Od 5 listopada obowiązek przyjęcia gotówki, ale bez sankcji
„Gotówka jest jednym z filarów wolności obywateli„ – deklarował podczas ubiegłorocznego Kongresu Obsługi Gotówki prezes Narodowego Banku Polskiego, prof. Adam Glapiński. Wskazywał on wówczas, iż tradycyjna forma płatności zdała egzamin w dobie pandemii, zapewniając bezpieczne i niezakłócone funkcjonowanie gospodarki.
Szef banku centralnego zapowiedział wówczas podjęcie prac nad Narodową Strategia Bezpieczeństwa Obrotu Gotówkowego, której jednym z elementów miało być zagwarantowanie możliwości zapłaty w sposób tradycyjny w każdym punkcie sprzedaży detalicznej oraz u usługodawców, obsługujących konsumentów.
Sposobem na realizację tego ostatniego celu jest uchwalona przez Sejm nowelizacja ustawy o usługach płatniczych, przewidująca obowiązek akceptacji płatności gotówkowych przez niemal wszystkich dostawców towarów i usług, obsługujących konsumentów w formie stacjonarnej.
O potrzebie wprowadzenia zapisu o prawnej ochronie konsumenta przed odmową przyjęcia przez przedsiębiorcę gotówki wspominał NBP już w kwietniu br., jednak ostateczny projekt został wystosowany przez Kancelarię Prezydenta RP w lipcu br.
Kiedy można odmówić przyjęcia gotówki
Zgodnie z uchwaloną przez parlament ustawą, odmowa akceptacji płatności gotówką może nastąpić między innymi w przypadku sprzedaży zautomatyzowanej, tak w postaci maszyn vendingowych jak i automatycznych kas w supermarketach, jak również sprzedaży podczas imprez masowych, o ile organizator takiego wydarzenia uwzględni takową możliwość w regulaminie.
Według przedstawicieli NBP ustawa stanowi odpowiedź na coraz powszechniejszą w ostatnich miesiącach praktykę nieprzyjmowania gotówki w sklepach, restauracjach czy zakładach rzemieślniczych.
Prezes NBP wspominał podczas tegorocznego Kongresu Obsługi Gotówki, iż czas pandemii przyniósł zwiększenie liczby przypadków, kiedy przedsiębiorcy odmawiają przyjęcia tradycyjnej zapłaty, z 9% w roku 2020 do 18% obecnie. To zaś jest niepożądane z uwagi na funkcjonowanie całego obrotu gospodarczego.
„Gotówka, jako prawny środek płatniczy, posiada ona moc uwalniania od zobowiązań, a eliminacja tej formy płatności byłaby głęboko sprzeczna ze społecznymi oczekiwaniami” – wskazywał Adam Glapiński w wystąpieniu inaugurującym KOG.
Nie można pobierać dodatkowych opłat za płacenie gotówką
Obowiązek akceptacji zapłaty w postaci fizycznej to nie jedyny efekt zmiany obowiązującego prawa. Po wejściu w życie noweli, sprzedawcy nie będą mogli pobierać dodatkowych opłat za akceptację gotówki. Zdaniem przedstawicieli NBP, uznanie tej formy za prawny środek płatniczy wyklucza możliwość nakładania na konsumenta dodatkowych ciężarów, związanych z wyborem metody zapłaty.
Równolegle należy pamiętać, iż dostęp do gotówki w dalszym ciągu ma charakter powszechny. Barbara Jaroszek, dyrektor Departamentu Emisyjno-Skarbcowego Narodowego Banku Polskiego wspomniała podczas KOG, iż 97% populacji Polski dysponuje dostępem do tradycyjnych środków płatniczych w odległości nie większej niż 10 km od miejsca swojego zamieszkania.
„Badania ankietowe, zrealizowane przez bank centralny wykazały, iż 60% Polaków jest za wprowadzeniem obowiązku przyjmowania gotówki w obrocie detalicznym” zapewniła Barbara Jaroszek.
Warto jednak podkreślić, iż nowe regulacje nie przewidują sankcji za odmowę akceptacji tradycyjnej formy zapłaty.
„Nowelizacja ustawy o usługach płatniczych nie zawiera dodatkowych sankcji za odmowę przyjęcia zapłaty od konsumenta znakami pieniężnymi emitowanymi przez NBP. Ja nie widzę jednak konieczności wprowadzania do ustawy takich sankcji czy kar dla przedsiębiorców. Mamy ich w innych przepisach aż nadto. Nowelizacja ustawy ma tworzyć pewną dobrą praktykę w obrocie gospodarczym, jednak bez zbytniej ingerencji w swobodę działalności gospodarczej” – podkreślił Radosław Płonka, adwokat i ekspert prawny BCC.
