NIK: nieprawidłowości w nadzorze nad rynkiem funduszy inwestycyjnych

W wyniku kontroli wykryto w nadzorze nad funduszami słabości systemowe, które mogą wpływać na stabilność, przejrzystość, bezpieczeństwo i zaufanie do rynku finansowego. Mogą też wpływać na poziom ochrony jego uczestników.

– napisano w komunikacie.

NIK zwróciła uwagę, m.in. na to, że systemy przetwarzania danych z raportów miały ograniczone możliwości przeprowadzania sprawnej weryfikacji danych.

„Z tego powodu możliwość szybkiej identyfikacji błędów i nieprawidłowości wynikających ze sprawozdań i raportów składanych przez różne podmioty była utrudniona” – dodano.

Brak zasad dotyczących weryfikacji danych zawartych w sprawozdaniach

Wskazano, że do 2020 r. brakowało zasad dotyczących weryfikacji danych zawartych w sprawozdaniach oraz sprawowania kontroli działalności inwestycyjnej i sytuacji finansowej funduszy inwestycyjnych.

„Takie regulacje pozwoliłyby na skuteczniejsze wykonywanie tych zadań w sytuacji dużej rotacji pracowników” – napisano.

Niewielka liczba przeprowadzanych kontroli

NIK jako słabość systemową wskazała także niewielką liczbę przeprowadzanych kontroli. Zdaniem Izby, liczba kontroli powinna ulec zwiększeniu, aby ograniczyć słabość systemową w sprawowaniu nadzoru nad podmiotami rynku funduszy inwestycyjnych.

„Część nieprawidłowości nie jest bowiem możliwa do zidentyfikowania na podstawie sprawozdawczości przekazywanej do UKNF i analizowanej w ramach bieżącego nadzoru. Sytuacji nie sprzyja duża rotacja pracowników odpowiadających za nadzór nad podmiotami rynku funduszy inwestycyjnych. Poprawie w tym zakresie powinno sprzyjać wyższe, począwszy od 2019 r., finansowanie Urzędu” – podano.

Pozytywnie oceniono, podjęte w 2020 r., prace nad zwiększeniem zatrudnienia w wiodącym dla nadzoru departamencie, w tym w szczególności w komórce kontroli.

Izba pozytywnie oceniła również wprowadzenie w UKNF dwóch instrukcji dotyczących weryfikacji danych sprawozdawczych TFI oraz kontroli działalności inwestycyjnej i sytuacji finansowej funduszy inwestycyjnych.

Inne słabości systemowe

Do słabości systemowych NIK zaliczyła m.in. niewydawanie przed 2018 r. zaleceń nadzorczych towarzystwom funduszy inwestycyjnych.

NIK sformułowała szereg wniosków do Przewodniczącego KNF.

„Dotyczą one modyfikacji systemów sprawozdawczych, wprowadzenia procedur planowania kontroli, doboru kontrolowanych podmiotów, rozszerzenia zakresu informacji prezentowanych w cyklicznych dokumentach UKNF dotyczących TFI, prezentowania w cyklicznych dla KNF opisu najważniejszych stwierdzonych nieprawidłowości oraz uzupełnienie wprowadzonej w 2020 r. instrukcji dotyczącej kontroli funduszy” – napisano w komunikacie.

Wnioski NIK

NIK sformułowała też dwa wnioski de lege ferenda do ministra właściwego w sprawach instytucji finansowych, we współpracy z UKNF.

„Pierwszy dotyczy rozszerzenia w przepisach prawa katalogu nieprawidłowości, w przypadku których dopuszczalne jest objęcie sankcjami osób bezpośrednio odpowiedzialnych za ich powstanie. W drugim NIK proponuje liberalizację przepisów dotyczących ochrony tajemnic zawodowych KNF/UKNF w celu ułatwienia poszkodowanym inwestorom dochodzenia roszczeń przed sądami powszechnymi” – napisano.

Kontrola jest konsekwencją innej, w której NIK zbadała działalność organów i instytucji państwowych wobec spółki GetBack oraz podmiotów oferujących jej papiery wartościowe i ją audytujących. NIK podjęła kontrolę również kierując się informacjami mediów o przypadkach nieuczciwej działalności podmiotów na rynku funduszy inwestycyjnych.

Czytaj także: NIK o działaniach organów i instytucji państwowych wobec GetBack: nieadekwatne do skali zagrożeń >>>

Na koniec 2020 r. na rynku funkcjonowało 56 towarzystw funduszy inwestycyjnych i 737 funduszy inwestycyjnych. W likwidacji było 145 funduszy.

Kontrola objęła okres od 2017 r. do 2020 r.