Sejm: Szybkie tempo prac nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw

Zgodnie z art. 15 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 1636) rynek regulowany na terytorium RP obejmuje rynek giełdowy oraz rynek pozagiełdowy. W założeniach rynek pozagiełdowy, jako rynek mniej sformalizowany, wprowadzający niewielkie wymogi wobec emitentów ubiegających się o dopuszczenie ich papierów wartościowych do obrotu, miał być rynkiem przeznaczonym dla małych i średnich spółek mających pewien potencjał wzrostu, a niespełniających wymogów obowiązujących na rynku giełdowym. Obecnie rynek pozagiełdowy, w zakresie praw i obowiązków emitentów, w tym przede wszystkim obowiązków informacyjnych, sprawozdawczości pre- i posttransakcyjnej czy kategorii podmiotów, które mogą być członkami tych rynków, a także w zakresie transakcji, które mogą zawierać na tych rynkach niczym nie różni się od rynku giełdowego, niebędącego rynkiem oficjalnych notowań – czytamy w uzasadnieniu projektu zmian.

Wnioskodawcy podkreślają, iż w aktualnym stanie prawnym najważniejsze różnice między oboma podtypami rynku regulowanego sprowadzają się w zasadzie do:

1. innego podmiotu wydającego zezwolenie na prowadzenie rynku (Minister Finansów dla rynku giełdowego, Komisja Nadzoru Finansowego dla rynku pozagiełdowego),
2. innych wymogów dotyczących kapitałów własnych spółek prowadzących giełdę i rynek pozagiełdowy (odpowiednio 10 000 000 zł i 5 000 000 zł) oraz
3. innej podstawy prawnej określającej rodzaj, zakres i formę informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych.

Dlatego, zdaniem MF, faktyczne różnice między rynkiem giełdowym a rynkiem pozagiełdowym nie są wystarczająco istotne, aby uznać za uzasadnione rozróżnienie dwóch podtypów rynku regulowanego. Pozostawienie takiego zróżnicowania miałoby sens, gdyby w stosunku do rynku pozagiełdowego przewidziane byłyby istotnie mniejsze wymogi i uproszczone zasady funkcjonowania w porównaniu z rynkiem giełdowym.

Kolejna rzecz to regulacje dotyczących instytucji rachunku derywatów.

Wymóg rejestrowania instrumentów pochodnych w systemie depozytowym, który służy przede wszystkim do rejestracji papierów wartościowych oraz do przeprowadzania rozrachunku transakcji zawartych na rynku kasowym, stanowił specyfikę polskiego rynku kapitałowego. Tymczasem na rozwiniętych rynkach kapitałowych rozpoznawanym standardem jest zasadniczo rejestrowanie derywatów przez podmioty dokonujące rozliczeń kontraktów pochodnych (tj. izby rozliczeniowe, centralnych kontrahentów) bez konieczności prowadzenia dodatkowej ewidencji w systemach depozytów papierów wartościowych.

Europejskie akty prawne regulujące obrót instrumentami pochodnymi oraz zasady funkcjonowania centralnych kontrahentów i centralnych depozytów papierów wartościowych nie przewidują wprost możliwości prowadzenia ewidencji instrumentów pochodnych w systemach depozytów papierów wartościowych. Ze wskazanych względów funkcjonujące obecnie na polskim rynku kapitałowym rozwiązanie dotyczące rejestrowania instrumentów pochodnych w systemach depozytu papierów wartościowych, jako rozwiązanie, które nie jest stosowane w innych państwach, mogło stanowić potencjalną przeszkodę w rozwoju zorganizowanego rynku terminowego na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

Mając powyższe na uwadze, ustawa z dnia 5 grudnia 2014 r. o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 73) zniosła wymóg rejestrowania w systemie depozytu papierów wartościowych instrumentów pochodnych dopuszczonych do zorganizowanego obrotu. Spowodowało to jednak, iż powstała luka prawna w zakresie rejestrowania instrumentów pochodnych.

