Raport Specjalny. Zapobieganie praniu pieniędzy: System zwiększa obroty

STIR to narzędzie mające charakter typowo prewencyjny, wraz z JPK stanowią rozbudowaną bazę analityczną pozwalającą wykrywać podmioty zajmujące się wyłudzeniami skarbowymi, a przy tym nie utrudnia funkcjonowania podmiotów legalnych – zapisano w raporcie „Przeciwdziałanie szarej strefie w Polsce w 2018/19 roku”. Raport opracował UN Global Compact, największa na świecie inicjatywa ONZ na rzecz społecznej odpowiedzialności biznesu i wspierania zrównoważonego rozwoju.

STIR na wyłudzenia skarbowe

Od 13 stycznia 2018 r. funkcjonuje w Polsce Ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych (Dz.U. 2017 poz.2491). Potocznie nazywana ustawą STIR. Czym on właściwie jest?

To System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej, który został stworzony do namierzania oraz uniemożliwiania realizacji sztucznych transakcji, czyli np. przesyłania pieniędzy pomiędzy rozproszonymi kontami bankowymi. Takie działanie jest bowiem wzorcowym przykładem związanym z tzw. karuzelami VAT oraz mechanizmami prania brudnych pieniędzy. Powstał w celu wspierania konfiskaty rozszerzonej. Przy współpracy banków, SKOK-ów oraz Krajowej Izby Rozliczeniowej w sposób wielowymiarowy analizuje konta bankowe oraz określa wysokość ryzyka. Na podstawie tej analizy Szef Krajowej Administracji Skarbowej otrzymuje informację o rachunkach podmiotów kwalifikowanych w rozumieniu ustawy STIR. Jeśli okaże się, że wytypowany podmiot istotnie przeprowadza transakcje mające charakter przestępstwa skarbowego, nastąpi blokada rachunku uniemożliwiająca transfer środków. Od lipca br. monitoringiem objęte są nie tylko rachunki firmowe, ale również lokaty terminowe.

Nie tylko rola nadzorcy

Raport „Przeciwdziałanie szarej strefie w Polsce w 2018/19 roku” zwraca również uwagę na to, że STIR prowadzi analizy podmiotowe, geograficzne, ekonomiczne, relacyjne oraz behawioralne. Analiza geograficzna opiera się na identyfikacji państw docelowych przelewów – szczególnie pod kątem krajów uznawanych za tzw. raje podatkowe. Z kolei analiza podmiotowa zajmuje się identyfikacją branży, w jakiej działa podmiot monitorowany – szczególnie istotne są tu branże o podwyższonym ryzyku nadużyć skarbowych oraz handlujące przedmiotami o wysokiej cenie jednostkowej. Analizy relacyjne służą identyfikacji podmiotów, z jakimi przeprowadza transakcję firma monitorowana. Celem analiz behawioralnych jest zaś próba ustalenia nietypowych i alarmujących zachowań przedsiębiorcy, do którego rachunek należy. Ostatnim elementem jest poszerzona analiza ekonomiczna obserwowanego podmiotu. Jeśli podejrzenia zostaną potwierdzone, to KAS, na bazie przeprowadzonych analiz, może zarządzić blokadę konta od 72 godziny do nawet trzech miesięcy. Krajowa Administracja Skarbowa informuje, że w 2019 r. zadania STIR zostały rozszerzone.

[...