NBS | Raport PAB-WIB | Banki spółdzielcze wobec wyzwań rynku pracy

Jacek Ramotowski

Odpowiedzi na te wyzwania dostarcza raport „Rynek pracy w sektorze bankowości spółdzielczej w obliczu nowych wyzwań. Stan i perspektywa jego rozwoju do 2030 roku”, przygotowany na zlecenie Programu Analityczno-Badawczego Fundacji Warszawski Instytut Bankowości. Celem opracowania było ukazanie specyfiki struktury zatrudnienia w bankach spółdzielczych, kształtującej się odmiennie niż w instytucjach komercyjnych, i prognoza jej ewolucji do 2030 r. Badanie zostało objęte patronatem banków zrzeszających (SGB i BPS) oraz systemów ochrony zrzeszeń, co zapewniło autorom szeroki dostęp do danych źródłowych.

Zespół badawczy w składzie: dr Błażej ­Lepczyński i prof. Eugeniusz Gostomski z Uniwersytetu Gdańskiego oraz profesorowie Stanisław Kasiewicz i Lech Kurkliński z SGH, przeanalizował kompleksowo wszystkie aspekty związane z zatrudnieniem w bankach spółdzielczych. Uwzględniono m.in. wielkość i strukturę zatrudnienia, kierunki zmian, prognozy potrzeb kadrowych oraz wyzwania wynikające z presji demograficznej, odczuwalnej w całej gospodarce. Autorzy zidentyfikowali także funkcjonujące polityki rozwoju zawodowego oraz systemy wynagrodzeń.

Raport zawiera prognozy dynamiki zatrudnienia w sektorze spółdzielczym w najbliższych latach, uwzględniając zmiany w popycie i podaży pracy. Opisano kluczowe wyzwania w funkcjonowaniu struktur front office i back office, a także przedstawiono mapę kompetencji, które będą szczególnie istotne w nadchodzącej dekadzie.

Jaka przyszłość dla zatomizowanej branży?

Według analiz, cała polska gospodarka – w tym sektor bankowy – stanie w obliczu silnej presji demograficznej. – Agencja S&P prognozuje, że do 2035 r. z rynku pracy w Polsce ubędzie 2,1 mln osób. Gdyby przełożyć te dane na sektor finansowy, mówimy o ubytku rzędu 21,4 tys. pracowników. To pokazuje skalę wyzwań, przed jakimi stoi również sektor bankowości spółdzielczej – mówił podczas webinarium poświęconego raportowi dr Tomasz Pawlonka, dyrektor Programu Analityczno-Badawczego WIB.

Analizy statystyczne, bazujące na danych z banków, posłużyły do stworzenia precyzyjnych prognoz, uwzgledniających historyczne trendy. Oprócz danych ilościowych autorzy wykorzystali badanie ankietowe, obejmujące wszystkie banki spółdzielcze w Polsce. Na ankietę odpowiedziało 70 instytucji, a pogłębieniem diagnozy były wywiady z kadrą zarządzającą 12 banków. W celu nadania raportowi szerszego kontekstu, uwzględniono również studium przypadku niemieckiego banku spółdzielczego.

Badania przeprowadzono od grudnia 2024 r. do lutego 2025 r. Wzięło w nim udział 14% banków spółdzielczych działających w Polsce, z czego najliczniejszą grupę stanowiły instytucje posiadające aktywa w przedziale 250-500 mln zł i zatrudniające od 31 do 70 osób.

– Raport stanowi także syntezę tego, o czym dziś najczęściej mówi się w sektorze bankowości spółdzielczej. To głos kadry zarządzającej, która najlepiej dostrzega zachodzące zmiany i wyzwania stojące przed całym sektorem – wskazał Błażej Lepczyński.

Jakie skutki dla poziomu i struktury zatrudnienia w bankach spółdzielczych będą miały procesy konsolidacyjne? Na ile zmieniająca się skala i struktura zatrudnienia wpływają na koszty operacyjne i rentowność tych instytucji? Odpowiedzi na te pytania również znajdziemy w raporcie. Zawiera on także analizę zatrudnienia kobiet w zarządach oraz na wysokich stanowiskach kierowniczych w kontekście realizacji zasad inkluzywności i równości (DEI).

– Kluczowe wartości bankowości spółdzielczej są spójne z tzw. kobiecym stylem zarządzania, który charakteryzuje się współpracą, wzajemnością i odpowiedzialnością. To cechy szczególnie ważne w warunkach współczesnej konkurencji – podkreślił prof. Stanisław Kasiewicz.

Polska bankowość spółdzielcza od lat opiera się na modelu silnie zdecentralizowanym, w którym dominują małe, autonomiczne podmioty. Przeciętnie zatrudniają one kilkudziesięciu pracowników; średnia w sektorze to 54,1 etatu, a w bankach objętych badaniem 67,1 etatu. Powstaje pytanie, czy taki model jest możliwy do utrzymania w warunkach rosnącej centralizacji. Jaką rolę powinny pełnić banki zrzeszające? Czy rozwój modelu „banku w aplikacji” nie wymusi dalszej integracji? I czy banki spółdzielcze, funkcjonujące głównie na rynkach lokalnych, będą w stanie pozyskać specjalistów w obszarach IT, cyberbezpieczeństwa, analityki danych i sztucznej inteligencji?

Cyfryzacja zmieni formułę relacji z klientem

Od czasu globalnego kryzysu finansowego zatrudnienie w bankowości spada w całej Europie. ...