Wydarzenia i opinie | KONGRES PRAWA BANKOWEGO I INFORMACJI | Nowe wyzwania regulacyjne w niepewnych czasach

Odnosząc się do tematyki kolejnych sesji kongresu, wiceprezes ZBP zaznaczył, iż wybór wątków był niezmiernie trudny, z uwagi na mnogość zmian w otoczeniu regulacyjnym. Część z nich podyktowana jest sytuacją za wschodnią granicą, mowa o sankcjach dla obywateli rosyjskich i białoruskich czy ułatwieniach w korzystaniu z usług bankowych dla uchodźców z Ukrainy, swoje dołożyła niestabilna sytuacja makroekonomiczna.

Tadeusz Białek zwrócił uwagę, że część działań antyinflacyjnych może przynieść skutek odwrotny od zamierzonego, przykładem projekt tzw. wakacji kredytowych dla osób, które zaciągnęły kredyty hipoteczne. Nie brakuje również planowych zmian w przepisach, tak rangi unijnej, jak i krajowej. Do tych pierwszych zaliczyć można obowiązującą już dyrektywę o restrukturyzacji i upadłości, przygotowywaną obecnie dyrektywę o kredycie konsumenckim CCD2, czy powstające rozporządzenie w sprawie sztucznej inteligencji (Artificial Intelligence Act). Na rodzimym gruncie możemy się spodziewać zmian w ustawie antylichwiarskiej, a także nowelizacji przepisów odnoszących się do nieautoryzowanych operacji płatniczych. O trafności wyboru tematów tegorocznego wydarzenia świadczy fakt, że uczestniczyło w nim blisko 400 osób.

WIBOR na cenzurowanym?

Rosnące raty kredytów hipotecznych, bazujących na zmiennym oprocentowaniu przyczynią się do zwiększenia liczby pozwów kierowanych przeciwko bankom. Na problem ten wskazywali radca prawna Anna Cudna-Wagner, Partner, i ­Bartosz Miąskiewicz, Senior Associate w kancelarii CMS Cameron ­McKenna Nabarro Olswang Pośniak i Bejm. Zdaniem ­Katarzyny Urbańskiej, dyrektor Zespołu Prawno-Legislacyjnego ZBP, niektóre kancelarie prawne już zapowiadają ­aktywność na tym polu, m.in. poprzez podważanie reguł określania wskaźnika WIBOR. Równolegle mamy do czynienia ze składanymi przez szefa rządu deklaracjami rychłej likwidacji WIBOR-u i zastąpienia go inną stawką. Czy oznacza to zwiększone ryzyko dla umów bazujących na dotychczasowym wskaźniku?

Zagrożenia takiego nie dostrzega dr Tomasz Spyra, partner w kancelarii T. Studnicki, K. Płeszka, Z. Ćwiąkalski, J. Górski. Wykazał on, iż stosowanie stawki WIBOR posiada umocowanie w unijnym rozporządzeniu 2016/1011 (BMR). Jest to wskaźnik certyfikowany, co wyklucza zasadność zarzutów podnoszonych przez kredytobiorców i ich pełnomocników, jakoby stawka ta nie odzwierciedlała kosztów pozyskania kapitału przez bank, czy też nie była określana na podstawie danych transakcyjnych. Błędne jest też twierdzenie, jakoby WIBOR był podatny na manipulacje, skoro indeks ten nie jest ustalany indywidualnie przez poszczególne banki. Powodom pozostaje podnoszenie zarzutu niewystarczającego wykonania obowiązków informacyjnych, jednak nawet gdy sąd uzna ten argument, nie należy się spodziewać upadku całej umowy, a co najwyżej analizy pod kątem abuzywności.

Prelegent powołał się na praktykę Trybunału Sprawiedliwości UE, który bada takie sprawy, bazując na zapisach art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. W hipotetycznej sytuacji orzeczenia nieważności umowy bankom przysługiwać będzie prawo dochodzenia wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, co może oznaczać, że wygrana przyniesie klientowi efekt odwrotny od zamierzonego. W obliczu dotychczasowych doświadczeń niepokoi fakt, iż sądy zbyt automatycznie stosują upadek ...