Rozmowa w NBS: Spółdzielcze lex specialis

Banki spółdzielcze mają autonomię w sensie formalnoprawnym. W ustawie o funkcjonowaniu banków spółdzielczych zapisano jednak szereg ograniczeń wynikających z kompetencji kontrolnych banku zrzeszającego. To, czy bank ten owe kompetencje realizuje w pełni, to jest odrębna sprawa. W moim przekonaniu istnieje niestety rozbieżność między stanem formalnoprawnym a rzeczywistym, co wynika przede wszystkim z braku konsolidacji finansowej zrzeszeń. Trudno mówić wówczas o więzi i wspólnym działaniu w ramach grupy. Uprawnienia kontrolne banku zrzeszającego pozostają niejako w zawieszeniu. Powraca więc temat dotyczący zmian systemowych w funkcjonowaniu zrzeszeń. Paradoksalnie, ci którzy jeszcze rok temu byli przeciwnikami konsolidacji finansowej, obecnie wskazują na potrzebę podjęcia poważnej dyskusji na ten temat. Dostrzegają bowiem, że sektor bez podejmowania działań integracyjnych, bez stworzenia wspólnej platformy produktowej i osiągnięcia większej siły kapitałowej nie będzie w stanie skutecznie konkurować na rynku usług finansowych. W moim przekonaniu rynek wymusi takie zmiany, które przybliżą nasz model sektora do rozwiązań obowiązujących w zachodnich grupach spółdzielczych.

W jakim stopniu lokalny charakter działalności BS-ów może być ich atutem bądź zagrożeniem w okresie spowolnienia gospodarki?

Spółdzielcy stoją przed wyzwaniem dotyczącym zmiany podejścia do zarządzania ryzykiem. Moim zdaniem powinni zerwać z mirażem, że ich siła na rynku wynika z dobrej znajomości społeczności lokalnych. Badania potwierdzają, że w okresie ostatnich trzech lat klienci, którzy niegdyś byli związani tylko z konkretnym bankiem spółdzielczym, stali się również klientami innych instytucji kredytowych – banków komercyjnych i SKOK-ów. To całkowicie nowa jakość, według nas stanowiąca ogromne zagrożenie dla bankowości spółdzielczej. Nawet jeśli dzisiaj jest ono potencjalne, wkrótce może okazać się bardzo realne. W kilku dużych BS-ach odnotowano już zmasowany atak oszustów kredytowych poinformowanych, że nie korzysta się tam z baz danych BIK i ZBP. Swoje wnioski kredytowe kierowali oni początkowo na niskie kwoty kredytów konsumenckich, ponieważ jednak ich wolumen był duży stworzyło to ogromne zagrożenie. Podobne przypadki występują niestety coraz częściej w różnych regionach kraju.

Spółdzielcy skarżą się, że muszą ciężko pracować na… samą kontrolę w ich bankach. Przyjmują odpłatne audyty wewnętrzne ze strony banków zrzeszających, lustracje związku rewizyjnego, inspekcje KNF i kosztowny odbiór bilansu. Żaden inny bank w Polsce nie jest tak wszechstronnie nadzorowany…

Kontrola powinna odbywać się adekwatnie do skali i ryzyka działalności banków. W uchwale WZ ZBP zwracamy się o to, ...