Kolejna kwestia to zmiana organu wydającego zezwolenie na prowadzenie giełdy.

Zgodnie z art. 25 ust. 1 i 2 obowiązującej ustawy o obrocie instrumentami finansowymi prowadzenie giełdy wymaga zezwolenia, które wydaje minister właściwy do spraw instytucji finansowych, na wniosek zainteresowanego, zaopiniowany przez Komisję Nadzoru Finansowego. Wniosek składany jest za pośrednictwem Komisji Nadzoru Finansowego, która ocenia wniosek pod względem formalnym (w przypadku stwierdzenia braków formalnych Komisja wydaje decyzję o pozostawieniu wniosku bez rozpoznania), a następnie go opiniuje. Dopiero po wykonaniu tych czynności wniosek wraz z opinią przekazywany jest przez Komisję ministrowi właściwemu do spraw instytucji finansowych. Rozwiązanie to sprawia, iż co do zasady podwójnie wykonywane są te same czynności, a co za tym idzie, bezzasadnie wydłużony jest termin rozpoznawania wniosku o zezwolenie na prowadzenie giełdy.

Podsumowując powyższe jeden z argumentów Wnioskodawcy proponowanych zmian zwraca szczególną uwagę: w wyniku wprowadzanych na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat kolejnych zmian przepisów dotyczących funkcjonowania krajowego rynku kapitałowego (przede wszystkim ustawy o obrocie instrumentami finansowymi) doszło do faktycznego zniwelowania różnic w zakresie zasad funkcjonowania rynku giełdowego i rynku pozagiełdowego.

Jaka jest zatem różnica między obowiązującym a proponowanym stanem prawnym? Zniesienie podziału rynku regulowanego na rynek giełdowy i rynek pozagiełdowy zakłada, że spółka prowadząca obecnie rynek giełdowy, tj. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie SA, oraz spółka prowadząca rynek pozagiełdowy, tj. BondSpot SA, z mocy prawa staną się spółkami prowadzącymi dwa odrębne rynki regulowane. W projekcie przewidziano odpowiednie okresy przejściowe na dostosowanie prowadzonej działalności przez obie spółki (m.in. wysokości kapitału własnego spółki prowadzącej rynek pozagiełdowy, treści statutów oraz regulaminów rynków).

Konsekwencją projektowanych zmian (rezygnacji z funkcjonalnego podziału rynku regulowanego) będzie dostosowanie przepisów innych ustaw (ustawy o rachunkowości, ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym, ustawy – Prawo energetyczne, ustawy – Kodeks spółek handlowych, ustawy o giełdach towarowych, ustawy – Prawo upadłościowe, ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, a także ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym) do zmienionych przepisów ustawy.

Będą także konieczne dodatkowe nowelizacje szeregu aktów wykonawczych (projekt rządowy wylicza je szczegółowo w uzasadnieniu proponowanych zmian).

Kogo będzie dotyczyć nowelizacja ustawy? Krąg podmiotów jest szeroki: spółki prowadzące rynki giełdowe (Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A, Towarowa Giełda Energii S.A.), spółki prowadzące rynki pozagiełdowe (BondSpot S.A.), domy maklerskie oraz banki prowadzące działalność maklerską.

Przedłożenie rządowe uzupełniają projekty stosownych aktów wykonawczych:

1. projekt rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie określenia
   szczegółowych warunków technicznych i organizacyjnych dla firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi i banków powierniczych. Regulacja ta obejmie firmy inwestycyjne – banki prowadzące działalność maklerską oraz domy maklerskie, a także banki powiernicze
2. projekt rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie informacji bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych oraz warunków uznawania za równoważne informacji wymaganych przepisami prawa państwa niebędącego państwem członkowskim. Nowe zapisy obejmą emitentów papierów wartościowych, a więc potencjalnie wszystkie spółki publiczne, których akcje notowane są na rynku regulowanym

Bogdan Koblański