Zmiana procedury cywilnej: niektóre opłaty sądowe wzrosną o kilkaset procent

25 czerwca komisje senackie  będą pracowały nad tzw. dużą nowelizacją procedury cywilnej, czyli zmianą głównie Kodeksu postępowania cywilnego i ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Ustawa wprowadza szereg zmian ale kluczowe są dwa zagadnienia: zmiany w zasadach doręczeń oraz koszty sądowe.

Fikcja doręczeń

Ministerstwo Sprawiedliwości proponuje wprowadzenie mechanizmu, który przeniesie de facto obowiązek doręczenia pisma procesowego na powoda. To strona pozywająca będzie ponosiła konsekwencje, jeżeli nie będzie można doręczyć pisma drugiej stronie (np. pozwany unika odbioru korespondencji).

Obecnie obowiązuje tzw. fikcja doręczeń, czyli pismo uważa się za doręczone, jeśli wcześniej nie podjęto dwukrotnie awizo. W proponowanej zmianie resort sprawiedliwości zakłada, że jeżeli pozwany – pomimo podwójnego awizo – nie odebrał pozwu lub innego pisma procesowego oraz nie doręczono mu wcześniej żadnego pisma w sposób przewidziany w kpc i nie wystąpił skutek doręczenia, to powód będzie doręczał pismo za pośrednictwem komornika.

Pomijając zwiększenie kosztów, takie rozwiązanie rodzi ryzyko wydłużenia procesu sądowego. Doręczenie komornicze ma skomplikowaną procedurę, za której wszczęcie będzie odpowiadał powód. Warto tu przypomnieć, że już dziś w Raporcie Banku Światowego Doing Business 2019, Polska – pod względem trwania postępowania sądowego w zakresie sporów gospodarczych – ma czas szacowany na 685 dni, to jest dłuższy niż w Peru (426 dni), Paragwaju (606 dni), Tajlandii (420 dni) czy Tadżykistanie (430 dni).

Jednocześnie wskazany w ustawie koszt doręczenia pisma przez komornika w wysokości 60 zł jest kosztem absurdalnie wysokim – trudno wskazać uzasadnienie dla tak wysokiej ceny, zwłaszcza w kontekście cen rynkowych. Dodatkowo opłata od wniosku o podjęcie przez komornika czynności zmierzających do ustalenia aktualnego adresu zamieszkania adresata ma wynieść 40 zł. Tym samym, nie licząc ewentualnego zwrotu zryczałtowanych kosztów dojazdu, koszt doręczenia komorniczego dla obywatela może wynieść aż 100 zł.

Koszty sądowe

Zgodnie z proponowanymi zmianami koszty opłat sądowych mogą wzrosnąć nawet o kilkaset procent. Dotyczy to wszystkich osób chcących dochodzić swoich roszczeń przed sądem, także małych przedsiębiorców i osób fizycznych. Dla wielu osób tak drastyczny wzrost kosztów będzie przeszkodą w odzyskaniu swoich należności. Przykładowo, obecnie powód, który dochodzi w postępowaniu uproszczonym przed sądem kwoty 5 tys. zł, zapłaci opłatę 100 zł. Zgodnie z treścią zmian opłata wzrośnie do 400 zł. Ministerstwo proponuje więc o wzrost kosztów o 300%!

Będzie to oznaczało także wzrost opłaty sądowej dla konsumentów przegrywających spór sądowy. Jednocześnie, przy tak znacznym wzroście opłat sądowych, istnieje ryzyko spadku liczby spraw w sądach spowodowany barierą kosztową, a w konsekwencji wzrost zatorów płatniczych. Szczególnie dla małych i średnich przedsiębiorców może to w dalszej kolejności przyczynić się do ograniczania nakładów na tworzenie miejsc pracy i zatrudnienie pracowników, a niejednokrotnie redukcję zatrudnienia i ograniczenie inwestycji w rozwój.