Wojna z gotówką: Płatności pod stolikiem

Jednym z najważniejszych czynników sprzyjających szarej strefie, której istnienie m.in. uszczupla wpływy do budżetu państwa, jest gotówka – ze względu na łatwość użycia i trudność śledzenia. Natomiast płatności elektroniczne, ze względu na dokumentowanie transakcji, utrudniają działanie w szarej strefie i są jedną ze sprawdzonych metod ją ograniczających. Przeprowadzone na zlecenie organizacji Visa Europe badanie wykazało, że bez rozwoju płatności elektronicznych w Polsce w latach 2004-2008, wielkość szarej strefy mogłaby być wyższa o ponad 23 mld euro, tj. sięgnąć równowartości ponad 30 proc. PKB.

Legalny biznes w nielegalny sposób

Raport „Szara strefa gospodarki europejskiej. Jak systemy płatnicze mogą pomóc w zwalczaniu szarej strefy” został przygotowany na zlecenie Visa Europe przez światowy autorytet w tej dziedzinie, profesora Friedricha Schneidera z Uniwersytetu Johannesa Keplera w Linzu wspólnie z wiodącą globalną firmą konsultingową A.T. Kearney. Raport analizuje negatywne skutki szarej strefy m.in. dla budżetu państwa, ale też możliwości jej ograniczania poprzez różne działania, w tym poprzez upowszechnienie płatności elektronicznych. Badanie ukazuje ten problem w Europie ze szczególnym uwzględnieniem pięciu krajów, w tym Polski.

Szarą strefę można podzielić na dwie części. Około dwie trzecie to praca nierejestrowana, gdzie pracownicy i firmy nie zgłaszają zarobków i wypłat w celu uniknięcia podatków bądź prowadzenia dokumentacji. Pozostała jedna trzecia to zaniżanie wartości sprzedaży, występujące głównie w przypadku podmiotów operujących gotówką (małe sklepy, bary, taksówki), motywowane chęcią zmniejszenia obciążenia podatkowego.

W raporcie szarą strefę zdefiniowano jako obszar działalności gospodarczej dozwolonej, lecz nie zgłoszonej władzom, która przenika życie codzienne niemal każdego z nas, przykładowo: malarz pokojowy oferuje swoje usługi po obniżonej cenie, jeśli uniknie płacenia podatków; zaniżana bywa sprzedaż np. w sklepach, na targowiskach, czy w pubach i kawiarniach. Autorzy raportu wskazują, że ograniczenie szarej strefy stało się celem działań podejmowanych przez poszczególne rządy, lecz realizacja tego celu okazuje się zadaniem bardzo trudnym.

Okradany PKB!

– Szara strefa w Polsce ze względu na swój rozmiar rodzi istotne skutki dla budżetu poprzez uszczuplanie wpływów, co w dobie spowolnienia gospodarczego nabiera jeszcze ważniejszego znaczenia. Zmiana warunków działania zniechęcająca obywateli do uczestnictwa w szarej strefie jest zadaniem ważnym i wykonalnym – ocenia Jacek Krawczyński, wiceprezes (principal) w polskim oddziale firmy konsultingowej A.T. Kearney.