Opinie zawieszone w sieci: kwiecień 2013

Dzięki temu programowi urzędnicy chcą stworzyć 17,5 tys. nowych miejsc pracy, 11 tys. usług elektronicznych, a odsetek firm otrzymujących zamówienia przez sieć ma zostać zwiększony pięciokrotnie (z 10 do 50 proc.). To oczywiście wzrost, który i tak by nastąpił. Plan urzędników był więc prosty: przemielić sporo kasy na obsługę (ekspercką oczywiście) tworzenia programu, pisanie aktów prawnych, doradzanie przedsiębiorcom.

Uważam Rze
Tomasz Cukiernik, publicysta

SOCJALIZM WIECZNIE ŻYWY

– Wydawać by się mogło, że pokolenie starsze, które większość życia przeżyło za czasów socjalizmu, powinno uważać ten ustrój za skompromitowany. Często jednak jest wręcz przeciwnie – tę socjalistyczną przeszłość darzy się sentymentem. Dlaczego?

– Starsze pokolenie oduczyło się odpowiedzialności za swój los. Oczywiście są wyjątki. Ktoś traci pracę, zakłada firmę i wiedzie mu się na tyle lepiej, że narzeka, że nie został zwolniony wcześniej. Jednak statystycznie ludzie starsi w Polsce jednak są bierni. Ciekawą grupą są twórcy i artyści. Oni nie są bierni, ale w przewrotnym znaczeniu. Otóż najpierw poparli przemiany ustrojowe, ale potem zorientowali się, że życie w kapitalizmie nie jest łatwe. Bo trzeba oferować swoją twórczość tak, żeby inni byli skłonni ją kupić. Niektórzy nie radzili sobie z tym. Zaczęli więc walczyć o państwowe wsparcie. I tak powstał na przykład Państwowy Instytut Sztuki Filmowej. Argument za jego istnieniem? Szary obywatel nie jest w stanie sfinansować wysokiej sztuki. Tylko że to oni definiują, co to wysoka sztuka. To modelowy przykład skoku na kasę. Na szczęście młode pokolenie jest inne. W trakcie zmian pokoleniowych przekroczona zostanie w końcu masa krytyczna i społeczeństwo stanie się znaczniej bardziej liberalne. Wie pan, dlaczego Mojżesz trzymał naród wybrany przez 40 lat na pustyni?

– Dlaczego?

– To był bardzo mądry człowiek. Wiedział, że starsze pokolenie, które życie spędziło pod jarzmem faraona, nie będzie w stanie stworzyć dobrze funkcjonującego nowego państwa. Te 40 lat to było czekanie, aż w naturalnym procesie wymienią się pokolenia. Kryzys paradoksalnie przyśpieszy proces edukacji społeczeństwa, bo dzięki niemu ludzie zaczęli się interesować ekonomią, zaczęli się samoedukować.

– Skąd pewność, że sięgną do właściwych podręczników, a nie do Keynesa choćby?

– Ludzie nie lubią, gdy ktoś nimi steruje, a to właśnie proponuje Keynes i jego poplecznicy. To ich podstawowy błąd – myślenie w kategoriach inżynierii społecznej. Jest to szczególnie widoczne, gdy zapoznać się z modelami Keynesowskimi IS-LM czy AD-AS. Tworzy się model, wyciąga wnioski i mówi: zastosujmy go! Tyle że ten model nie ma wiele wspólnego z rzeczywistością.

Albo weźmy mnożnik fiskalny. Z jednej strony obserwacja, że jeśli inwestuje się jednego dolara, to chce się go pomnożyć do, powiedzmy, ośmiu, jest słuszna. Ale już, założenie, że państwo jest tak samo efektywne w mnożeniu dolarów, co sektor prywatny jest nierealistyczne. A proszę pamiętać, że właśnie takie założenie przyjmuje powszechnie uznawana koncepcja PKB! Tam dodaje się inwestycje prywatne i publiczne, tak jakby były tej samej kategorii! Tutaj dochodzimy do zasadniczej różnicy w myśleniu Hayekiem i myśleniu Keynesem. W tym pierwszym, odpowiedzialność za swoje decyzje ponosi jednostka, rząd nie zabiera jej pieniędzy, by za nią inwestować. W tym drugim, rząd zabiera jednostce pieniądze, inwestuje je, a że w większości nietrafnie? Cóż, nikt za to nie poniesie odpowiedzialności, ani polityk, ani jednostka, która tego polityka wybrała. Koniec końców Hayek pozwala ludziom na naukę na własnych błędach, u Keyenesa nie uczy się nikt.

– Nie sądzi pan, że to wszystko łatwo mówić, ale gdyby został pan na przykład premierem, zmieniłby pan zdanie o 180 stopni? Jak np. Jacek Rostowski, który kiedyś był konserwatywnym liberałem, a teraz jest po prostu pragmatykiem?

– To, że władza korumpuje podkreślał już Lord Acton. Alan Greenspan, zanim objął szefostwo w amerykańskim banku centralnym, był zwolennikiem Ayn Rand i standardu złota! Ale nie każdy polityk daje się skorumpować. Przykładem może być William Gladstone w XIX w. On nie szedł do władzy, żeby zbierać pieniądze w podatkach, albo popierać kolegów przemysłowców, ale aby zrealizować misję. Wielka Brytania w 1820 r. miała ok. 260 ...