Komisja Europejska przygotowuje nowe przepisy w sprawie zrównoważonego finansowania

Jeżeli konsultowane przepisy zostaną przyjęte w niezmienionej formie, TFI oraz firmy inwestycyjne  będą objęte obowiązkiem włączenia czynników dotyczących zrównoważonego finansowania (Economic, Social & Governance, w skrócie „ESG”) do wewnętrznych polityk oraz procesów biznesowych.

Problematyka zrównoważonego finansowania odnosi się do należytego uwzględniania ryzyk dotyczących środowiska, praw człowieka i kwestii społecznych w procesie zarządzania ryzykiem, podejmowania decyzji inwestycyjnych oraz raportowania.

 Jakie przepisy ulegną zmianie?

Proponowane zmiany przepisów zostaną wprowadzone do rozporządzenia delegowanego MiFID II (2017/565), dyrektywy wykonawczej UCITS (2010/43/UE), rozporządzenia delegowanego ZAFI (231/2013) oraz Wytycznych ESMA w sprawie pewnych aspektów wymogów dyrektywy MiFID dotyczących odpowiedniości.

Propozycje zmian w przepisach idą w kierunku modyfikacji aktów wykonawczych regulujących funkcjonowanie firm inwestycyjnych oraz podmiotów zarządzających funduszami w następujących obszarach:

• Ogólne wymagania organizacyjne: projektowane przepisy nakładają wymóg uwzględnienia przez zarządzających funduszami oraz firmy inwestycyjne ryzyk ESG w procedurach wewnętrznych i systemach kontroli w celu zapewnienia, że te ryzyka są prawidłowo uwzględnione w procesach zarządzania funduszami oraz świadczenia usług doradztwa inwestycyjnego.
• Zasoby: firmy inwestycyjne oraz TFI będą zobowiązane dysponować odpowiednimi zasobami i wiedzą specjalistyczną na potrzeby integracji ryzyk ESG w procesach biznesowych.
• Kontrola sprawowana przez organ zarządzający, kadrę kierowniczą wyższego szczebla oraz funkcję nadzorczą: zarząd, kadra kierownicza i rada nadzorcza w firmach inwestycyjnych oraz TFI będzie odpowiedzialna za integrację ryzyk ESG do regulacji wewnętrznych oraz procesów biznesowych.
• Należyta staranność: Obowiązek zachowania należytej staranności w procesie podejmowania decyzji inwestycyjnych poszerzono o konieczność obligatoryjnego uwzględnienia w nim również czynników ESG.
• Zarządzanie ryzykiem: Obowiązek włączenia kwestii zrównoważonego finansowania do polityki w obszarze zarządzania analizą ryzyka.
• Test odpowiedniości: firmy inwestycyjne będą zobowiązane włączyć ocenę czynników ESG do procedur regulujących przeprowadzanie testów odpowiedniości (suitability test).

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?

Mając na uwadze, że termin na przekazanie przez ESMA do Komisji Europejskiej tzw. porady techniczną zawierającej ostateczną wersję proponowanych przepisów upływa 30 kwietnia 2019 r., należy przypuszczać, iż nowe przepisy mogą wejść w życie jeszcze w tym roku.

 W oczekiwaniu na taksonomię

Włączenie oceny ryzyk dotyczących zagadnień ESG do funkcjonującego w firmach inwestycyjnych i TFI procesu zarządzania ryzykiem ma w projektowanych przepisach charakter ogólny, polegający na wprowadzenia samej zasady zobowiązującej określone kategorie podmiotów rynku kapitałowego do uwzględnienia w procesie zarządzania ryzykiem również ryzyk dotyczących zagadnień ESG.

To, jaki będzie wpływ uwzględnienia czynników ESG w procesie oceny ryzyka przez podmioty rynku kapitałowego będzie w dużej mierze zależeć od wyników prac Komisji Europejskiej nad szczegółowymi ramami klasyfikacji inwestycji według kryteriów ESG (taksonomia).

Prace nad taksonomią ESG mają się jednak zakończyć dopiero w 2022 r. ESMA przygotowując projekt porady technicznej dla Komisji określiła dlatego jedynie ogólne zasady integracji czynników ESG w procesach związanych z podejmowaniem decyzji inwestycyjnych przez firmy inwestycyjne i fundusze.

Skutki nowych regulacji dla sektora

Póki brak jest taksonomii dotyczącej klasyfikacji aktywów z uwagi na czynniki ESG, ich klasyfikacja przez poszczególnych zarządzających do określonej kategorii („green”, „brown” etc.) będzie musiała być zgodna z wewnętrzną metodologią oceny aktywów przyjętą przez dany podmiot. Wynikające z projektowanych przepisów twarde zobowiązanie dla TFI do uwzględnienia dodatkowych kryteriów niefinansowych w ich strategiach inwestycyjnych może pod pewnymi warunkami oznaczać, że aktywa uważane za „niezrównoważone” będą w wielu przypadkach wyłączone z portfeli funduszy.

Nowe obowiązki TFI

Po wejściu w życie nowych przepisów TFI będą zobowiązane rozważyć ryzyko dotyczące zrównoważonego finansowania związane z wyborem konkretnych aktywów i włączyć je do procesu due dilligence oraz procesu zarządzania ryzyka. Jeżeli ryzyka ESG zostaną uznane za istotne  dla zwrotu z inwestycji, TFI będą musiały określić czynniki, które są istotne dla każdego rodzaju ryzyka  ESG oraz odpowiedni wskaźnik do monitorowania tego ryzyka.

Z perspektywy podmiotów zarządzających funduszami oraz firm inwestycyjnych ryzyka dotyczące czynników ESG dotyczą w pierwszym rzędzie zmiany wartości danego aktywa w portfelu inwestycyjnym z uwagi na materializację zagrożeń związanych z ochroną środowiska naturalnego.

O ile idea uwzględnienia ryzyk dotyczących zrównoważonego rozwoju w procesie zarządzania ryzykiem oraz podejmowania decyzji inwestycyjnych może zostać uznana za zasadną, o tyle wątpliwości może budzić praktyczne egzekwowanie przez regulatorów rynku wymogów określonych w bardzo generalny sposób.

W przypadku instrumentów emitowanych przez np. spółki sektora energetycznego adekwatne ujęcie wszystkich ryzyk dotyczących zrównoważonego finansowania może okazać się sporym wyzwaniem.

Po pierwsze brak jest legalnej definicji ryzyk ESG, ani nawet uzgodnionego na poziomie praktyki europejskich organów nadzoru podejścia do zagadnienia zrównoważonego finansowania. Propozycja definicji „zrównoważonych inwestycji” zaproponowana przez Komisję Europejską w projekcie Rozporządzenia w sprawie ujawniania informacji dotyczących zrównoważonych inwestycji i ryzyka dla zrównoważonego rozwoju jest na tyle elastyczna, że nie może stanowić praktycznej wskazówki dla TFI oraz firm inwestycyjnych.

Wielu przedstawicieli środowiska funduszy słusznie podnosi, że model obowiązku powierniczego zarządzających funduszami, w oparciu o który funkcjonuje cała branża wymaga, by zarządzający aktywami działali w oparciu o najlepiej pojęty długoterminowy interes klienta.

Dlatego już teraz podmioty zarządzające aktywami powinny uwzględniać ryzyka ESG w procesie inwestycyjnym, gdy są one istotne dla oceny stopy zwrotu z inwestycji.

Bartosz Bacia, autor jest doktorem nauk prawnych, radcą prawnym