Nadchodzi rewolucja w outsourcingu bankowym?

Jak wynika z uzasadnienia do projektu[1], proponowane zmiany mają dostosować polskie regulacje do europejskich standardów wynikających z Wytycznych Europejskiego Nadzoru Bankowego w sprawie outsourcingu[2], a także umożliwić bardziej efektywne i elastyczne korzystanie przez banki z instytucji outsourcingu.

Co się zmieni w outsourcingu bankowym?

Kluczowe zmiany, które przewidziano w projekcie, obejmują:

– rozszerzenie zakresu czynności mogących stanowić przedmiot podoutsourcingu,

– wydłużenie dopuszczalnego łańcucha outsourcingowego poprzez wprowadzenie możliwości dalszego powierzenia czynności przez podinsourcera,

– liberalizację zasad dokonywania outsourcingu zagranicznego,

– złagodzenie zasad outsourcingu międzybankowego, w tym wprowadzenie szczególnych zasad outsourcowania czynności przez banki hipoteczne do ich krajowych banków dominujących.

W dalszej części artykułu przyjrzymy się tym zmianom szczegółowo, wskazując ich wady i zalety oraz przewidywane konsekwencje ich wprowadzenia.

Rozszerzenie katalogu czynności mogących stanowić przedmiot podoutsourcingu

Projekt zakłada rezygnację z szeroko krytykowanego i budzącego wątpliwości interpretacyjne ograniczenia zakresu czynności mogących stanowić przedmiot podoutsourcingu do „określonych w umowie zawartej z bankiem czynności służących realizacji głównego świadczenia wynikającego z tej umowy, po uzyskaniu pisemnej zgody banku”.

Według nowego brzmienia ww. przepisu, skorzystanie przez insourcera ze wsparcia podwykonawcy (podinsourcera) nadal wymagać będzie zgody zlecającego banku, ale będzie możliwe w odniesieniu do wszystkich czynności wykonywanych przez insourcera.

Czytaj także: Jest już rządowy projekt ustawy dotyczącej zapewnienia rozwoju rynku finansowego i jego dostępności

Wydłużenie dopuszczalnego łańcucha outsourcingowego

Jedną z kluczowych zmian przewidzianych w projekcie jest wprowadzenie możliwości podzlecenia przez podinsourcera powierzonych mu czynności „innemu (dalszemu) przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu, w drodze odrębnej umowy”. Stanowi to istotne novum w stosunku do aktualnie obowiązujących przepisów, w świetle których podinsourcer nie może powierzyć zleconych mu czynności innym podmiotom.

Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu, dopuszczenie możliwości dalszego podzlecania czynności nawiązuje do Wytycznych EBA, umożliwiających podoutsourcing w zasadzie w pełnym zakresie. Zmiana ta uwzględnia także postulaty zgłaszane przez przedstawicieli sektora finansowego, w ramach których wskazuje się, że obecnie obowiązujące ograniczenie do jednego poziomu podoutsourcingu w sektorze bankowym stanowi jedną z najistotniejszych barier dla rozwoju innowacji finansowych.

Kierunkowo omawianą zmianę niewątpliwie należy ocenić pozytywnie, gdyż obecnie obowiązujące regulacje istotnie ograniczają banki w możliwości korzystania z profesjonalnych dostawców, w szczególności z sektora FinTech.

Obecnie obowiązujące ograniczenie do jednego poziomu podoutsourcingu w sektorze bankowym stanowi jedną z najistotniejszych barier dla rozwoju innowacji finansowych

Zastrzeżenia budzi jednak proponowane brzmienie przepisu przewidującego dopuszczalność dalszego podzlecania czynności przez podinsourcerów. Mowa jest w nim bowiem o możliwości powierzenia czynności innemu (dalszemu) przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu, w liczbie pojedynczej. Takie sformułowanie przepisu może sugerować, że zezwala on na dodanie wyłącznie jednego podwykonawcy do łańcucha outsourcingowego, podczas gdy odwołanie do Wytycznych EBA zamieszczone w uzasadnieniu do projektu sugeruje, iż intencją projektodawcy było wydłużenie tego łańcucha bez ograniczeń co do liczby potencjalnych podwykonawców.

Aby uniknąć wątpliwości interpretacyjnych na etapie stosowania nowych przepisów, wskazane byłoby doprecyzowanie tej kwestii w ramach dalszych prac legislacyjnych.

