Temat Numeru | Rok Edukacji Ekonomicznej | Pięć rocznic

Zofia Ponulak

Na rok 2024 przypada bowiem:

• 100-lecie wprowadzenia reform gospodarczych Władysława Grabskiego;
• 100-lecie ustanowienia polskiego złotego;
• 100-lecie utworzenia Banku Polskiego;
• 100-lecie utworzenia Banku Gospodarstwa Krajowego;
• 100-lecie wydania powieści Janusza Korczaka „Bankructwo małego Dżeka”.

Jednak Rok Edukacji Ekonomicznej stanowi nie tylko odniesienie do przeszłości, ale otwiera również nowe perspektywy dla procesu edukacji finansowej kolejnych pokoleń Polaków. Inicjatywa jest bowiem istotnym wsparciem dla wdrażania Krajowej Strategii Edukacji Finansowej, pokrywa się też z debiutem nowego przedmiotu ekonomicznego – biznes i zarządzanie – w szkołach ponadpodstawowych.

100. rocznica reform Grabskiego

Okrągły jubileusz polskiej reformy walutowej obchodzimy na przestrzeni minionych 20 lat już po raz trzeci – zarówno rok 2004, jak i 2014 ogłaszane były przez polski parlament Rokiem Władysława Grabskiego. Znany głównie jako reformator złotego, Władysław Grabski dwukrotnie pełnił funkcję szefa rządu, był również ministrem skarbu i rolnictwa. Jego reformy obejmowały obszar szeroko rozumianej gospodarki, w tym w szczególności systemu walutowego, a także administracji publicznej. Zmiany, podjęte w roku 1924 z inicjatywy ówczesnego premiera miały na celu odbudowę polskiej gospodarki, która po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. borykała się z wieloma problemami. Jednym z priorytetów było połączenie w jedno państwo trzech obszarów, na których obowiązywały odmienne systemy prawne, administracyjne i walutowe. Reformy Grabskiego szybko przyniosły rezultaty, przyczyniając się zarówno do ożywienia gospodarczego, jak i uratowania finansów publicznych.

11 stycznia 1924 r. Sejm II Rzeczypospolitej przyjął ustawę, przygotowaną przez rząd Grabskiego, o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej. Podwyższono wówczas szereg danin publicznych, poczynając od podatków bezpośrednich poprzez pośrednie, jak choćby od alkoholu, zapałek czy cukru. Zwiększeniu uległy też opłaty administracyjne i taryfy przewozowe, w tym kolejowe, czemu towarzyszyła likwidacja dotacji na rzecz PKP. Utworzono również państwowe monopole: spirytusowy, tytoniowy, zapałczany, solny i loteryjny, stanowiące źródło dochodów budżetowych. Zreorganizowano i ujednolicono aparat skarbowy oraz wprowadzono reżim oszczędnościowy w ministerstwach. Posiadane zapasy walut obcych (2,5 mln USD) zostały wykorzystane na interwencję giełdową, celem powstrzymania spadku kursu marki polskiej. Reformy przyniosły błyskawiczny efekt. W połowie stycznia nie tylko powstrzymano spadek wartości marki, nastąpił nawet pewien jej wzrost. Już w lutym wstrzymano emisję marek polskich na potrzeby skarbowe. Uzyskano wtedy, ...