Prawo: Zarządzanie płynnością w bankach spółdzielczych

Kazimierz Pierzchała

Utrzymanie takiej ilości środków finansowych możliwe jest dzięki dobremu zarządzaniu ryzykiem płynności. Gwarantuje ono, że bank wywiąże się z bieżących i przyszłych (w tym potencjalnych) zobowiązań oraz będzie mógł zaradzić niespodziewanym potrzebom, jakie pojawią się na przykład w wyniku zmian otoczenia rynkowego.

Co to jest CRD IV/CRR?

27 czerwca 2013 r. w Dzienniku Urzędowym UE opublikowano w języku polskim finalny tekst tzw. pakietu CRD IV/CRR, w skład którego wchodzi:

• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Capital Requirements Regulation, CRR) oraz
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Capital Requirements Directive IV, CRD IV).

1 stycznia 2014 r. pakiet CRD IV/CRR w całości zastąpił dotychczas obowiązujące przepisy: Dyrektywę 2006/48/ WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe oraz Dyrektywę 2006/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie adekwatności kapitałowej firm inwestycyjnych i instytucji kredytowych.

Rozporządzenie CRR jest prawnie wiążące w całości i – z wyjątkiem określonych przepisów – bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich UE od 1 stycznia 2014 r. Z kolei dyrektywa CRD IV wymaga transpozycji do krajowego porządku prawnego.

Nowe regulacje mają wzmocnić regulacje sektora bankowego i firm inwestycyjnych i są kolejnym krokiem w kierunku stworzenia bezpieczniejszego i bardziej przejrzystego systemu finansowego. Uwzględniono w nich propozycje Komitetu Bazylejskiego ds. Nadzoru Bankowego, określane jako Bazylea III.

Dyrektywa CRD IV reguluje kwestie związane m.in. z: tworzeniem banków, buforami kapitałowymi, nadzorem, zarządzaniem i ładem korporacyjnym banków oraz firm inwestycyjnych. W rozporządzeniu CRR znajdują się przepisy dotyczące m.in. funduszy własnych, wymogów kapitałowych, płynności i lewarowania.

W pakiecie CRD IV/CRR zawarto również liczne delegacje do wydania wiążących standardów technicznych (Binding Technical Standards, BTS), w tym regulacyjnych standardów technicznych (Regulatory Technical Standards, RTS), wykonawczych standardów technicznych (Implementing Technical Standards, ITS) oraz wytycznych Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego (EBA Guidelines).

Zmiany w prawie bankowym

Wdrożenia pakietu CRD IV/ CRR do polskiego porządku prawnego dokonano przede wszystkim w formie nowelizacji Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. 1997 Nr 140 poz. 939, z późn. zm.). Stało się tak za sprawą Ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym (Dz.U. 2015 poz. 1513).

Do Prawa bankowego wprowadzono nowe przepisy dyrektywy CRD IV (nieobecnych we wcześniejszych dyrektywach CRD) oraz zmodyfikowano te, które w tej dyrektywie uległy zmianie. Dokonano również modyfikacji zmierzających do dostosowania prawa krajowego do rozwiązań przewidzianych w rozporządzeniu CRR.

Płynność banku

Ustawa Prawo bankowe zobowiązuje banki do utrzymywania płynności płatniczej dostosowanej do ich rozmiarów i rodzaju działalności, tak aby mógł wykonać wszystkie zobowiązania pieniężne zgodnie z terminami ich płatności.

Płynność płatnicza, zgodnie z Uchwałą Nr 386/2008 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 17 grudnia 2008 r., to nic innego, jak zdolność finansowania aktywów i terminowego wywiązywania się ze zobowiązań w toku normalnej działalności banku lub w innych warunkach, które można przewidzieć, bez konieczności poniesienia straty. Bank zatem winien posiadać ewentualnie mieć dostęp do takiej ilości środków finansowych, aby mógł sprostać obecnemu lub potencjalnemu zapotrzebowaniu na nie deponentów lub kredytobiorców.

Płynność bieżąca oznacza zdolność do wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w ciągu siedmiu dni. Krótkoterminowa to możliwość ich zrealizowania w okresie do jednego miesiąca; średnioterminowa to nic innego, jak zapewnienie przeprowadzenia ich w czasie od jednego do 12 miesięcy.

Płynność długoterminowa to monitorowanie możliwości wykonania wszystkich zobowiązań pieniężnych w terminie płatności przypadającym powyż...