Kongres Gospodarki Elektronicznej o inkluzji osób neuroróżnorodnych

Pod względem podejścia do ludzi w spektrum autyzmu przeszliśmy ogromną drogę, poczynając od końca lat osiemdziesiątych, kiedy debiutował słynny film Rain Man – podkreślił Michał Tomczak, reprezentujący Politechnikę Gdańską.

Zwrócił on uwagę, iż pojęcie neuroróżnorodności, kojarzone dość powszechnie z autyzmem, nie ogranicza się do niego, obejmując takie zjawiska, jak choćby dysleksja czy ADHD. Do grona osób neuroróżnorodnych należeć może nawet 20% populacji, a rozwiązania cyfrowe zwiększają szansę większości z nich na pełne funkcjonowanie w społeczeństwie, pozwalając choćby na ograniczenie oddziaływania nadmiernych bodźców, szczególnie uciążliwych dla osób w spektrum autyzmu.

Prelegent podkreślał, iż tacy ludzie wyróżniają się z jednej strony ponadprzeciętnymi zdolnościami, w tym poznawczymi czy kognitywnymi, z drugiej mogą doświadczać na przykład problemów z koncentracją, co wpływa ujemnie na samoorganizację w pracy.

Skuteczna inkluzja tych osób będzie uzależniona od tego, w jak dużej mierze będziemy w stanie wesprzeć tę grupę przezwyciężaniu wyzwań – podkreślił Michał Tomczak, dodając, że komputer może być tu nieocenionym sojusznikiem człowieka.

Komunikacja z osobami neuroróżnorodnymi

Jednym z obszarów, kluczowych dla zapewnienia pełnej dostępności dla osób neuroróżnorodnych, jest efektywna komunikacja, a kolejne kwestie to m.in. wsparcie w zarządzaniu czasem czy ustalaniu priorytetów organizacji pracy, wreszcie wszystko to, co odnosi się do szeroko rozumianej nadwrażliwości sensorycznej, a także radzenia sobie ze stresami.

Rozwiązania, wspierające zarówno pracodawcę, jak i osoby w spektrum autyzmu, mogą być pomocne już podczas rekrutacji, której tradycyjna forma może skutecznie zniechęcić osoby neuroróżnorodne.

Generalnie w takich sytuacjach należy stosować elastyczne podejście, także w kontekście komunikacji, której określone formy mogą być szczególnie problematyczne dla osób z autyzmem. Chodzi tu nie tylko o użycie czatów czy komunikatorów zamiast bezpośredniego dialogu, ale również zastępowanie tekstu poprzez piktogramy i inne formy komunikacji wizualnej.

W kontekście zarządzania pracą prelegent wspomniał o efektywnych narzędziach, w rodzaju aplikacji wspierających time management, stworzonych pod kątem potrzeb osób neuroróżnorodnych. Istotnym wsparciem dla osób w spektrum autyzmu jest udostępnienie możliwości pracy online, w której dobrze się odnajdują.

Także i problem zarządzania stresem może być w większości opanowany dzięki nowoczesnym technologiom, w tym sensorom, w które wyposażone są choćby nasze smartfony. Michał Tomczak zaznaczył, że przekłada się to nie tylko na większą inkluzywność, ale i optymalne wykorzystanie zasobów ludzkich, co ma znaczenie zwłaszcza obecnie, kiedy o pracowników jest tak trudno.

Co zyskuje firma na zatrudnieniu osób neuroróżnorodnych?

O tym, na jakie przeszkody napotykają w swej praktyce zawodowej osoby z autyzmem, opowiedział Paweł Wojtyczka, prezes Fundacji Asper IT. Podał on przykład utalentowanego fachowca w zakresie IT, który z uwagi na problemy z komunikacją nie umiał nawiązywać relacji z kolegami z zespołu.

