Pozycja gotówki w austriackiej gospodarce
Anton Schautzer przypomniał, iż Narodowy Bank Austrii jako członek Eurosystemu, regularnie i stale współpracuje z partnerskimi bankami centralnymi pozostałych państw strefy euro, jak również z Europejskim Bankiem Centralnym w ramach licznych grup roboczych i komitetów.
– Mogę państwu powiedzieć, że obszar gotówki jest jednym z najważniejszych pod względem liczby komitetów w Eurosystemie w porównaniu z innymi obszarami – potwierdził przedstawiciel austriackiego banku centralnego, dodając, iż banknoty i monety euro stanowią widzialne i namacalne symbole integracji europejskiej.
– Tym bardziej oczywiste jest, że potrzebna jest intensywna wymiana informacji między państwami członkowskimi strefy euro, a zwłaszcza dyskusje w ramach Eurosystemu – dodał Anton Schautzer.
Wskazał on, iż w poszczególnych państwach strefy euro funkcjonują odmienne modele obrotu gotówkowego, w przypadku Austrii mamy do czynienia z wypracowanym jeszcze pod koniec minionego stulecia, unikalnym wzorcem partnerstwa publiczno-prywatnego.
– Było ono możliwe dzięki powołaniu organizacji Geldservice Austria (GSA), w ramach której współpracują austriacki bank centralny i austriackie banki komercyjne, a jej głównym zadaniem jest obsługa banknotów i monet.
Ta specjalizacja i porozumienie o współpracy umożliwiły osiągnięcie efektu skali w obsłudze gotówki, umożliwiając tym samym zarówno bankom komercyjnym, jak i Bankowi Narodowemu Austrii obniżenie kosztów poprzez outsourcing większości działań związanych z obsługą gotówki do tej organizacji – dodał Anton Schautzer.
Czytaj także: Gotówka nie jest przeżytkiem
Gotówka w strategii Narodowego Banku Austrii
W tym kontekście głównym zadaniem banku centralnego staje się troska o jak najwyższą jakość banknotów w obiegu, tak, by móc utrzymać zaufanie społeczeństwa do waluty, co z kolei ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia stabilności finansowej.
Przedstawiciel Narodowego Banku Austrii dodał, iż GSA realizuje kompleksowe usługi, poczynając procesowania środków płatniczych aż po ich zindywidualizowane wpłaty i wypłaty, transport, planowanie zapasów czy usługi bankomatowe.
Każdego roku centra obsługi gotówki zarządzane przez GSA przetwarzają około 1,8 miliarda banknotów, wskazał Anton Schautzer.
Oznacza to, iż każdy banknot euro przechodzi przez GSA i jego siedem centrów gotówkowych w całej Austrii trzy razy w roku; w tym czasie nominały te są weryfikowane pod kątem autentyczności i jakości obiegowej. Ma to znaczenie z uwagi na spory udział tradycyjnych metod płatności na rynku austriackim – aż 63% transakcji detalicznych regulowanych jest przy użyciu monet i banknotów.
Odnosząc się do walorów gotówki, które powodują, iż w zdigitalizowanym świecie cieszy się ona tak dużą popularnością – przedstawiciel Narodowego Banku Austrii zwrócił uwagę, iż gotówka daje kontrolę nad budżetem, co ma kluczowe znaczenie szczególnie w przypadku osób o niższych dochodach. Nieprzypadkowo organizacje, wspierające konsumentów w wychodzeniu z zadłużenia, zalecają korzystanie z gotówki w celu lepszej kontroli nad własnymi finansami.
– Gotówka jako produkt fizyczny jest również produktem europejskim nienastawionym na zysk – podkreślił Anton Schautzer.
Inną zaletą tradycyjnych płatności jest oczywiście możliwość bezpiecznego ich wykonywania w sytuacjach kryzysowych, i chodzi tu zarówno o globalne wyzwania w rodzaju COVID-19, jak i lokalne zakłócenia w rodzaju przerwy w dostawie prądu elektrycznego.
Nie należy też zapominać o anonimowości gotówki, co sprzyja ochronie prywatności osób posługujących się nią. Z drugiej strony współczesny rynek gotówkowy stoi przed szeregiem wyzwań. Poczynając od postrzegania jako anachronizm, aż po nie zawsze prawdziwe zarzuty odnośnie ułatwiania oszustw podatkowych czy nawet finansowania organizacji terrorystycznych.
Nie brak opinii, iż posługiwanie się gotówką generuje większy ślad węglowy aniżeli elektronicznymi instrumentami płatniczymi, co, jak wykazał przedstawiciel Banku Narodowego Austrii, nie do końca jest zasadne.
Poważnym problemem jest odgórne ograniczanie dostępu do tradycyjnych płatności, co wywołuje efekt błędnego koła, z czym zetknęli się zwłaszcza mieszkańcy państw skandynawskich. Ograniczanie dostępu do gotówki zostało uznane za błędne przez 36% ankietowanych Szwedów, w tym przez co czwartego reprezentanta tzw. pokolenia mobile only.
Biorąc pod uwagę wszystkie te elementy, austriacki bank centralny uruchomił kilka inicjatyw na rzecz gotówki, jako główny cel deklarując zapewnienie konsumentowi swobody wyboru spośród różnych instrumentów płatniczych.
– Uważamy za konieczne podniesienie świadomości odnośnie znaczenia gotówki dla społeczeństwa, aby pracować nad odpowiednim poziomem dostępu do gotówki i jej akceptacji, a także poprawić wizerunek gotówki, dziś nierzadko postrzeganej jako wynalazek z epoki kamienia łupanego na tle innych form płatności – wskazał Anton Schautzer.
Czytaj także: Stabilność i bezpieczeństwo: kluczowe wyzwania rynku gotówki
Austriacka platforma Eurocash 360 stopni
Jednym z efektów tych działań jest utworzenie z inicjatywy Banku Narodowego Austrii platformy Eurocash 360 stopni, której głównym celem jest zapewnienie kompleksowego przepływu informacji pomiędzy interesariuszami.
– Komunikacja ma zasadnicze znaczenie dla wzmocnienia i zabezpieczenia pozycji gotówki w euro w Austrii, w kontekście faktu, że gotówka jest jedynym środkiem płatniczym nienastawionym na zysk w coraz bardziej cyfrowej przestrzeni płatniczej – stwierdził przedstawiciel BNA.
Niemal równolegle, w marcu 2023 r. powołano radę ds. gotówki, której celem jest omówienie podstawowych kwestii strategicznych związanych z zaopatrzeniem w gotówkę w Austrii. Jedną z pierwszych kwestii, jaka zajęła się rada, było zapewnienie adekwatnego dostępu do gotówki za pośrednictwem bankomatów, czego efektem jest porozumienie między sektorem bankowym a stowarzyszeniem austriackich samorządów lokalnych w sprawie udostępniania bankomatów do 2029 roku.
Rada ds. gotówki realizuje też kampanie edukacyjne, jak radzić sobie w różnych sytuacjach, w tym kryzysowych. W jednym z komunikatów zalecano, by gospodarstwa domowe dysponowały kwotą co najmniej 100 euro w gotówce na każdego członka rodziny na nieprzewidziane sytuacje. Rada podejmuje też inicjatywy na rzecz właściwej legislacji w zakresie obrotu gotówkowego.
