Rynek finansowy: Na rzecz pomocy

Jerzy Kwieciński

Sektor bankowy bardzo aktywnie włączył się w promocję funduszy, szczególnie wśród przedsiębiorców. Przygotował nowe produkty, które wspomagały realizację projektów unijnych, takie jak wyodrębnione rachunki bankowe, kredyty pomostowe czy specjalne inwestycyjne, jak też gwarancje i poręczenia.

W latach 2004-2006 w naszym kraju było prawie 90 tys. projektów, czyli około 100 tys. prowadzonych rachunków, bo część projektów była realizowana przez więcej niż jeden podmiot. Można przypuszczać, że w planie 2007-2013 r. będzie realizowanych około 300 tys. projektów. Jakość i wygoda obsługi rachunków w bankach bywa różna. Czasem trzeba zmienić bank, aby zapewnić sprawniejszą obsługę projektów unijnych.

Z doświadczenia wiemy, że uruchomiona akcja kredytowa dla przedsiębiorców starających się o dotacje ze środków z lat 2004-2006 była kilkakrotnie większa aniżeli wartość przyznanych dotacji. Szkoda, że banki nie ujawniają tych danych. Spora część przygotowanych projektów o dofinansowanie unijne była realizowana przez firmy nawet przy braku finansowania z Unii. Wśród firm, które otrzymują dotacje, ponad połowa korzysta z kredytów bankowych. Wiele przedsiębiorstw, szczególnie małych, po raz pierwszy przygotowywało biznesplany i po raz pierwszy sięgało po kredyty inwestycyjne. Dzięki temu banki pozyskały klientów, korzystających z tego typu produktów. Ponieważ w planach na lata 2007-2013 środków na obsługę przedsiębiorstw jest mniej więcej siedem razy więcej niż poprzednio, to i akcja kredytowa będzie większa.

Banki przygotowały rzesze doradców w całej Polsce, które służą nie tylko informacją, ale i pomocą przy przygotowaniu projektów unijnych. Współpraca z bankami daje większą szansę na pozyskanie dofinansowania, ponieważ korzystają one także ze wsparcia zewnętrznych ekspertów i wyselekcjonowanych firm konsultingowych. Przygotowywane są specjalne materiały informacyjne, organizowane spotkania i konferencje. Warto zaznaczyć, że działania te finansowane są przez banki z własnych środków.

Reprezentanci sektora bankowego, szczególnie ze Związku Banków Polskich, aktywnie się włączają w debaty nt. wykorzystywania funduszy unijnych. Biorą także aktywny udział w pracach komitetów monitorujących.

Fundusze a spowolnienie gospodarcze

Z punktu widzenia pogłębiającego się spowolnienia w naszej gospodarce, realizacja projektów unijnych stanowić będzie ważny instrument przeciwdziałający temu. Przyspieszenie wykorzystania funduszy unijnych stało się zarówno jednym z priorytetów rządu na ten rok, jak również jest jednym z kluczowych elementów programu antykryzysowego.

Rząd w 2009 roku planuje wydać prawie 17 mld zł z funduszy unijnych w ramach planu 2007-2013. Zakontraktowana (w momencie pisania tego artykułu) kwota około 10 miliardów złotych jest za mała, aby przy dzisiejszych warunkach i procedurach wygenerować w tym roku płatności na takim poziomie. Aby osiągnąć powyższy cel, należy przyspieszyć wybór projektów i podpisywanie umów, jak również obieg pieniądza w systemie. Będzie to możliwe, jeżeli konkursy będą ogłaszane wcześniej, a wnioski szybciej oceniane. Z punktu widzenia generowania szybkich wydatków, należy w tym roku skoncentrować się na projektach małych i średnich o czasie realizacji 1-2 lata, których beneficjentami są głównie samorządy, przedsiębiorcy i organizacje pozarządowe.

Na przyspieszenie obiegu pieniądza wpłyną zaliczki dla beneficjentów projektów inwestycyjnych i wykonawców. Mogą być one wypłacane z kolei z kwoty około 6 mld euro, które Polska otrzymuje z KE w postaci zaliczki (9 proc. od 67 mld euro) i które leżą na kontach NBP. To niewątpliwie bardzo dobry pomysł ze strony rządu. Wpłynie on jednak na ograniczenie akcji kredytowej, bo zmniejszy się zapotrzebowanie na kredyty pomostowe. Z drugiej strony zwiększy się popyt na gwarancje i instrumenty zabezpieczające zaliczki.