Najnowsze wydanie miesięcznika BANK 
Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EBA) opublikował 23 czerwca istotny dokument – opinię dotyczącą rewizji dyrektywy PSD2, która niewątpliwie będzie miała znaczenie dla prowadzonych obecnie prac nad zmianami, które mają się pojawić zarówno w odniesieniu do dyrektywy, jak i szerszej koncepcji otwartych finansów, pisze Michał Nowakowski.
Nie ma wątpliwości, że rozwiązania oparte o analitykę danych i automatyzację procesów z nimi związanych pozostaną z nami na dłużej, a za kilka lat staną jest czymś zupełnie naturalnym, jak dzisiaj np. smartfony. Coraz częściej wykorzystujemy uczenie maszynowe czy głębokie, a także przetwarzanie języka naturalnego, rozpoznawanie mowy i obrazów, a pole do wykorzystania nowych rozwiązań stale się poszerza. Niektóre źródła podają, że do 2027 r. rynek dla uczenia maszynowego urośnie do 117 mld dolarów, choć wydaje się, że to dane mocno niedoszacowane, pisze Michał Nowakowski.
„Wyzwania polskiego systemu bankowego w aspekcie tsunami regulacyjnego UE w obszarze nowych technologii” taki tytuł nosiła debata moderowana przez dr. Tadeusza Białka wiceprezesa Związków Banków Polskich podczas konferencji BankTech w czasie Horyzontów Bankowści. W debacie uczestniczyli także: dr hab. Dariusz Szostek, ekspert Parlamentu Europejskiego w European Parliament’s Artificial Intelligence Observatory (EPAIO) z Uniwersytetu Śląskiego, oraz dr Michał Nowakowski, współpracownik i researcher Śląskiego Centrum Inżynierii Prawa, Technologii i Kompetencji Cyfrowych, Cyber Science Counsel w NGL Legal.
14 czerwca odbywa się w Warszawie BankTech ‒ wydarzenie organizowane przez Związek Banków Polskich, Centrum Prawa Bankowego i Informacji oraz Miesięcznik Finansowy BANK, w którym mam przyjemność uczestniczyć. Rozmawiamy o wyzwaniach polskiego systemu bankowego w aspekcie tsunami prawno-regulacyjnego Unii Europejskiej w obszarze nowych technologii, pisze Michał Nowakowski.
BankTech 2022 to konferencja organizowana w ramach Horyzontów Bankowości 2022 przez Centrum Prawa Bankowego i Informacji oraz Miesięcznik Finansowy BANK we współpracy ze Związkiem Banków Polskich. Andrzej Wolski zwraca uwagę na wyjątkowych gości tej konferencji.
Dość często w swoich wystąpieniach czy szkoleniach poruszam tematykę (nie)właściwego podejścia do aktów prawnych i regulacji związanych z rozwojem technologicznym oraz pewnymi obszarami świata finansów, jak np. przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Wejście w życie nowej (czy zmienianej) regulacji budzi bardzo często niepotrzebne emocje i obawy przed ograniczeniami, które przepisy mogą wprowadzać w zakresie prowadzonej działalności, głównie biznesowej. Rzadko kiedy, o ile w ogóle, patrzymy na nowe wymogi prawne i regulacyjne z perspektywy szansy, którą można wykorzystać do bardziej efektywnego i bezpiecznego prowadzenia biznesu, co oczywiście jest związane też z pewną niechęcią do podejmowania ryzyka, które je w nie wpisane, podkreśla Michał Nowakowski.
Ostatnio poproszony zostałem o komentarz dotyczący zderzenia systemów sztucznej inteligencji z nieprzewidywalnymi (nieprzewidzianymi?) wydarzeniami, które Nicholas Taleb określił czarnymi łabędziami. To temat niezwykle ciekawy, bo w dzisiejszych czasach zdajemy się bardzo (nad)polegać na nowych technologiach, a w szczególności rozwiązaniach, które tak szumnie nazywamy sztuczną inteligencją, pisze Michał Nowakowski.
