Prawo: Implementacja Dyrektywy CRD IV

Beata Paxford

Kryzys 2008 r. podważył zaufanie do instytucji finansowych, a w szczególności do banków. Skrytykowano m.in. niewspółmiernie wysokie wynagrodzenia kadry zarządzającej banków, nastawienie na maksymalny zysk przy równoczesnym zwiększaniu ryzyka oraz inwestycje w niepewne instrumenty finansowe. Aby w przyszłości przeciwdziałać tego typu praktykom, wypracowano Bazyleę III i raport Larossiere’a. Od czasu tych inicjatyw minęło przeszło cztery lata. Kurz zdążył opaść, pojawiły się inne istotne problemy wymagające regulacji. W międzyczasie ustawodawca europejski pracował nad aktem prawnym zawierającym propozycje podane w Bazylei III i raporcie. Owocem tej pracy są dwa akty prawne: tzw. Dyrektywa CRD IV oraz Rozporządzenie CRR.

Założenia CRD IV

Sam polski tekst dyrektywy liczy sobie prawie sto stron, z czego ok. 30 proc. stanowi preambuła. W przypadku ustawodawcy unijnego założenia zawarte w preambule stanowią najważniejsze informacje z punktu widzenia funkcjonowania tego aktu prawnego. Można je podzielić na dwie grupy: założenia ogólne dotyczące rynku finansowego oraz założenia szczególne zawierające dokładne przepisy regulujące newralgiczne aspekty działalności instytucji finansowych

Co do założeń ogólnych, za najistotniejsze uznać należy zapewnienie wypłacalności instytucji finansowych oraz zwiększenie roli nadzoru w unijnym sektorze finansowym. Za podstawę sprawnego funkcjonowania nadzoru przyjęto zapewnienie jego jednolitości, zwiększenie uprawnień EBA (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego – ang. European Banking Authority), stałą współpracę pomiędzy krajowym nadzorcą a EBA.

Co ciekawe, realizacja wspomnianego zapewnienia wypłacalności instytucji finansowych ma być realizowana na różnych poziomach: począwszy od nadzoru krajowego poprzez regulacje dotyczące wewnętrznej polityki instytucji finansowych. Założenia ogólne CRD IV obejmują również kwestie ładu korporacyjnego. Jak podkreśla się w preambule, istotne jest wprowadzenie i monitorowanie właściwej polityki wynagrodzeń, przejrzystości powoływania członków organów instytucji finansowych czy zapewnienie parytetów płci. Za ważne uznaje się także monitorowanie kwestii tzw. bliskich powiązań członków organów instytucji finansowej oraz ograniczenie łączenia stanowisk dyrektorskich (zarządczych).

Dyrektywa CRD IV podkreśla rolę jednolitego nadzoru bankowego. Ma on być realizowany dzięki utrzymaniu tzw. paszportu europejskiego (czyli jednolitego pozwolenia na prowadzenie działalności bankowej uznawanego w całej UE), minimalizacji arbitrażu regulacyjnego, a także dzięki wprowadzeniu wspólnych sankcji administracyjnych.

W kwestii założeń szczególnych, z uwagi na ograniczoną objętość niniejszej publikacji, skupimy się na dwóch zagadnieniach: ładu korporacyjnego i sankcji administracyjnych.

Ład korporacyjny w CRD IV

Dyrektywa odwołuje się do pojęcia ładu korporacyjnego jedynie w odniesieniu do słabości tego systemu. Wskazuje na to, że niewłaściwe funkcjonowanie ładu korporacyjnego w instytucjach finansowych doprowadziło do upadku części tych z nich i problemów w sektorze finansowym. Stąd też pojawił się zamysł usprawnienia pracy organów instytucji finansowych i dodatkowego monitoringu tych organów. Dyrektywa posługuje się tu terminem „organ zarządzający” zarówno w odniesieniu do zarządu, jak i rady nadzorczej. Członkowie organu zarządzającego winni legitymować się odpowiednią wiedzą, kwalifikacjami i umiejętnościami do wykonywania swoich funkcji.

Należ...