Nauka i Edukacja Ekonomiczna | Raport PAB-WIB | Tabele kursowe wcale nie były abuzywne

Jacek Ramotowski

Dr hab. Krzysztof Kalicki, profesor Akademii Leona Koźmińskiego, a wcześniej prezes Deutsche Banku Polska, dr Michał Jabłoński, partner zarządzający Kancelarii Prawnej Jabłoński Koźmiński, Piotr Pawłowski, członek zarządu Deutsche Bank Polska oraz Robert Pasternak, menedżer sprzedaży i przedstawiciel firmy Bloomberg napisali, na zlecenie Warszawskiego Instytutu Bankowości, raport, w którym przedstawili argumenty ekonomiczne i prawne na rzecz tego, że odwoływanie się banków do tabeli kursów nie było – jak orzekł to jeden z sądów – „sprzeczne z dobrymi obyczajami i naruszające interesy konsumenta”. Uzależnienie od kursów z tabeli wysokości wypłaconego kredytu, jak też wysokości spłacanych rat nie oznaczało „swobodnej decyzji banku” w ustalaniu kursu. A w związku z tym – nie było postanowieniem nieuczciwym i krzywdzącym konsumenta.

Rzeczy podstawowe

Raport prowadzi nas do kuchni rynku walutowego, gdzie następuje proces warzenia kursów i w efekcie tego – powstawania tabeli kursowej. Kto powinien się z tymi badaniami zapoznać? Prawnicy zajmujących się sprawami kredytów walutowych, a przede wszystkim orzekający w tych sprawach sędziowie.

– Mamy dysonans poznawczy między tym, co orzekają sądy i jakie zapadają wyroki, a tym, jak działa rynek walutowy – stwierdził podczas seminarium Warszawskiego Instytutu Bankowości poświęconego dyskusji nad raportem Krzysztof Kalicki. – Bank nie ma swobody kształtowania kursu waluty obcej. Teza, że płatności konsumenta zależą „od swobodnej decyzji banku” to nieprawda – dodał.

Nierozwiązany problem kredytów frankowych pozostaje głównym czynnikiem ryzyka dla sektora bankowego i jednym z głównych powodów obciążeń dla banków. Te zaś rocznie na ryzyko prawne tworzą po kilka miliardów złotych rezerw, bo problem ma już charakter masowy. Banki udzieliły łącznie kilkaset tysięcy kredytów we frankach, w sądach są już dziesiątki tysięcy pozwów z powództwa klientów przeciwko bankom zarzucających im stosowanie niedozwolonych zapisów w umowach i dążących do unieważnienia kontraktów. Pomimo szybkiej spłaty kredytów przez wielu kredytobiorców ich łączna wartość w bilansach polskich banków wciąż wynosi ok. 100 mld zł, a szwajcarska waluta rozpoczęła niedawno nowy cykl umocnienia.

Życie w dwóch rzeczywistościach

Żeby być w zgodzie z historycznymi faktami, trzeba dodać, że przez wiele lat możliwe ryzyka związane z udzielaniem kredytów opartych na kursie waluty obcej osobom nie uzyskującym dochodów w takiej walucie były bagatelizowane, zwłaszcza przez rządzących. Tymczasem banki – choć same udzielały kredytów, nie chcą stracić rynku – sygnalizowały: będą z tym problemy. Kredytobiorcy także nad ryzykiem kursowym przechodzili do porządku dziennego, póki złoty umacniał się do franka przed wielkim globalnym kryzysem finansowym. A pamiętamy, że za franka płaciło się nawet poniżej 2 zł.

– W ostatnich dwudziestu latach żyliśmy w dwóch rzeczywistościach. Wcześniej udzielanie kredytów w walutach nie było kwestionowane, bo środki i oszczędności krajowe nie pozwalały na zaspokajanie potrzeb inwestycyjnych. Wiele osób skłaniało się w tamtym czasie do zaciągania zobowiązań w walutach. W zależności od waluty, którą wybierali, kredyty były bardziej lub mniej korzystne – mówił podczas seminarium Krzysztof Kalicki.

Co istotne – statystyki pokazują, że póki sytuacja się nie odwróciła i złoty nie zaczął spektakularnie tanieć, umowy o kredyty we frankach, w tym także klauzule odsyłające do tabeli kursowych banków nie budziły wątpliwości. Dopiero kiedy ryzyko związane z&...