Obecnie, dzięki większej świadomości społecznej odnośnie autyzmu i jego konsekwencji, sytuacja takich ludzi zmienia się istotnie na plus, jednak w środowisku zawodowym czy edukacji akademickiej w dalszym ciągu napotykają oni na niezrozumienie, choćby polegające na przypisywaniu osobom z autyzmem niepełnosprawności intelektualnej.

– Powinniśmy mieć świadomość, że tak nie jest i nie oceniać osoby ze spektrum autyzmu poprzez to, w jaki sposób ona się wypowiada, w jaki sposób funkcjonuje w kontekście z innymi osobami – apelował Paweł Wojtyczka.

Przypomniał, iż pracownicy z tej grupy nie tolerują zarządzania przez chaos, zdecydowanie wolą, kiedy mają do wykonania konkretny plan, który nie zmienia się co chwilę. Należy również pamiętać o szczególnej wrażliwości takich ludzi na szereg bodźców, takich jak choćby zapach lub światło.

Może być tu pomocne choćby utworzenie w firmach stosownej „strefy ciszy”, przekonywał prelegent, dodając, iż nieocenionym walorem ludzi ze spektrum autyzmu jest wysoki poziom analitycznego myślenia i niepoddawanie się emocjom.

To między innymi przyczyna, dla której wywiad armii izraelskiej zdecydował się na zatrudnienie takich osób jako analityków.

Zaangażowanie osób neuroróżnorodnych może być czynnikiem zmieniającym funkcjonowanie całej organizacji in plus, choćby z uwagi na fakt, iż wiedza na temat ich preferencji pozwala lepiej uwzględniać potrzeby klientów. Aby jednak tak się stało, menedżerowie powinni posiąść odpowiednią wiedzę na temat osób ze spektrum autyzmu oraz ich potrzeb.

Najbardziej spektakularnym przykładem ludzi, którzy nie tylko radzą sobie z własną niepełnosprawnością, ale przekraczają bariery z nią związane, są oczywiście paraolimpijczycy.

O tym, jak osiągać sukcesy na stadionie i poza nim, rozmawiał Bartłomiej Nocoń, dyrektor Zespołu Systemów Płatniczych i Bankowości Elektronicznej / Związek Banków Polskich, z Marcinem Oleksym, reprezentantem Polski w amp futbolu i zwycięzcą plebiscytu na Bramkę Roku 2022 FIFA Puskás Award.

– Dzisiaj już wiem, że nie ma rzeczy niemożliwych i możemy wszystko, jeżeli tylko chcemy – powiedział reprezentant Polski, nawiązując do ceremonii wręczenia nagrody, podczas której oklaskiwali go tak znani zawodnicy jak Lionel Messi, Ronaldo czy Robert Lewandowski.

Nawiązał on również do dramatycznej chwili sprzed 13 lat, kiedy to podczas wypadku przy pracy stracił nogę, co spowodowało przerwę w uprawianiu przezeń ukochanego sportu – piłki nożnej. Dziewięć lat później Marcin Oleksy zdecydował się na grę w drużynie amp futbolu, a od ubiegłego roku jest członkiem polskiej reprezentacji.

Podkreślał, że w jego powrocie do aktywnego uprawiania sportu olbrzymią rolę odegrało wsparcie ze strony najbliższej rodziny, która utwierdzała sportowca w przekonaniu, że niepełnosprawność nie oznacza końca kariery. 

– Dzisiaj jestem jeszcze szczęśliwszą osobą, nie tylko dlatego, że wygrałem tę nagrodę. Po prostu futbol dał mi z powrotem wiarę w siebie, że mogę jeszcze w życiu wiele osiągnąć, poznałem też wielu fajnych ludzi – dodał zawodnik.

Zaapelował też do uczestników Kongresu i wszystkich Polaków, by w większym stopniu angażowali się w wypracowywanie rozwiązań włączających dla osób z niepełnosprawnościami, jak choćby nowoczesne protezy, które dla ludzi po amputacjach stanowią najlepsze wsparcie.