KE: Polska spełnia dwa z czterech kryteriów przystąpienia do strefy euro

W ocenie Komisji Polska nie spełnia kryterium stabilności cen i kryterium kursu walutowego, a ustawodawstwo polskie nie jest w pełni zgodne z Traktatem o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).

Sprawozdanie z konwergencji za 2020 r.

Komisja Europejska opublikowała sprawozdanie z konwergencji za 2020 r., w którym oceniła postępy państw członkowskich spoza strefy euro w staraniach o przyjęcie wspólnej waluty. Dotyczy ono siedmiu państw członkowskich, które są prawnie zobowiązane do przyjęcia euro: Bułgarii, Czech, Chorwacji, Węgier, Polski, Rumunii i Szwecji.

„Sprawozdanie z konwergencji pokazuje, że niektóre kraje poczyniły bardzo obiecujące postępy, choć od przyjęcia wspólnej waluty wciąż dzieli je kilka ważnych kroków do wykonania. […] Jednym z kamieni milowych na tej drodze jest przystąpienie do ERM II, do czego przygotowują się obecnie Chorwacja i Bułgaria. Wysiłki podejmowane przez oba te kraje przyjmujemy z dużym zadowoleniem” powiedział wiceprzewodniczący wykonawczy Valdis Dombrovskis, cytowany w komunikacie.

Ze sprawozdania wynika, że:

• Chorwacja i Szwecja spełniają kryterium stabilności cen (ceny na stabilnym poziomie oraz średnia inflacja w okresie jednego roku poprzedzającego badanie nie wyższa niż 1,5 punktu procentowego ponad poziom trzech krajów UE o najniższej inflacji);
• Bułgaria, Czechy, Chorwacja, Węgry, Polska i Szwecja spełniają kryterium dotyczące finansów publicznych (nie są objęte procedurą nadmiernego deficytu w czasie badania);
• Bułgaria, Czechy, Chorwacja, Węgry, Polska i Szwecja spełniają kryterium konwergencji długoterminowych stóp procentowych (nie więcej niż 2 pkt. proc. powyżej poziomu trzech krajów UE o najniższej długoterminowej stopie procentowej w okresie jednego roku poprzedzającego badanie);
• Żadne z wymienionych państw członkowskich nie spełnia kryterium kursu walutowego, ponieważ żadne z nich nie jest członkiem mechanizmu kursowego (ERM II) (przed przystąpieniem do strefy euro wymagane jest co najmniej dwuletnie uczestnictwo w tym mechanizmie bez poważnych napięć).

Sprawozdanie sporządzono na podstawie kryteriów konwergencji, nazywanych też „kryteriami z Maastricht”, określonych w art. 140 ust.1 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Kryteria konwergencji obejmują: stabilność cen, zdrowe finanse publiczne, stabilność kursu wymiany oraz konwergencję długoterminowych stóp procentowych. Oceniono również zgodność przepisów krajowych z regułami unii gospodarczej i walutowej.

Najwięcej kryteriów spełniają Chorwacja i Szwecja

Najwięcej kryteriów spełniają Chorwacja i Szwecja, nie jednak spełniają kryterium kursu walutowego. Pozostałe państwa, objęte sprawozdaniem: Polska, Bułgaria, Czechy i Węgry spełniają dwa z czterech kryteriów, a Rumunia jeszcze nie spełnia.

Oprócz oceny warunków formalnych przystąpienia do strefy euro w sprawozdaniu stwierdzono, że przepisy krajowe obowiązujące w każdym z tych państw członkowskich, z wyłączeniem Chorwacji, nie są w pełni zgodne z regułami unii gospodarczej i walutowej.

Komisja przeanalizowała także dodatkowe czynniki wymienione w Traktacie, które należy uwzględnić w ocenie trwałości konwergencji. Z analizy tej wynika, że państwa członkowskie niebędące częścią strefy euro są ogólnie dobrze zintegrowane z UE pod względem gospodarczym i finansowym. Niektóre z nich mają jednak pewne słabe punkty, jeśli chodzi o sytuację makroekonomiczną, lub borykają się z trudnościami w zakresie otoczenia biznesu i ram instytucjonalnych.

