Raport Specjalny. Zapobieganie praniu pieniędzy: Banki na tropie beneficjentów rzeczywistych

Przypomnijmy. W czerwcu 2017 r. upłynął termin, w którym państwa członkowskie powinny wdrożyć do swojego porządku prawnego postanowienia unijnej dyrektywy o numerze 2015/849/WE, określanej jako czwarta dyrektywa AML. W warunkach polskich zakończenie procesu legislacyjnego nastąpiło z kilkumiesięcznym poślizgiem, gdyż dopiero 1 marca ub.r. parlament uchwalił ustawę o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Ten akt prawny, który wszedł w życie z dniem 13 lipca ub.r., zastąpił przepisy uchwalone jeszcze w roku 2000. Jednym z kluczowych przepisów zmienionej ustawy w obszarze relacji pomiędzy instytucjami finansowymi a ich klientami jest art. 34, określający zakres stosowania tzw. środków bezpieczeństwa finansowego przez podmioty obowiązane.

Dane klienta muszą być pełne i aktualne

Zgodnie z obowiązującym prawem, bank lub inna instytucja, podejmując współpracę z klientem, obowiązana jest w pierwszej kolejności do weryfikacji jego tożsamości oraz ustalenia tzw. beneficjenta rzeczywistego, czyli osób fizycznych sprawujących kontrolę nad podmiotem. W przypadku wszelkiego rodzaju osób prawnych, a więc w szczególności spółek kapitałowych, istotne znaczenie będą mieć nie tylko członkowie organów upoważnionych do reprezentowania organizacji, ale również jej struktura właścicielska. Te same przepisy zobowiązują również instytucje finansowe do analizy stosunków gospodarczych podmiotu, zarówno z chwilą zawierania umowy, jak również na bieżąco, w toku jej realizacji. Aby spełnić ten warunek, należy z jednej strony na bieżąco monitorować operacje dokonywane na koncie bankowym posiadacza, pod względem możliwości wprowadzania w ten sposób do obrotu środków pieniężnych z podejrzanych źródeł, z drugiej natomiast zatroszczyć się o bieżącą aktualizację danych klienta oraz przedłożonych przezeń dokumentów.

Jeżeli wykonanie którejkolwiek z powyższych powinności nie jest możliwe, instytucja na podstawie art. 41 ustawy AML obowiązana jest do odmowy przeprowadzenia transakcji lub podpisania umowy z klientem, a w sytuacji, kiedy umowa została już zawarta, do jej natychmiastowego rozwiązania. Sankcje za naruszenia prawa są w tym przypadku niebagatelne, maksymalna wysokość administracyjnej kary pieniężnej wynosi bowiem 5 mln euro lub 10% obrotów przedsiębiorstwa za miniony rok. Tak wysokie stawki stosowane będą najpewniej jedynie w szczególnie poważnych przypadkach, na co wskazuje chociażby praktyka stosowana przez resort finansów w tym zakresie. Latem tego roku nałożył on pierwszą sankcję z tytułu nieprzestrzegania przepisów w zakresie weryfikacji beneficjentów rzeczywistych. Obwiniony podmiot, pośrednik na rynku płatności internetowych, musiał zapłacić 7,7 tys. zł tytułem niedostatecznego sprawdzenia czterech swoich klientów.

Należy jednak pamiętać, iż ...