Liberalizacja zasad dokonywania outsourcingu zagranicznego

Projekt zakłada także rewolucyjne zmiany dotyczące tzw. outsourcingu zagranicznego. Mają one polegać na zastąpieniu aktualnie obowiązującego wymogu uzyskania zezwolenia KNF na zawarcie umowy skutkującej powierzeniem czynności poza obszar UE i EOG ‒ obowiązkiem zawiadomienia regulatora z co najmniej 30 dniowym wyprzedzeniem o zamiarze zawarcia takiej umowy.

Wprowadzenie projektowanych przepisów stanowiłoby istotne ułatwienie dla banków zamierzających podjąć współpracę z przedsiębiorcami spoza UE i EOG.

Złagodzenie zasad outsourcingu międzybankowego

W odpowiedzi na postulaty sektora bankowego planowane jest wyłączenie stosowania zasadniczej części ograniczeń dotyczących outsourcowania czynności w przypadkach, gdy dostawcą usług dla banku będzie inny bank krajowy lub bank zagraniczny.

Proponowana liberalizacja zasad outsourcingu międzybankowego zakłada m.in. rezygnację z wymogu uzyskania zezwolenia KNF na powierzenie czynności innych niż wprost wymienione w Prawie bankowym oraz zwolnienie banku krajowego z obowiązku notyfikacyjnego w razie planowanego powierzenia czynności do realizacji poza obszar UE i EOG.

Z literalnej wykładni projektowanych przepisów wynika, że zliberalizowane zasady nie będą znajdowały zastosowania w razie powierzenia czynności do realizacji instytucjom kredytowym, tj. podmiotom prowadzącym działalność bankową mającym siedzibę w innych państwach członkowskich UE lub EOG.

Wydaje się jednak, że pominięcie instytucji kredytowych nie było zamierzone, a co za tym idzie – w celu uniknięcia wątpliwości interpretacyjnych lub wręcz zarzutów dyskryminacyjnego traktowania podmiotów bankowych z innych państw członkowskich UE – wskazane byłoby uzupełnienie projektu w tym zakresie w toku dalszych prac legislacyjnych.

Jeszcze dalej idąca liberalizacja wymogów dotyczących outsourcingu planowana jest w odniesieniu do banków hipotecznych. Przewiduje się mianowicie, że w ramach umowy outsourcingowej, bank hipoteczny mógłby powierzyć bankowi krajowemu będącemu jego wyłącznym akcjonariuszem, uprawnionym do wykonywania 100% praw głosu z akcji, także czynności stanowiące zarządzanie bankiem, w tym zarządzanie ryzykiem związanym z jego działalnością oraz czynności z zakresu przeprowadzania audytu wewnętrznego banku.

Na podstawie omawianych przepisów bank hipoteczny mógłby zatem zlecać do banku krajowego-matki czynności, które co do zasady są wyłączone spod outsourcingu bankowego, z zastrzeżeniem jednak konieczności zachowania wymogów przewidzianych w Wytycznych EBA oraz pod warunkiem uzyskania zezwolenia KNF.

Obniżenie kosztów funkcjonowania banków hipotecznych powinno bowiem przyczynić się do rozwoju polskiego rynku listów zastawnych

W konsekwencji rozszerzenia dopuszczalnego zakresu przedmiotowego outsourcingu, możliwy byłby outsourcing większości procesów banku hipotecznego, co pozwoliłoby na obniżenie kosztów jego funkcjonowania i w rezultacie zwiększenie rentowności.

Liberalizacja zasad outsourcowania czynności przez banki hipoteczne ma szczególne znaczenie nie tylko dla tych banków oraz grup kapitałowych, w ramach których działają, ale także dla funkcjonowania całego rynku kredytowego.

Obniżenie kosztów funkcjonowania banków hipotecznych powinno bowiem przyczynić się do rozwoju polskiego rynku listów zastawnych, co może ułatwić bankom udzielanie kredytów o stałym oprocentowaniu, ograniczając tym samym ryzyko kredytowe związane ze wzrostem stóp procentowych zarówno po stronie banków, jak i po stronie kredytobiorców.

Zmiany w dobrym kierunku

Kierunek projektowanych zmian dotyczących outsourcingu bankowego niewątpliwie należy ocenić pozytywnie. Treść planowanych przepisów wymaga jednak dopracowania, aby w przyszłości, na etapie ich stosowania, uniknąć wątpliwości interpretacyjnych.

Joanna Olechowska-Pucułek, Radca Prawny, Counsel,

Lawspective Litwiński Valirakis Radcowie Prawni Sp.p.

[1] Projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku, który został opublikowany na stronie RCL 20 lipca 2021 r. Z pełną treścią projektu oraz uzasadnienia można zapoznać się tutaj.

[2] Sygn. EBA/GL/2019/02.