Strefa VIP: Etyka franciszkańska w świecie pieniądza

Zapewne
wiele jest takich sytuacji, ale nie zapominajmy,
że istnieją także bogaci i szefowie
dużych korporacji, dla których moralność
w życiu osobistym i zawodowym stanowi
priorytet.

Często nie zdajemy sobie sprawy, jak
wiele pozytywnych postaw w świecie pieniądza
zawdzięczamy etyce zakonów żebraczych,
zwłaszcza franciszkańskim. Cóż
za paradoks: zakon, który swoją regułę
opiera na ubóstwie i kaznodziejstwie, żyjący
z jałmużny, jednocześnie wnosi ogromny
wkład w gospodarkę od czasów średniowiecznych
po współczesność, zwłaszcza
w jej siłę napędową, jaką jest pieniądz
i wszystko, co z nim związane. Pojawiają
się zatem słuszne pytania: co ma etyka
franciszkańska do pieniądza, jakie jest jej
znaczenie w dziedzinie finansów?

W centrum etyki franciszkańskiej znajduje
się drugi człowiek jako osoba, w swojej
konkretnej godności i podmiotowości, wymiarze
indywidualnym i publicznym, wewnętrznym
i zewnętrznym. Zgodnie z tą
etyką człowiek realizuje się na wielu płaszczyznach,
począwszy od politycznej, przez
społeczną, po ekonomiczno-gospodarczą.
Jest to zatem przestrzeń, będąca źródłem
odpowiedzialności moralnej.

Tradycja, która potępiała wszelki zysk
z jakiegokolwiek tytułu, została osłabiona
przez rozważania, które franciszkanie prowadzili
na temat zarobku i bogactwa, rynku
i słusznej ceny, porzucając dualistyczno-
manichejskie uprzedzenia minionych
wieków. Skostniała moralność utrudniała
zrozumienie zjawisk politycznych, ekonomiczno-
gospodarczych, co było jedną
z podstawowych przyczyn podziału społeczności
na ludzi Bożych i ludzi „z tego
świata”.

Od czasów średniowiecznych franciszkanie
na nowo zaczęli badać słowo Boże
i nauki ojców Kościoła, by społeczeństwo,
będące siłą napędową gospodarki, tętniło
życiem. Połączyli wolę Boga z wolnością
człowieka w celu przezwyciężenia sprzeczności
społecznych na gruncie prymatu
sprawiedliwości.

W moralności franciszkańskiej źródłem
inspiracji jest darmowość, stanowiąca wyraz
etyki odrębności i wolności. Etyka ta
jest prawdziwa/autentyczna, jeśli drugi
człowiek mnie nie ogranicza, lecz pozwala
mi być i rozwijać się. Innymi słowy, mogę
poznawać i rozwijać się dzięki drugiemu
człowiekowi w swojej godności i niezależności.
Podstawą etyki franciszkańskiej jest
zatem wolność, będąca przestrzenią, której
należy bronić przed tendencją przekształcania
faktu w obowiązek, wydarzenia historycznego
w naturalne.

Jaką drogę wybrali franciszkanie, by wyrazić
tak skonstruowaną etykę na płaszczyźnie
życia społecznego? Nie ulega
wątpliwości, że byli to ludzie wrażliwi na
trudności dnia powszedniego. Dlatego też
dostrzegali wartość pieniądza, służącego
zaradzeniu starym problemom i realizacji
nowych inicjatyw społecznych. Świadomi
konieczności zapewnienia odpowiedniej
przestrzeni życiu, które jest miejscem łaski
...