedszkoli, dla blisko 162 tys. dzieci. Blisko 90%. punktów przedszkolnych nadal funkcjonuje po zakończeniu dofinansowania z EFS.
- W ponad 15 tys. szkół wdrożono programy rozwojowe zakładające realizację m.in. dodatkowych zajęć pozalekcyjnych, wyposażenie w nowoczesne materiały dydaktyczne, doradztwo zawodowe i współpracę z pracodawcami i instytucjami rynku pracy.
- Uatrakcyjniono również ofertę kształcenia zawodowego w ponad 3,8 tys. szkół i placówek – jedną z najciekawszych form kształcenia zawodowego były staże i praktyki zawodowe u przedsiębiorców, w których wzięło udział 121,5 tys. uczniów.
- Inwestowano również w kształcenie studentów na tzw. zamawianych kierunkach studiów o największym znaczeniu dla gospodarki, czyli obejmujących swoim programem branże takie jak budownictwo, informatyka, inżynieria środowiska, mechanika i budowa maszyn, automatyka i robotyka, biotechnologia, ochrona środowiska, ekoinnowacje, odnawialne źródła energii. Z tej oferty do połowy 2014 r. skorzystało prawie 93,5 tys. studentów.
| Działania realizowane w latach 2014-2020 będą służyły dalszemu tworzeniu miejsc w żłobkach i przedszkolach oraz rozpowszechnianiu edukacji przedszkolnej (w ramach RPO) oraz doskonaleniu podstaw programowych wychowania przedszkolnego, kształcenia ogólnego oraz opracowanie modelowych programów nauczania (w ramach PO WER). W latach 2014-2020 szkoły nadal będą objęte intensywnym wsparciem zarówno w zakresie m.in. tworzenia warunków do realizacji nowoczesnego nauczania i wzmocnienia jakości pracy placówek oświatowych (w ramach PO WER), jak i m.in. w zakresie kształcenia i doskonalenia nauczycieli, wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów i doposażenie bazy dydaktycznej i naukowej szkół (w ramach RPO). W nowej perspektywie finansowej wsparcie EFS będzie się koncentrowało wokół dalszej poprawy jakości, skuteczności i dostępności szkolnictwa wyższego w szczególności w zakresie jeszcze lepszego dostosowania programów kształcenia do potrzeb społeczno-gospodarczych kraju (w ramach PO WER). |
SZKOLENIA – INWESTYCJA W KADRY
- Ponad 1,4 mln osób pracujących skorzystało z różnego rodzaju szkoleń zawodowych,
- Różnymi formami wsparcia szkoleniowego objętych zostało prawie 286 tys. przedsiębiorstw.
| W nowej perspektywie finansowej 2014 – 2020 z Programu Wiedza, Edukacja, Rozwój nacisk zostanie położony na podnoszenie jakości zarządzania rozwojem mikro i małych przedsiębiorstw. Natomiast w ramach RPO kontynuowane będą działania bezpośrednio skierowane do przedsiębiorców i pracowników, takie jak m.in. usługi szkoleniowe, doradcze, diagnostyczne, ale zmieni się sposób ich dystrybucji. Pomoc będzie udzielana przedsiębiorcom bezpośrednio w formie bonów, o których celu przeznaczenia będą mogli decydować samodzielnie, zgodnie z indywidualnymi potrzebami przedsiębiorstw. |
Europejski Fundusz Społeczny na lata 2014 – 2020
Dotychczasowe doświadczenia stały się punktem wyjścia do projektowania nowej struktury wdrażania. Z modelu zcentralizowanego realizowanego w latach 2004-2006 przeszliśmy w latach 2007-2013 przez model częściowej decentralizacji, aby w latach 2014-2020 zaproponować model pełnej decentralizacji. W konsekwencji w ramach nowej perspektywy finansowanej funkcjonował będzie jeden program krajowy – Wiedza Edukacja i Rozwój (PO WER) i 16 regionalnych programów operacyjnych (RPO). Łączna kwota przeznaczona na Europejski Fundusz Społeczny w Polsce na lata 2014-2020 to 13,3 mld euro (ok. 56 mld zł). Zgodnie z Umową Partnerstwa, chcąc zapewnić jak najskuteczniejszy model korzystania z tych środków, 66% z nich zaplanowano do dystrybucji w RPO, a 34% wdrażanych będzie w ramach PO WER.
Europejski Fundusz Społeczny dla młodych
W Programie Wiedza, Edukacja, Rozwój (PO WER) realizowany będzie specjalny pakiet działań – „Gwarancji dla młodzieży”. Łącznie prawie 1,8 mld euro (ok. 7,6 mld zł) zostanie przeznaczonych na wsparcie w całym kraju około 700 tys. osób młodych (do 29 roku życia) w zakresie:
- pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy,
- podnoszenia kwalifikacji zawodowych osób młodych oraz ich lepszego dopasowania do potrzeb rynku pracy,
- pomocy w zdobyciu doświadczenia zawodowego przez osoby wchodzące na rynek pracy (w tym wsparcie przedsiębiorczości osób młodych),
- wspierania mobilności zawodowej osób młodych.
Źródło: Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju
