Raport Specjalny | Polska Bezgotówkowa – Płatności | Diagnostyczna wartość badań weryfikuje strategię naszych działań

W jakim stopniu analizy, przeprowadzane w ostatnich trzech latach przez zespół badawczy pod kierunkiem prof. Michała Polasika, pozwalają zidentyfikować trwałe trendy w zmianie zachowań płatniczych polskich konsumentów? Jak w szczególności należy traktować dane za ostatni, pandemiczny rok. Czy przyniósł on pewne zachwianie dotychczasowego trendu, czy też przyspieszenie w obszarze płatności bezgotówkowych to początek nowego etapu w procesie ich upowszechniania?

– Możemy śmiało powiedzieć, że pandemia wpłynęła na trwałą zmianę zachowań płatniczych Polaków. Obserwujemy znaczne przyspieszenie we wdrażaniu i korzystaniu ze wszystkich rozwiązań cyfrowych, w tym i z obszaru płatności. Stały się one znacznie bardziej dostępne. Związane jest to zarówno ze zwiększeniem limitu transakcji zbliżeniowych, jak i powszechnym przekonaniem o większym bezpieczeństwie zdrowotnym transakcji bez kontaktu fizycznego. Pierwsze miesiące pandemii zmobilizowały do zmian w zachowaniu konsumentów, którzy dotychczas nie korzystali z rozwiązań cyfrowych, jednak bardzo szybko przestawiali się na nie. Wynikało to zarówno z potrzeby, jak i wygody. Wielu konsumentów po raz pierwszy dokonywało zakupów online, większość polubiła tę formę i przy niej pozostanie.

Z widoczną zmianą trendów mamy także do czynienia w sektorze publicznym. Zwróćmy uwagę, że w Polsce z Profilu Zaufanego korzysta już ponad 11 mln osób, a – dla porównania – jeszcze na początku 2020 r. posiadało go zaledwie 4,6 mln Polaków. Należy jednak podkreślić, że wpływ na tak lawinowy wzrost ma zarówno sama pandemia, jak i dobrze działająca infrastruktura zdalnej identyfikacji, w dużej części zbudowana dzięki zaangażowaniu sektora bankowego, jak również rosnąca większa liczba dostępnych usług cyfrowych w ramach e-administracji.

Na ile skłonność do płacenia bezgotówkowego jest determinowana przez dostępność punktów akceptujących karty bądź płatności mobilne, a na ile ewentualne bariery występują po stronie konsumenta? W tym drugim przypadku, co stanowi największą przeszkodę: bariery natury mentalnej, niewystarczający dostęp do internetu, brak doświadczenia w korzystaniu z urządzeń mobilnych w przypadku tej formy płatności, czy inne, niewskazane czynniki?

– W ramach Programu Polska Bezgotówkowa funkcjonuje w Polsce już ponad 410 tys. terminali płatniczych, dzięki czemu z miesiąca na miesiąc zwiększa się w naszym kraju poziom uterminalowienia, czyli sieć akceptacji płatności bezgotówkowych, i zbliża się ona do średniej unijnej. Sytuacji, w których konsument nie ma możliwości wyboru środka płatniczego, jest istotnie mniej niż kilka lat temu.

Silna presja konsumencka uzmysławia przedsiębiorcom, że brak terminala to niższe przychody lub nawet, w niektórych lokalizacjach lub branżach, spowodować może marginalizację takiego punktu usługowego lub handlowego. Terminal staje się powoli oczywistym elementem prowadzenia biznesu.

Przed nami jest jednak jeszcze wiele do zrobienia. W maju tego roku Fundacja Polska Bezgotówkowa zleciła badanie, które wykazało, że w Polsce niemal 1/3 konsumentów nie korzysta z płatności bezgotówkowych, co wynika przede wszystkim z braku wiedzy na temat korzyści płynących z używania nowoczesnych instrumentów finansowych oraz z mitów krążących wokół płatności bezgotówkowych. Dodatkowo aż 57% osób, które na co dzień korzystają z gotówki uważa, że płacąc kartą, można zostać łatwo okradzionym, a 56% obawia się, że podczas płatności internetowych ktoś niepowołany może mieć dostęp do ich danych. Takie wyniki pokazują, że problem leży w braku odpowiedniej edukacji konsumentów w zakresie rozwiązań bezgotówkowych, co generuje potrzebę obalenia szeregu mitów z nimi związanych.

Wspomniane badanie wykazało również, że wśród barier, ...