W kontekście danych wykorzystywanych na potrzeby trenowania i stosowania algorytmów i modeli uczenia maszynowego czy głębokiego powiedziano i napisano wiele. Mimo to dość często pokutuje przekonanie, że im więcej danych na potrzeby trenowania, walidacji i testowania – tym lepiej. I częściowo to prawda, bo im więcej dobrych jakościowo danych, tym lepiej dla trenowanego modelu. Sama ilość danych nie będzie jednak samoistnym wyznacznikiem skuteczności czy dokładności danego modelu, a już na pewno znacząca ilość danych o złej jakości nie przyczyni się do poprawy tych wskaźników. Ważniejsza, szczególnie w tych obszarach, które „dotykają” różnych sfer człowieka, jest ich jakość, która jednak jest trudna do jednoznacznego zdefiniowania, bowiem JAKOŚĆ zależy od tego do czego chcemy wykorzystać mechanizmy uczenia maszynowego czy głębokie, a nawet „zwykłą” statystykę, pisze Michał Nowakowski.
Kiedy odbieramy telefon z banku, w słuchawce coraz częściej słyszymy charakterystyczny głos czatbota. Robotyzacja sfery obsługi klienta stanowi jeden z wiodących kierunków digitalizacji branży finansowej, i lokalne banki nie są tu wyjątkiem. Przyszłości cyfrowych doradców w bankach poświęcona była sesja, kończąca pierwszy dzień obrad Forum Technologii Bankowości Spółdzielczej.
Prace nad ostatecznym kształtem rozporządzenia unijnego ustanawiającego zharmonizowane przepisy dotyczące sztucznej inteligencji, tzw. AI Act (AIA) nadal trwają i nie ma wątpliwości, że czekają nas jeszcze istotne zmiany. Możemy także założyć, że ogólny zarys i podejście skoncentrowane na człowieku i jego ochronie pozostaną z nami na dłużej. Ostatnio w Parlamencie Europejskim pojawiła się kolejna propozycja wprowadzająca znaczne modyfikacje, które niedługo mają zostać przedyskutowane (i miejmy nadzieję przegłosowane) w celu wypracowania kompromisowego rozwiązania. Akt – z chwilą jego wejścia w życie – będzie miał istotne znaczenie dla całego rynku algorytmów i modeli sztucznej inteligencji, a także w pewnym stopniu automatyzacji, dlatego już dzisiaj warto wiedzieć, co prawdopodobnie nas czeka we wcale nie tak odległej przyszłości, pisze Michał Nowakowski.
Rozwój uczenia maszynowego i głębokiego, zaawansowanej analityki danych, a także mniej wyrafinowane metody statystyczne stają się coraz bardziej powszechne, a wielu z nas ma z nimi styczność, nawet o tym nie wiedząc. Ludzie coraz chętniej dzielą się swoimi danymi, niejako wzmacniając skuteczność algorytmów, zarówno względem nich samych, jak i pozostałych użytkowników, pisze Michał Nowakowski.
Rozwój nowych technologii ‒ niekoniecznie przełomowych ‒ powoduje, że stykamy się z coraz nowymi zagrożeniami, o których nawet nie mamy pojęcia, lub których skalę bagatelizujemy. Rozwój takich obszarów jak uczenie maszynowe i głębokie przetwarzanie danych biometrycznych, w tym behawioralnych, czy też popularyzacja finansów zdecentralizowanych, opartych o technologię rozproszonego rejestru i łańcucha bloków, ma jednak dla nas ‒ poszczególnych jednostek i całego społeczeństwa ‒ olbrzymie znaczenie. Bowiem z jednej strony daje szansę na lepsze życie, a z drugiej, być może bardziej prawdopodobne ‒ może wpędzić nas w prawdziwe tarapaty. Czy zastanawialiście się chociażby jak wiele tracimy zyskując na rozwoju chmury obliczeniowej i tzw. sztucznej inteligencji? Czy zastanawialiście jakie są koszty takiego rozwoju? I przede wszystkim: kto za tym wszystkim stoi? ‒ komentarz Michała Nowakowskiego.
Na pewno wielokrotnie słyszeliście o czymś takim jak tokenizacja. Części z Was może ona kojarzyć się z niesławnymi ICOs oraz ITOs, czyli pierwszymi ofertami publicznymi różnych kryptowalut, czy też udziałami w projektach, które nie miały szczęścia się zrealizować. Dla części z Was może się to także kojarzyć z popularnymi ostatnio NFTs (non-fungible tokens), które pozwalają na bycie „unikalnym” posiadaczem dóbr cyfrowych, pisze Michał Nowakowski.
