Opinnie: Kryzys zaufania

Paweł Minkina
Jan Osiecki

Światowy kryzys finansowy pokazał znaczenie mediów oraz ich wpływ nie tylko na kondycję instytucji finansowych, ale wręcz całej gospodarki. Tempo tworzenia informacji, szybkość jej powielania oraz przekazywania może stworzyć realne zagrożenie zarówno wobec poszczególnych instytucji czy gospodarek krajów, jak i nawet regionów.

Nie ulega wątpliwości, że kryzys finansowy w wielu krajach zmienił stosunek do banków. Jednak w Polsce, gdzie nie było ani kryzysu na rynkach finansowych, ani nie doszło do poważnego kryzysu gospodarczego – utrata zaufania opinii publicznej do instytucji finansowych jest efektem wykreowanego przez media obrazu destabilizacji gospodarki.

Sensacja przede wszystkim

Problemy krajowego systemu finansowego oraz osłabienie tempa rozwoju gospodarczego Polski były pochodną wydarzeń na rynkach międzynarodowych. Tymczasem media wskazywały krajowe instytucje finansowe jako winnych tej sytuacji.

Skąd to wspólne uderzenie na banki i instytucje finansowe? Według medioznawcy, prof. Władysława Godzica – media nie próbują wgłębiać się w problem, dlatego zazwyczaj szukają najprostszych rozwiązań. A przy tym kierują się instynktem stadnym, gdyż łatwiej jest przyłączyć się do większej grupy, niż stać w opozycji do opinii powszechnej. – Skoro wszędzie mówi się o kryzysie, to o wiele łatwiej jest potwierdzić taką teorię. Kryzys jest bardzo wygodnym tematem dla mediów. To hasło w prosty sposób tłumaczy wiele sensacyjnych zachowań stanowiących pożywkę dla dziennikarzy. Jednak medialne dywagacje o tym, czy jest kryzys, czy go nie ma – sprowadzał się do dość płytkich doniesień. Nikt, z wyjątkiem prasy specjalistycznej, nie próbował analizować istoty problemu oraz skali kryzysu. Media postępują według pewnych reguł i zasad, które nie zawsze na pierwszym miejscu stawiają docieranie do prawdy, a bardziej opierają się na przyciągnięciu uwagi i zaciekawieniu odbiorcy. Wiele problemów i zagadnień ekonomicznych zostało uproszczonych, a właśnie prostota w tłumaczeniu często dość skomplikowanych ekonomicznych pojęć jest źródłem błędów i wypaczeń – tłumaczy prof. Godzic.

Potrzeba przyciągnięcia czytelnika w sposób szczególny uwidacznia się w tytułach stawiających na sensacyjność zdarzenia, choć tezy postawione w tekście nie zawsze potwierdzają jego zasadność. Zdarza się nawet, że mu przeczą. Jednak to nośne tytuły sprzedają gazety.

Fakty nieważne

Jak wygląda mechanizm sensacyjnego tworzenia tekstów? Wystarczy dobry pretekst, fakty są mniej istotne.

W lutym jedna z agencji PR zaprezentowała międzynarodowe badanie Edelman Trust Barometer 2010, według którego w Polsce nastąpił dramatyczny spadek zaufania do sektora bankowego. Chociaż była to informacja bardzo zastanawiają...