Wpływ pandemii koronawirusa

Wpływ pandemii koronawirusa na dane historyczne wykorzystane do przygotowania sprawozdania jest ograniczony. Datą graniczną sprawozdania był 23 kwietnia, a określone w Traktacie metody obliczeń dla kryteriów stabilności cen i długoterminowych stóp procentowych (tj. z wykorzystaniem średnich z jednego roku) spowodowały, że dane w dużej mierze odzwierciedlają sytuację sprzed pandemii. Sprawozdanie uwzględnia jednak wiosenną prognozę Komisji.

Zobacz więcej najnowszych wiadomości o pandemii koronawirusa >>>

Sprawozdanie z konwergencji sporządzane przez Komisję Europejską stanowi podstawę decyzji Rady Unii Europejskiej określającej, czy państwo członkowskie spełnia warunki przystąpienia do strefy euro. Sprawozdania przygotowywane są co dwa lata lub na specjalne żądanie państwa członkowskiego niezależnie od trwających procesów przystąpienia do strefy euro.

Komisja przygotowuje swoje sprawozdanie z konwergencji równolegle do analogicznego sprawozdania EBC.

Wszystkie państwa członkowskie, z wyjątkiem Danii, są prawnie zobowiązane do przyjęcia wspólnej waluty. Dania, która wynegocjowała klauzulę opt-out w ramach Traktatu z Maastricht, nie została ujęta w sprawozdaniu.

Ramy budżetowe w Polsce są silne, ale ostatnio wykazują słabości

Komisja Europejska pozytywnie ocenia ramy budżetowe Polski, jednak zwraca uwagę, że zakotwiczone w konstytucji pułapy zadłużenia dotyczą jedynie sektora instytucji rządowych i samorządowych, ale nie samorządów. Wskazuje też na brak rady fiskalnej, która zajmowałaby się kontrolą i monitorowaniem przepisów fiskalnych, wynika z tegorocznego raportu konwergencji KE.

„Ramy budżetowe w Polsce są ogólnie silne, ale ostatnio wykazały pewne słabości. […] Po pierwsze, pułapy zadłużenia zakotwiczone w konstytucji obejmują sektor instytucji rządowych i samorządowych, podczas gdy odrębna reguła dotycząca długów dotyczy samorządów lokalnych” -napisała Komisja w opublikowanym dziś raporcie.

„Po drugie, od 2015 r. większość sektora instytucji rządowych i samorządowych podlega stabilizującej regule wydatkowej, która odgrywa ważną rolę w zapobieganiu nadmiernych wydatków. Jednak ostatnio kilka nowych pozycji wydatków zostało skierowanych za pośrednictwem nowo utworzonych funduszy, które nie podlegają regule” – zaznaczyła.

Komisja zwróciła uwagę, że średniookresowe planowanie budżetowe opiera się na czteroletnim Wieloletnim Planie Finansowym Państwa, który stanowi podstawę przygotowania rocznych budżetów, ale nie zapewnia dla niego celów.

„Trwa reforma systemu budżetowego, jak dotąd nie ustalono daty końcowej. Polska nie ma pełnoprawnej rady fiskalnej, a działania związane z kontrolą i monitorowaniem krajowych przepisów fiskalnych są rozproszone między kilka organów” – czytamy dalej.

Raporty o konwergencji są sporządzane przez Komisję Europejską (KE) i Europejski Bank Centralny (EBC). Na mocy Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej instytucje te powinny nie rzadziej niż raz na 2 lata – lub na wniosek państwa członkowskiego – przedkładać Radzie Unii Europejskiej niezależne raporty dotyczące postępów państw członkowskich w wypełnianiu zobowiązań związanych z uczestnictwem w Unii Gospodarczej i Walutowej.

Raport dotyczy siedmiu państw członkowskich, które są prawnie zobowiązane do przyjęcia euro: Bułgarii, Czech, Chorwacji, Węgier, Polski, Rumunii i Szwecji.