Nowoczesny Bank Spółdzielczy | Klienci | Wyzwania demograficzne dla banków spółdzielczych

Dr hab. Eugeniusz Gostomski
Uniwersytet WSB Merito Gdańsk

Zmiany demograficzne należą do najważniejszych megatrendów w obecnych czasach. Ludność Polski, podobnie jak większości krajów europejskich, wskutek bardzo niskiego przyrostu naturalnego starzeje się i zmniejsza się liczebnie. Według prognozy ONZ, populacja naszego kraju, która dzięki napływowi uchodźców wojennych z Ukrainy w 2022 i 2023 r. wzrosła do 41 mln, do roku 2050 będzie się zmniejszać o 1% rocznie, by osiągnąć poziom 35 mln.

Coraz więcej emerytów

Najwięcej ubędzie osób w wieku produkcyjnym – ok. 7 mln.

Jednocześnie, dzięki poprawie warunków życia, w tym wskutek postępu w medycynie, Polacy żyją coraz dłużej – oczekiwana długość życia wzrosła z 71 lat na początku lat 90. XX w. do 78 lat obecnie. Starzenie się społeczeństwa wywiera silną presję na repartycyjny system emerytalny. Zwiększa się bowiem relacja nieaktywnych zawodowo osób starszych otrzymujących emeryturę do ludności czynnej zawodowo płacącej składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Do 2050 r. wskaźnik ten może się podwoić (w 2021 r. wynosił 0,27%), co rodzi ryzyko niewydolności dotychczasowego systemu emerytalnego. W warunkach niskiego przyrostu naturalnego w Polsce sposobem na zapewnienie potrzebnych zasobów siły roboczej – tak przynajmniej wynika z materiału McKinsey & Company „Jak unieść ambicje Polski? U progu nowej ery” (s. 22–23) – może być dodatnie saldo migracji oraz wzrost aktywności zawodowej młodych dorosłych (15–24 lata) i seniorów (65+).

Najwięcej ludności aktywnej zawodowo ubywa w miejscowościach odległych od dynamicznie rozwijających się wielkich aglomeracji, a więc na terenach, które tradycyjnie stanowią domenę działalności banków spółdzielczych. Zresztą tam od dawna zamieszkiwało najwięcej członków lokalnych instytucji finansowych. Zmniejszanie się liczby mieszkańców i starzenie ludności w tych obszarach jest istotną przyczyną tego, że banki spółdzielcze tracą część swoich członków, często przy tym najbardziej lojalnych klientów (zob. tab. 1).

Rola seniorów w gospodarce będzie rosła

Starzenie się ludności w krajach rozwiniętych jest wielkim wyzwaniem dla społeczeństwa i całej gospodarki narodowej. Ma ono daleko idące konsekwencje dla rynku pracy, towarów i usług oraz rynku finansowego. Spadek populacji w wieku produkcyjnym oznacza zmniejszenie liczby osób, które potencjalnie mogą pracować w gospodarce narodowej – zarówno przedsiębiorców, jak i pracowników najemnych, co ma negatywny wpływ na wielkość PKB i dochodów podatkowych państwa. Zwiększanie się zaś liczby emerytów i ...