Pod koniec grudnia 2021 roku Europejski Urząd Nadzoru Bankowego rozpoczął konsultacje w sprawie nowych wytycznych dla zdalnego onboardingu klienta. Niedawno pojawiło się także stanowisko Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego w analogicznym zakresie, ale w odniesieniu do klientów instytucjonalnych, co jak dotąd było tematem rzadko poruszanym, choć KNF już w 2019 roku wydał stanowisko w sprawie wideoweryfikacji. Dokument ten stanowi – jak zresztą podkreśla sam Urząd – dobre praktyki w zakresie wypełniania obowiązków związanych z realizacją przepisów ustawy o AML, dotyczących tzw. KYC oraz onboardingu klienta. Dzisiaj przyjrzymy się temu stanowisku, wyciągając najważniejsze wnioski, pisze Michał Nowakowski.
Ostatnio pojawia się coraz więcej informacji na temat sankcji finansowych i gospodarczych, które dotykają Rosję po brutalnym ataku na Ukrainę. Sankcje te mają na celu odizolowanie rosyjskich obywateli i przedsiębiorstwa w szczególności od rynków zagranicznych. Niektóre sankcje już dzisiaj wydają się nieco karykaturalne, bowiem zakładają jedynie częściową (i mało efektywną) blokadę czy odcięcie od produktów i usług, ale nie jest to temat na ten artykuł, pisze Michał Nowakowski.
Dzisiaj nikogo nie dziwią już płatności zbliżeniowe z użyciem FaceID czy z użyciem kodu QR (te akurat słabo przyjęły się w Polsce). Coraz częściej dokonujemy też przelewów na numer telefonu, a BLIK staje się pewnym standardem. Ostatnio Apple zapowiedziało wprowadzenie usługi Tap-to-Pay, która może znacznie ułatwić płatności na linii przedsiębiorca-konsument. Intensyfikują się także prace nad stworzeniem globalnej sieci płatności natychmiastowych, a waluty cyfrowe banków centralnych (CBDC) przestają być odległą przyszłością, a czymś „namacalnym”. Na drugim biegunie są też płatności wykorzystujące techniki kryptograficzne i technologię rozproszonego rejestru, a więc płatności oparte o różne formy kryptoaktywów ‒ mniej lub bardziej zdecentralizowane finanse, pisze Michał Nowakowski.
Systemy sztucznej inteligencji (SI) otaczają nas coraz bardziej, choć nie zawsze mamy tego świadomość. Występują one pod postacią systemów rekomendacyjnych, predykcyjnych czy nawet decyzyjnych, które dotykają wielu sfer naszego życia (zakupy, finanse, logistyka czy rozrywka) w sposób prawie niezauważalny. Wiele z tych rozwiązań przynosi nam korzyści, ale wiele może też generować dla nas – ludzi – istotne ryzyka, podkreśla Michał Nowakowski.
Niedawno pisałem o sztucznej inteligencji dążącej do „zapewnienia” zagłady ludzkości, ale oczywiście z pewnym przymrużeniem oka oraz mniej futurystycznym podejściem. Prawda jest taka, że dzisiaj powinniśmy się skupić na bardziej realistycznych scenariuszach niż perspektywa stworzenia tzw. General Artificial Intelligence, czyli sztucznej inteligencji symulującej zachowania człowieka lub wykraczającej poza jego możliwości intelektualne. To akurat w wielu aspektach już się dzieje, choć bardziej w zakresie „zasobności” wiedzy oraz „umiejętności” wykrywania różnych zależności pomiędzy danymi, pisze Michał Nowakowski.
Europejski Urząd Nadzoru Bankowego opublikował ważny dokument dotyczący wykorzystywania uczenia maszynowego do modeli wewnętrznych (IRB) stosowanych przez banki, do którego można zgłaszać również uwagi do 11 lutego 2022 roku. Ciekawe jest to, że już na początku EBA wskazuje, że sposób wyliczania wymogów kapitałowych dla ryzyka kredytowego nie różni się od tego, jak wyglądało to 15 czy 20 lat temu, choć zaczynają się pojawiać nowe rozwiązania oparte przykładowo o uczenie maszynowe, które coraz szerzej są implementowane również przez banki, pisze Michał Nowakowski.
Ostatnio wiele się dzieję w kontekście szeroko rozumianych kryptoaktywów, głównie kryptowalut. Wszystko za sprawą coraz bardziej zdecydowanych działań ze strony państw, organów nadzoru i regulatorów oraz organizacji międzynarodowych, które biorą się za obszar sprawiający wiele problemów, czyli finanse zdecentralizowane (decentralized finance ‒ DeFi). Od razu uspokajam ‒ w tym felietonie nie mam zamiaru „szkalować” ich zwolenników, ale postaram się przybliżyć nieco konflikt, który wokół nich narasta, pisze Michał Nowakowski.
