Kolejny wyrok TSUE w sprawie kredytów frankowych
W przedmiotowej sprawie (OPT Bank Nyrt. i OTP Faktoring Követeléskezelő Zrt. v Teréz Ilyés i Emil Kiss) powodowie zaciągnęli kredyt denominowany do franka szwajcarskiego. Zgodnie z umową kredytową spłata następowała w forintach węgierskich, a kwota rat była przeliczana na franka. Umowa wskazywała na ryzyko kursowe związane z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej.
Pytanie, które powstało w toku postępowania głównego dotyczyło tego, czy warunek umowny dotyczący ryzyka kursowego został wyrażony w umowie przez bank prostym i zrozumiałym językiem.
Ustalenie jest niezbędne, aby oceniać czy postanowienie to może być uznane za nieuczciwe w rozumieniu dyrektywy w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Dlatego sąd krajowy skierował do TSUE pytanie, czy może dokonać oceny nieuczciwego charakteru warunku umownego, jeśli nie był on wyrażony prostym i zrozumiałym językiem, pomimo iż ustawodawca węgierski, nie interweniując w tym aspekcie, uznał, że ryzyko kursowe nadal obciąża konsumenta w przypadku obniżenia wartości forinta węgierskiego wobec danej waluty obcej.
Ryzyko kursowe nadal obciążało konsumenta
W rzeczonym wyroku istotne jest to, że ustawa węgierska wyłączyła stosowanie spreadu walutowego, lecz pozostawiła ryzyko zmienności kursu waluty po stronie konsumenta.
Stąd wątpliwość, czy to postanowienie umowne o ryzyku kursu jest objęte wyłączeniem z zakresu dyrektywy, jako odzwierciedlające przepisy ustawowe węgierskie, czy nie – a zatem podlegające ocenie w kwestii abuzywności (w ograniczonych zakresie, jako dotyczące określenia głównego przedmiotu umowy, relacji ceny i wynagrodzenia do dostarczonych w zamian towarów lub usług, o ile warunki te zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem – zgodnie z art. 4 ust. 2 Dyrektywy).
TSUE potraktował to zawężająco, uznając, że kwestie nieobjęte bezpośrednio ustawą, lecz jedynie dotyczące materii zmienionej ustawą, nadal podlegają kontroli dotyczącej abuzywności na podstawie dyrektywy.
W konsekwencji warunek dotyczący ryzyka kursowego, taki jak będący przedmiotem postępowania głównego, nie jest wyłączony z tego zakresu zastosowania dyrektywy w oparciu o jej art. 1 ust. 2.
Jest tak mimo iż dyrektywa nie obejmuje warunków odzwierciedlających obowiązujące przepisy prawa krajowego, mających na celu zastąpienie nieważnego warunku tej umowy, poprzez wprowadzenie urzędowego kursu wymiany ustalonego przez narodowy bank węgierski.
Sąd węgierski może oceniać czy o ryzyku kursowym klienta informowano w jasny i zrozumiały sposób
Inaczej mówiąc, TSUE stwierdził, że mimo tego, że parlament węgierski zmienił ustawowo wszystkie umowy kredytowe we frankach na Węgrzech – w tym wyłączył stosowanie kursów bankowych (ze spreadem) – to kwestia pozostawienia ryzyka zmiany kursu w umowie nie jest objęta tą interwencją ustawodawcy węgierskiego. Zatem to postanowienie umowne nie jest wyłączone spod oceny na podstawie dyrektywy i może być ocenione przez sąd węgierski pod kątem prostoty i zrozumiałości języka, którym zostało napisane.
Klient ma wiedzieć jak zmiana kursu waluty wpłynie na jego zdolność spłaty kredytu
Dodatkowo TSUE doprecyzował zakres znaczeniowy obowiązku wyrażenia postanowienia umownego prostym i zrozumiałym językiem. Trybunał uściślił zakres obowiązku informacyjnego instytucji finansowej wobec kredytobiorcy i orzekł, że warunek dotyczący ryzyka kursowego musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym.
Ponadto, warunek ten musi być spełniony także w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości spadku wartości waluty krajowej względem waluty obcej, lecz także ocenić jaki będzie to miało wpływ na jego obowiązek spłaty i jej wysokości.
