Zakup mieszkania potwierdzony zawartą elektronicznie umową notarialną – sposób na koronawirusa

Dopiero w sytuacji, w której musimy ograniczać bezpośrednie kontakty z innymi i coraz więcej spraw załatwiamy drogą elektroniczną, uwidoczniają się bariery prawne.

Deweloperzy i ich klienci stanęli przed problemem podpisywania aktów własności w kancelariach notarialnych. Jak mówi Mateusz Stachewicz, ekspert w Polskim Związku Firm Deweloperskich (PZFD), problemem dla deweloperów mieszkaniowych jest zawarcie umowy z klientem u notariusza w okresie pandemii koronawirusa.

Był czas, w którym nie było nawet wiadomo czy można było opuścić dom tylko w celu podpisania umowy u notariusza. Związek otrzymał wtedy wiele zapytań o interpretację rozporządzeń Ministra Zdrowia związanych z pandemią Covid-19.

Podpisywanie aktów notarialnych ma duże znaczenie dla płynności finansowej firm deweloperskich.

E-notariat u sąsiadów możliwy

Związek zwraca uwagę, że na sąsiednich rynkach funkcjonują rozwiązania umożliwiające zdalne podpisanie aktu notarialnego. W Estonii takie rozwiązanie funkcjonuje już od dłuższego czasu. Podobnie jest na Łotwie, a Litwa również wprowadza takie rozwiązanie. W Belgii rząd rozważa udzielnie zgody na stosowanie e-notariatu.

Dlatego PZDF postuluje wprowadzenie możliwości zawarcia aktu notarialnego bez wychodzenia z domu, oczywiście przy zapewnieniu notariuszowi należytej pewności co do elementów aktu prawnego, który musi poświadczyć.

PZDF przygotowuje w tej sprawie odpowiednie pisma skierowane do ministerstw Cyfryzacji i Sprawiedliwości. Wprowadzenie e-notariatu wymagałoby też konsultacji ze środowiskiem notariuszy.

Obecnie w Polsce wdrażane są kolejne rozwiązania technologiczne takie jak: elektroniczna tożsamość, dowód osobisty z warstwą cyfrową, aplikacja mObywatel itp. Warto więc pomyśleć o e-notariacie zauważa Mateusz Stachewicz.

E- notariat, jak to działa w Estonii?

Estoński e-Notariusz funkcjonuje już od 1 lutego 2007 r. Środowisko systemu e-Notariusz umożliwia notariuszom składanie zapytań do 16 różnych rejestrów oraz sporządzanie i formułowanie treści umów, przekazywanie umów do różnych rejestrów oraz monitorowanie procesu realizacji umów.

System e-Notariusz działa online i pomaga notariuszom w codziennej pracy oraz umożliwia elektroniczną komunikację między notariuszami a państwem.

Można w nim wysyłać zapytania do różnych rejestrów, na przykład do rejestru gruntów, katastru gruntów, rejestru spadkowego, ludności, rejestru przedsiębiorstw itp.

System jest własnością Izby Notarialnej, a serwerami zarządza Centrum Rejestrów i Systemów Informacyjnych.

Ten drugi zapewnia również wsparcie dla użytkowników, szkoli użytkowników i rozwija system. Jak się ocenia, system e-Notariusz zwiększył efektywność pracy notariuszy a klienci mogą uzyskać bezpłatnie prawnie ważną kopię elektroniczną swoich umów z portalu obywatelskiego.

E-notariat na Łotwie

Na Łotwie notariusze przysięgli uzyskali prawa do wykonywania poświadczeń notarialnych różnych dokumentów drogą elektroniczną z chwilą przyjęcia 8 marca 2018 r. zmian w ustawie o notariacie. Zgodnie z nimi, jest możliwość składania jednostronnych deklaracji woli na odległość.

Ułatwia to obywatelom Łotwy mieszkającym za granicą skorzystać z przysługujących im praw, na przykład uzyskać upoważnienie innej osoby do zarządzania swoimi sprawami na Łotwie. Takie rozwiązanie oszczędza czas i koszty podróży na Łotwę w celu załatwienia jakiejś sprawy u notariusza.

Na pewno bezpośrednie skopiowanie rozwiązania estońskiego w naszym kraju mogłoby być trudne. Estonia ma tylko 1,3 mln mieszkańców.

Społeczeństwo jest też w znacznym stopniu przyzwyczajone do korzystania z usług cyfrowych w kontaktach z administracją. W przypadku Polski skala projektu musiałaby być znacznie większa, ale na pewno warto postarać się wprowadzić taką możliwość – uważają eksperci z Polskiego Związku Firm Deweloperskich.