Tematyka odpowiedzialności za sztuczną inteligencję może na pozór wydawać się mało istotnym zagadnieniem, szczególnie z perspektywy biznesowej. W praktyce jednak ustalenie określonych ram prawnych w tym zakresie będzie niosło ze sobą liczne konsekwencje, również w kontekście obowiązków po stronie tworzących i wdrażających rozwiązania oparte o sztuczną inteligencję. Jest to szczególnie istotne w kontekście zmian jakie mają szansę zaistnieć dzięki propozycji rozporządzenia w sprawie sztucznej inteligencji, które szykuje nam Unia Europejska, pisze Michał Nowakowski.
Kwietniowa (2021 rok) propozycja Komisji Europejskiej zmierzająca do uporządkowania prawnej sytuacji wybranych systemów SI (w tym w szczególności systemów określonych jako systemy tzw. wysokiego ryzyka) wywołała dyskusję na temat obciążenia nowymi wymogami, ale również stała się przyczynkiem do wzmożonych prac nad uregulowaniem niektórych kwestii związanych ze stosowaniem sztucznej inteligencji m.in. w sektorze finansowym, przypomina Michał Nowakowski.
Tytuł felietonu jest trochę mylący, bowiem chcę napisać o czymś, co jeszcze nie dość często pojawia się w dyskusji nad przyszłością biznesu. Często mówimy o transformacji (cyfrowej), automatyzacji, a nawet sztucznej inteligencji jako czynnikach, które będą wpływały na to, jak będzie rozwijała się gospodarka i jej poszczególne elementy, czyli również przedsiębiorstwa, podkreśla Michał Nowakowski.
Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EBA) opublikował ważny raport dotyczący wykorzystania platform w sektorze bankowym i płatniczym, który wskazuje m.in. na rosnące zainteresowanie ich rozwojem, ale także na ryzyka po stronie organów nadzoru związanych z nowymi formami świadczenia usług, pisze Michał Nowakowski.
Mniej więcej dwa miesiące temu Komisja (UE) przyjęła projekt dyrektywy w sprawie kredytów konsumenckich, który dość szczegółowo określa zasady udzielania kredytów i pożyczek, w tym przez dostawców usług crowdfundingowych. Projekt ujmuje m.in. nowe usługi typu „Buy Now, Pay Later” czy pożyczki crowdfundingowe, ale też zawiera przepisy dotyczące oceny zdolności kredytowej, co ma szczególne znaczenie w kontekście zautomatyzowanego procesu takiej oceny, pisze Michał Nowakowski.
Dzisiejszy artykuł jest pokłosiem licznych dyskusji, ankiet i lektury opracowań naukowych, ale także wewnętrznego przekonania. Nikt (prawie) nie ma już chyba wątpliwości, że wkraczamy w nową erę cyfryzacji i zarazem naszego życia, która będzie w znaczny sposób poddana algorytmizacji na skalę znacznie większą niż się to nam wydaje, podkreśla Michał Nowakowski.
W Unii Europejskiej toczy się obecnie debata na temat granic identyfikacji biometrycznej oraz możliwości oceny zachowań ludzi w sferze publicznej. Obecnie zmierzamy raczej w kierunku przeciwnym niż np. Chiny, które postawiły na powszechną identyfikację oraz połączenie jej z systemem tzw. scoringu społecznego, podkreśla w komentarzu Michał Nowakowski.
Rozwój uczenia maszynowego i pokrewnych dziedzin, w tym przetwarzania języka naturalnego (Natural Language Processing – NLP) daje niewątpliwie wiele możliwości w zakresie automatyzacji, upraszczania i przyśpieszania wielu procesów w praktycznie każdej dziedzinie, w której do czynienia mamy z jakimiś informacjami czy danymi, podkreśla Michał Nowakowski.
Pod koniec lipca Komisja (UE) opublikowała pakiet czterech propozycji dotyczących szeroko rozumianego przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Wśród aktów, które mają podlegać zmianie znalazło się też Rozporządzenie 2015/847 w sprawie informacji towarzyszących transferom środków pieniężnych, które ma ulec dość istotnym zmianom, ocenia Michał Nowakowski.
Przyznam, że ten dokument umknął mojej uwadze, ale jest to świetne opracowanie zasad stosowania sztucznej inteligencji w sektorze ubezpieczeniowym. Mowa tutaj o najnowszym raporcie EIOPA (Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych) pt. Artificial Intelligence Governance Principles: Towards Ethical and Trustworthy Artificial Intelligence in the European Insurance Sector.