Rynek finansowy: Jak zachęcić Polaków do oszczędzania na emeryturę?

Odpowiedzi należy szukać w badaniu TNS Polska, przeprowadzonym na zamówienie ZBP, a dotyczącym skłonności do gromadzenia nadwyżek finansowych. A także w awangardowym i oryginalnym programie oszczędzania na cele emerytalne, przygotowanym przez byłego wiceministra finansów Stefana Kawalca, który został zaprezentowany 11 grudniu 2014 r. podczas dziesiątej edycji Kongresu Consumer Finance, zorganizowanej pod egidą Gdańskiej Akademii Bankowej.

Coś tam gromadzimy

Badanie Oszczędzanie długoterminowe – opinie, postawy i oczekiwania polskiego społeczeństwa zostało zrealizowane przez TNS Polska w dniach 17-22 października 2014 r. na ogólnopolskiej próbie reprezentatywnej 1000 respondentów w wieku 15+. Ten sposób gromadzenia oszczędności oceniono w nim jako nieopłacalny, częściej niż na konkretny cel zdarza się badanym oszczędzać na czarną godzinę (deklaruje tak 46 proc.). Optymistycznie można ocenić fakt, że 34 proc. deklarowało chęć zbierania dodatkowego kapitału na emeryturę (lub starość). Co warto podkreślić 26 proc. ankietowanych Polaków uważało, że ich dochody dają im możliwość oszczędzania, kolejne 64 proc. stwierdziło: żeby oszczędzać, trzeba mieć cel i wiedzieć, jak oszczędzać. Blisko 24 proc. pytanych przez TNS Polska odkłada pieniądze na czarną godzinę, 19 proc. oszczędza na konkretny cel, a 9 proc. aktywnie zarządza zasobami, np. inwestując na giełdzie, kupując jednostki TFI itp.

Najwięcej osób skłonnych do oszczędzania na cele emerytalne znalazło się w grupie wiekowej 40-59 lat (42 proc.) oraz 60 i więcej lat (24 proc.). Najmniej chcą oszczędzać Polacy w wieku do 29 lat (17 proc.) oraz w przedziale 30-39 lat (30 proc.). 48 proc. badanych uważało, że łatwiej jest zaciągnąć kredyt niż oszczędzać (24 proc.). Aż 58 proc. twierdziło, że oszczędzanie nie może wiązać się z wyrzeczeniami, dla 12 proc. oszczędzanie nie miało sensu. Jedynie 30 proc. ankietowanych deklarowało, że zawsze trzeba odkładać część dochodów. Inne dane też zatrważają: 53 proc. badanych nie miało żadnych rezerw finansowych, tyle samo nie interesowało się żadnymi formami oszczędzania, 42 proc. wydało w całości swoje miesięczne dochody, 60 proc. nie miało długoterminowych celów oszczędzania. Zaledwie 18 proc. starało się odkładać jakieś pieniądze regularnie.

Wieloletni program emerytalny Tej tematyce poświęcił swoje wystąpienie na X Kongresie Consumer Finance Stefan Kawalec, prezes Capital Strategy sp. z o.o. sp. kom. Zwrócił uwagę na niedostatek długoterminowych oszczędności krajowych, co zagraża stabilizacji makroekonomicznej Polski. Przypomniał, że Międzynarodowa Pozycja Inwestycyjna Netto Polski (MPIN) stale się pogarsza, w 2013 r. osiągnęła wartość ujemną w wysokości 69,9 proc. PKB, co sytuuje Polskę w grupie krajów o największym ryzyku spośród gospodarek wschodzących na świecie. Udział zagranicznych inwestorów w zadłużeniu Skarbu Państwa sięga 60 proc., we wrześniu 2014 r. było to 449,9 mld zł. Przypomnijmy, że w 2007 r. było to 184 mld zł i 37,8 proc. PKB. Z tych powodów Polska jest krajem o wyjątkowej wrażliwości na odpływ kapitału zagranicznego. Co gorsza, nowe regulacje w sektorze bankowym (Bazylea III) ograniczają możliwości udzielania przez banki długoterminowych kredytów opartych na krótkoterminowych depozytach. Dlatego bez wzrostu długoterminowych oszczędności krajowych będziemy mieli coraz większe problemy z finansowaniem projektów infrastrukturalnych, energetycznych i mieszkalnictwa

Długoterminowe oszczędności krajowe zwiększają dostępność kapitału, co – przez giełdę – pomaga finansować gospodarkę i zmniejsza zależność parkietu od kapitału zagranicznego. Warto ...