Prezentacja: Rachunkowość zabezpieczeń

Andrzej Gałkowski

Jeśli bank świadomie zawiera transakcje tradingowe, dobrze, gdy zmienność rynkowa znajduje odzwierciedlenie w zmiennym wyniku banku. Jeśli prawidłowo przewidywał ruchy rynków, odnotowujemy zysk w rachunku wyników. Jeśli pomylił się w swoich przewidywaniach, mamy do czynienia ze stratą. Gorzej jest, jeśli bank zawiera transakcje pochodne w celu zabezpieczenia innych pozycji bilansu czy też zapewnienia finansowania dla aktywów bilansowych i mimo to zmiana wartości godziwej tych instrumentów wpływa na rachunek wyników. Dzieje się tak, gdy bank zgodnie z obowiązującymi Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) nie decyduje się na stosowanie rachunkowości zabezpieczeń dla wyżej wymienionych transakcji, to znaczy traktuje je wbrew celowi zawarcia jak transakcje tradingowe. Wówczas wynik banku w zakresie tych instrumentów pochodnych nie ma żadnego uzasadnienia ekonomicznego. Dzieje się to zgodnie z MSSF, gdzie rachunkowość zabezpieczeń jest tylko jedną z dostępnych opcji i jej stosowanie nie jest obowiązkowe.

Ważne CIRS-y

Jednym z najdrastyczniejszych przykładów, gdzie rachunkowość zabezpieczeń jest zbawieniem dla banku, są ekonomiczne relacje zabezpieczające składające się z kredytów walutowych finansowanych przez depozyty złotowe zamieniane na walutę obcą przy użyciu transakcji Cross Currency Interest Rate Swap (CIRS). Cel zawarcia wyżej wymienionych transakcji pochodnych jest niespekulacyjny. Chodzi o zapewnienie finansowania w obcej walucie. Dotyczy to głównie banków, które udzielały kredytów walutowych, w tym osławionych kredytów hipotecznych w CHF. Należy zaznaczyć, że koszt pozyskania waluty obcej w transakcjach CIRS (tzw. basis spread) wzrósł z kilku punktów bazowych do powyżej stu w ostatnich latach. Banki, które finansowały historycznie swoje akcje kredytowe w walutach obcych za pomocą długoterminowych transakcji CIRS zawieranych przy niskich poziomach basis spread’u wykażą bez rachunkowości zabezpieczeń na koniec roku 2008 wysokie zyski z wyceny transakcji CIRS. Historycznie zawarte transakcje CIRS, w których basis spread wynosił kilka punktów bazowych zostaną wycenione krzywymi dyskontowymi zawierającymi aktualny basis spread dochodzący do poziomu powyżej 100 punktów bazowych. Z tej różnicy wynikają istotne zyski z wyceny do wartości godziwej tych instrumentów. Jeśli w przyszłości basis spread spadnie, banki wykażą straty z wyceny do wartości godziwej tych instrumentów. A jeśli przeciwnie, w przyszłości basis spread się poszerzy, banki wykażą dalsze zyski. Ta zmienność rachunku wyników ma charakter sztuczny z ekonomicznego punku widzenia, gdyż mamy tu do czynienia z transakcjami zabezpieczającymi a nie tradingowymi. Gdybyśmy wycenili do wartości godziwej powiązane kredyty walutowe zawarte historycznie według stałej marży ponad LIBOR, wykazałyby one ...