Wydarzenia: Finanse – biznes – edukacja

Problemy w finansach

W trakcie pierwszej sesji zwrócono uwagę na problemy występujące we współczesnych finansach. Prof. Grażyna Ancyparowicz z Rady Polityki Pieniężnej omówiła niestandardowe instrumenty w polityce pieniężnej NBP. Podkreśliła, że dziś mamy nowy paradygmat finansów. Życie wymusiło zmiany, bo już nie było można skutecznie oddziaływać na koniunkturę w gospodarce wyłącznie poprzez stopy procentowe banku centralnego. Dlatego często uruchamiane są programy skupu aktywów. W Polsce NBP nie może prowadzić go na rynkach pierwotnych. Zakazane jest też udzielanie przez EBC i banki centralne państw członkowskich pożyczek na pokrycie deficytu lub jakichkolwiek innych kredytów instytucjom, organom lub jednostkom organizacyjnym UE, rządom centralnym, władzom regionalnym itp. Zakaz obejmuje także nabywanie bezpośrednio od nich ich papierów dłużnych. Możliwe jest jednak takie działanie na rynku wtórnym, ale dotyczy jedynie bezpiecznych instrumentów finansowych.

Prof. Małgorzata Zaleska z SGH przedstawiła działania instytucjonalne dotyczące reform europejskiego sektora bankowego jako odpowiedzi na kryzys. Zwróciła uwagę, że decydenci nie zauważają objawów kryzysu, a banki centralne stały się deską ostatniego ratunku. Nastąpiło pączkowanie określonych programów i przeregulowanie sektora bankowego, ale to nie uratuje nas przed kolejnym kryzysem. Co więcej, zdaniem prof. Zaleskiej mamy w UE kryzys przywództwa, ryzyka związane z niedoszacowaniem niebezpieczeństw związanych z papierami skarbowymi emitowanymi przez państwa, ryzyka nowych technologii i ich uzależnienia od energii elektrycznej. Poziom wiedzy finansowej, i to nie tylko polskiego społeczeństwa, wciąż pozostaje niski.

Większość dotychczasowych kryzysów w gospodarce nie miała wyłącznie jednej przyczyny, lecz była efektem kumulacji nierozwiązanych i narastających przez lata problemów. Do edukacji finansowej nawiązał w swoim wystąpieniu prof. Krzysztof Jajuga z Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Stwierdził, że powodem takiego stanu rzeczy mogą być m.in. złożoność rynków finansowych, zmiany technologiczne i społeczne. Edukatorzy powinni przystosowywać się do zmian. Wzrasta też rola kształcenia online. Możliwe, że potrzebna jest edukacja szyta na miarę. Modele rozwoju rynku kapitałowego w krajach Europy Środkowo-Wschodniej przedstawiła prof. Agata Adamska z SGH, zaś prof. Małgorzata Porada-Rochoń z US i prof. Justyna Franc-Dąbrowska z SGGW mówiły o rozwoju finansowym i jego powiązaniach ze wzrostem gospodarczym. Tę sesję zakończyło wystąpienie Michała Krakowiaka z KZBS. Przedstawił on znaczenie systemu bankowego w gospodarce i potencjalny wpływ proporcjonalności regulacji na jego efektywność.

Działalność gospodarcza i instytucje samorządowe

W pierwszym wystąpieniu w tej części forum, Krzysztof Owczarek z Bankowego Funduszu Gwarancyjnego przedstawił zasady resolution jako elementu bezpieczeństwa. BFG ma plany przymusowej restrukturyzacji banków, ale jest to ostateczność. Zaprezentował działania, jakie podjęto w przypadku Banco Popular Espanol SA, szóstego co do wielkości według aktywów banku w Hiszpanii. Pod koniec 2016 r. miał on 4,6 mln klientów w 17 krajach w Europie, Azji, Ameryce i Afryce. Dysponował 1739 oddziałami i zatrudniał 11 948 pracowników. Normalna likwidacja w postępowaniu upadłościowym nie spełniłaby celów w tym samym stopniu, co przymusowa restrukturyzacja.

Prof. Konrad Raczkowski, wiceprezes zarządu Banku Ochrony Środowiska, zaprezentował modele finansowania i kierunki rozwoju jednostek gospodarczych w Polsce i na świecie. W naszym kraju duże znaczenie dla firm ma finansowanie ze środków własnych, dlatego jest tu znaczna przestrzeń dla rozwoju akcji kredytowej. Choć w strukturze kredytów przedsiębiorstw przeważają kredyty inwestycyjne (55%), to obecnie obserwuje się preferowanie kredytów obrotowych. Środki UE są bardzo istotnym czynnikiem finansowania, niemniej jedynie okresowym. Zmienia się też ich charakter z bezzwrotnych na zwrotne.

Edukacja finansowa

Waldemar Zbytek, wiceprezes zarządu Warszawskiego Instytutu Bankowości mówił o programie EduAktywni – przedsiębiorczość dla każdego. Przypomniał, że Związek Banków Polskich, razem z kilkudziesięcioma instytucjami, prowadzi dziś szerokie działania w zakresie edukacji finansowej i nauczania przedsiębiorczości. W trakcie kilkumiesięcznych przygotowań okazało się, że można wykorzystać w nim wydaną w 1924 r. książkę Janusza Korczaka „Bankructwo małego Dżeka”. Korczak zawarł w niej – możliwe, że za namową Władysława Grabskiego – wykład z nauk ekonomicznych w przystępnej dla dzieci formie.

Nie ulega wątpliwości, że dziś niezbędna jest edukacja ekonomiczna. I to nie tylko na uczelniach, ale i na niższych poziomach edukacji – w szkołach średnich i podstawowych. Chodzi o uzupełnienie wiedzy zawartej w programach nauczania podstaw finansów oraz ekonomii. Braki mają nawet studenci nauk ekonomicznych. Dla przykładu – w trakcie gali rozdania nagród dla najlepszych wydziałów i uczelni ekonomicznych, zorganizowanej przez „Rzeczpospolitą”, odbyła się debata poświęcona wiedzy o przedsiębiorczości. Poinformowano, że Wydział Ekonomiczny Uniwersytetu Warszawskiego, widząc u studentów braki z zakresu ekonomii i umiejętności liczenia, postanowił na studiach licencjackich wprowadzić 400 godzin matematyki. Taki wymiar to niemal trzy lata nauki matematyki w szkole średniej. Oznacza to, że przestano wierzyć, iż na poziomie średnim i podstawowym może się jeszcze w tej sprawie zdarzyć coś dobrego, należy zatem studentów pierwszych lat od nowa uczyć matematyki.