Sama AI nie rozwiąże wszystkich problemów

To jeden z głównych akcentów wydarzenia, które samo w sobie jest egzemplifikacją zaufania, towarzyszącego współpracy sektora bankowego i branży IT. O tym, że oba środowiska potrzebują platformy wymiany poglądów, świadczą liczby. W tegorocznej edycji IT@BANK uczestniczyło ponad tysiąc słuchaczy, co było rekordem w historii wydarzenia. Mogli oni wysłuchać wystąpień i dyskusji z udziałem 60 prelegentów, a także zapoznać się z prezentacją rozwiązań IT w praktyce. Jak co roku, nie zabrakło ogłoszenia wyników organizowanego już po raz dwudziesty rankingu IT@BANK, organizowanego przez redakcję „Miesięcznika Finansowego BANK”.

Wątkiem, przebijającym się w szczególny sposób, była perspektywa upowszechniania sztucznej inteligencji. Jej wdrażanie w praktyce, jak wspomniał prezes ZBP, implikuje istotne zmiany w funkcjonowaniu banku zarówno w obszarze front- jak i backoffice, a warunkiem efektywnego użycia AI pozostaje cloud computing, automatyzacja i big data. – Wspólnie prześledzimy, jak wyjść z poziomu eksperymentu ku wykorzystaniu AI w praktyce z uwzględnieniem aktualnych standardów regulacyjnych czy compliance – wskazywał dr Tadeusz Białek, zachęcając uczestników do aktywnego udziału w dyskusjach.

– Sektor bankowy stoi stale przed wyzwaniem znalezienia właściwego modelu równowagi między szybkością transformacji a bezpieczeństwem – stwierdził Paweł Minkina, wiceprezes zarządu Centrum Procesów Bankowych i Informacji oraz redaktor naczelny „Miesięcznika Finansowego BANK”. Przypomniał on, iż AI, która urosła do rangi symbolu zmian, prezentuje imponujący potencjał, zarazem skłaniając do refleksji nad granicami jej użycia w kontekście etycznym. – To wyzwanie, które wymaga nie tylko technologicznej wiedzy, ale także mądrości, wykraczającej poza sferę informatyki – zauważył Paweł Minkina. Wiceprezes Związku Banków Polskich, ­Włodzimierz Kiciński, przypomniał z kolei, iż polski sektor bankowy niezmiennie pozostaje otwarty na inspiracje, płynące zarówno ze świata IT, jak i ze sfery publicznej czy środowisk naukowych. Feedback ten pozwala na przygotowanie założeń programowych wydarzenia, by stanowiło ono inspirację dla wszystkich środowisk, skłaniając do refleksji nad przyszłością polskiej bankowości i rynku finansowego.

Podchodźmy do AI z rozsądkiem, a nie z entuzjazmem

Wchodzimy w złoty wiek sztucznej inteligencji, jednak fakt ten powinien być przedmiotem trzeźwej oceny, a nie bezgranicznego entuzjazmu – przestrzegał prof. dr hab. Włodzisław Duch, pracownik naukowy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika i członek Komitetu Neurobiologii Polskiej Akademii Nauk.

Prelegent przypomniał, że sieci neuronowe, podobnie jak ludzkie mózgi, są obarczone własnymi ograniczeniami. Dlatego niewolno ufać bezkrytycznie ani ludziom, ani modelom. Te ostatnie nadal popełniają wiele błędów w realnych zastosowaniach, takich jak analizy finansowe wielu spółek czy inne złożone zadania. Nie są też receptą na sukces biznesowy – tylko niewielki odsetek dużych wdrożeń przynosi realne zyski firmom. W ocenie prelegenta, AI powinna stać się partnerem w pracy, a nie wyrocznią. Dla sektora finansowego oznacza to ogromne możliwości zwiększenia efektywności, pod warunkiem zachowania kontroli nad ryzykiem i świadomego uczenia się na błędach innych.

Pomimo fascynacji GenAI, większość banków wciąż nie widzi oczekiwanego zwrotu z inwestycji w sztuczną inteligencję. – Dotyczy to zarówno obszaru kosztowego, jak i przychodowego – podkreślała Priyanka Shukla, Senior Principal Analyst with Gartner’s Financial Services team in India, występując w roli kolejnego keynote speakera tegorocznej edycji IT@BANK.

Nie mniej istotnym czynnikiem, decydującym o tempie transformacji AI w bankowości, jest sposób jej wykorzystania. Gartner wyróżnia trzy kategorie zastosowań: „defend” (ochrona i drobne usprawnienia istniejących procesów), „extend” (wyraźna poprawa efektywności) oraz „append” (tworzenie nowych produktów, rynków i segmentów klientów). Większość banków ogranicza się do pierwszej z nich, więc z definicji osiąga tylko przyrostowe korzyści. Przedstawicielka Gartnera podkreśliła, że optymalne portfele AI muszą łączyć wszystkie trzy typy projektów: „defend” jest potrzebne, by budować kompetencje, „extend” – by dowozić twardy ROI, a „append” – by zyskać przewagę konkurencyjną i zmieniać reguły gry. Warunkiem powodzenia jest jednak jasna wizja roli AI w strategii banku i precyzyjne cele biznesowe; ich brak jest dziś najczęściej wskazywaną przyczyną rozczarowań.

Cyberbezpieczeństwo wymaga wielopłaszczyznowych zabezpieczeń

W programie wydarzenia nie mogło zabraknąć sesji na temat cyberbezpieczeństwa. Panel koncentrował się na mapie zagrożeń cybernetycznych wobec banków i ich klientów w czasach, kiedy infrastruktura bankowa jest lepiej zabezpieczona niż kiedykolwiek, a sprawcy przekierowali uwagę na atakowanie czynnika ludzkiego. Konsekwencją są rosnące straty z tytułu oszustw, w których klient autoryzuje transakcję pod wpływem presji czy fałszywych komunikatów.

Paneliści akcentowali konieczność łączenia zaawansowanych technologii, jak analiza behawioralna, biometria i AI, z edukacją użytkowników. Ważnym tematem była odpowiedzialność regulacyjna oraz bariery prawne, utrudniające wykorzystanie nowoczesnych narzędzi. Odniesiono się również do zagrożeń dla samych instytucji, jak przerwy w dostępności usług w wyniku ataków ransomware. Paneliści wspominali o roli planów ciągłości działania, izolowanych kopii oraz potrzebie odchodzenia od systemów legacy na rzecz ­nowocześniejszych architektur. Zwrócono uwagę na niedobór specjalistów cyberbezpieczeństwa i rosnącą rolę wspólnych centrów usług oraz współpracy sektorowej, zwłaszcza dla mniejszych instytucji. W szerszym kontekście panel pokazał cyberataki jako element wojny hybrydowej wymierzonej w zaufanie do infrastruktury płatniczej i całego systemu finansowego.

Michał Macierzyński,
dyrektor Departamentu Usług Cyfrowych, PKO Bank Polski:
Sektor bankowy technologicznie jest bardzo dobrze zabezpieczony, to są chyba najlepsze czasy, jakie mieliśmy pod względem zabezpieczenia. Natomiast jeżeli Państwo spojrzą na dane Narodowego Banku Polskiego za pierwszy i drugi kwartał tego roku i poprzedni rok, to 80% wolumenu fraudów wynika z tak zwanej manipulacji płatnikiem (push payment fraud), czyli w praktyce to klient sam siebie oszukał.

Michał Zajączkowski,<...>