Raport Specjalny: XXVI Forum Ekonomiczne

W ostatnich pięciu latach Polska należała do jednych z najdynamiczniej rozwijających się krajów Unii Europejskiej ze średnim przeciętnym wzrostem PKB na poziomie 3,1%. Optymistyczna jest również prognoza Międzynarodowego Funduszu Walutowego na następne lata, gdzie przewiduje się wzrost do 3,5%. Przyspieszenie ma również dotyczyć gospodarek pozostałych krajów Europy, w tym Grecji i Cypru, które wciąż wychodzą z kryzysu finansowego, jaki ich dotknął podczas minionej dekady ( 1).

W poprzednich latach znajdowaliśmy się również wśród liderów eksportu. Od 2010 r. do 2015 r. średnie roczne tempo sprzedaży towarów za granicę wynosiło 7,4%. Poprawiał się także bilans handlowy, co wynikało z nieco mniejszego wzrostu importu (średnio 6,1%). Przewiduje się, że w najbliższych pięciu latah trend ten będzie się stopniowo zmieniać na niekorzyść dla bilansu handlowego.

Jak wynika z raportu, dotychczasowy spadek bezrobocia w Polsce zatrzyma się i odnotuje niewielki wzrost, średnio o 0,2 pkt. proc. Odsetek osób bezrobotnych będzie również spadać wolniej m.in. na Litwie, Łotwie i w Estonii. Największy przyrost bezrobocia odnotują Szwecja i Czechy.

W latach 2016-2021 Polska pozostanie wśród krajów najwolniej zadłużających się, choć odnotuje niewielki wzrost długu publicznego w relacji do PKB (o 4,4 pkt. proc.).Wskaźnik ten poprawi się m.in. w Grecji ( 2).

Z dużym niepokojem należy ocenić informacje o oszczędnościach krajowych. W tej kategorii Polska znajduje się na jednym z ostatnich miejsc w Europie. W ubiegłych latach średnia stopa oszczędności wyniosła 17,7% w stosunku do PKB, podczas gdy liderzy (Szwedzi, Holendrzy i Irlandczycy) uzyskali wynik powyżej 29%. Prognoza na następne lata jest nieco bardziej optymistyczna (18,5%), choć wciąż pozostanie istotny dystans między najbardziej oszczędnymi państwami a Polską. Niekorzystne są także dane obrazujące oszczędzanie w gospodarstwach domowych. W porównaniu z 2006 r. wskaźnik ten spadł o ponad 5 pkt. proc. i obecnie wynosi 1%. W gorszej sytuacji są jedynie Duńczycy, których oszczędności domowe utrzymały się na poziomie 0,7% ( 3).

Sektor bankowy w liczbach

W perspektywie najbliższych 12 miesięcy sektor bankowy w trzech europejskich krajach spodziewa się spadku wskaźnika rentowności. Zgodnie z analizami zdecydowanie największy spadek odnotuje Polska (-3,33%). Spadki ROE są również przewidywane dla Skandynawii (-0,61%) oraz Niemiec (-0,17%). W trzech państwach nastąpi wzrost wskaźnika rentowności o ponad 2,5%. Należą do nich Hiszpania, Wielka Brytania i Irlandia.

Nie mniej alarmujące są wnioski dotyczące sektora bankowego. W szczególności trzeba zwrócić uwagę na drastyczny spadek współczynnika rentowności banków (ROE), który w przeciągu 12 miesięcy osiągnie poziom -3,33%. Ponadto, na tle niektórych branż w Europie (m.in. deweloperskiej i farmaceutycznej), zwrot z kapitału własnego polskiego sektora bankowego jest relatywnie bardzo niski ( 4).

Według prognozy w najbliższym czasie wzrosną również koszty funkcjonowania sektora bankowego. Spodziewany jest wzrost tego wskaźnika o 2,55%. Istotne dla ukazania stopnia rozwoju systemu bankowego w Polsce i edukacji w tym obszarze są dane dotyczące ubankowienia. W 2014 r. tylko 77% Polaków powyżej 15. roku życia posiadało konto w banku. Mniejszy odsetek dotyczy tylko Słowacji, Węgier i Bułgarii ( 5).

Kredyty dla sektora prywatnego (stosunek do PKB)

W 2015 r. wartość kredytów dla sektora prywatnego odpowiadała 53,9% PKB. Jest to niestety jeden z najniższych wskaźników w Europie, zwłaszcza że wśród znacznej części państw wskaźnik ten wynosi ponad 100%. Najwięcej środków w stosunku do PKB zostało przydzielonych w Wielkiej Brytanii, Danii i Szwajcarii. W gorszej sytuacji są Litwini, Węgrzy i Rumuni (odpowiednio 41,7%, 36,4% i 29,9%.). Jak wynika z raportu Banku Światowego, ogólna stopa kredytów dla sektora prywatnego dla krajów Europy i Azji Środkowej wyniosła 95,60% ( 6).

Zagrożenia dla polskiego systemu finansowego

Nadmierne obciążenia sektora bankowego

Zrównoważony rozwój Polski jest nierozerwalnie związany z jakością i kondycją krajowego sektora bankowego. Brak dostatecznej równowagi systemu finansowego w Stanach Zjednoczonych czy krajach Europy Zachodniej wydatnie przyczynił się do długoletniego kryzysu i istotnego obniżenia możliwości rozwoju, zarówno poszczególnych krajów, jak i całego regionu.

Stabilność systemu finansowego jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania gospodarki. W latach 2009-2015, m.in. dzięki stabilności i zachowaniu potencjału rozwoju polskich banków, Polska notowała średnio co roku wysokie, ponad 3-procentowe tempo wzrostu PKB i jest uznawana za kraj o najwyższym tempie rozwoju. Warto również podkreślić, że w ostatnich dwóch dekadach 85% wypracowanych zysków sektor przeznaczał na budowanie kapitałów własnych, dzięki czemu mógł zwiększać akcję kredytową i finansować rozwój polskiej gospodarki.

Wprowadzenie nadmiernych obciążeń dla sektora bankowego może doprowadzić ...