Karta Efektywnej Transformacji Sieci Dystrybucyjnych Polskiej Energetyki została podpisana
W perspektywie do 2030 roku krajowy system elektroenergetyczny (KSE) czekają ogromne zmiany. Trzeba będzie do niego przyłączyć co najmniej: ponad 20 GW źródeł słonecznych[1] o potencjale produkcyjnym 21 TWh rocznie, ponad 14 GW lądowych elektrowni wiatrowych o potencjale produkcyjnym 37 TWh rocznie i prawie 11 GW morskich elektrowni wiatrowych o potencjale produkcyjnym 40 TWh/rok.
Przewiduje się, że w tym czasie liczba odbiorców przyłączonych do sieci wzrośnie o ponad 2 miliony. Będziemy świadkami i beneficjentami cyfryzacji oraz automatyzacji sieci i usług, co będzie skutkować zwiększeniem elastyczności sieci, a co za tym idzie zwiększeniem aktywności uczestników rynku oraz rozwojem nowych produktów i usług.
Z uwagi na rozwój sektora elektromobilności konieczna będzie instalacja coraz większej liczby punktów ładowania pojazdów elektrycznych. Wszyscy odbiorcy energii elektrycznej, których w Polsce jest 18 milionów, zostaną w tym czasie opomiarowani licznikami zdalnego odczytu (tzw. smart metres).
Podstawą tych zmian będzie wieloletni i wielokierunkowy proces inwestycji o niespotykanej dotychczas skali. To one zmienią oblicze polskiego systemu dystrybucji energii, czyniąc go bardziej przyjaznym dla odbiorców energii, zapewnią bezpieczeństwo dostaw i odbioru energii, przyczyniając się jednocześnie do rozwoju energetyki obywatelskiej, opartej o odnawialne źródła energii. W konsekwencji działania te powinny nadać energetyce coraz bardziej lokalny wymiar oraz zachęcać do aktywności odbiorców końcowych.
Nie bez znaczenia będzie też konieczność zadbania przez przedsiębiorców działających na tym rynku o niezawodną łączność, cyberbezpieczeństwo oraz niezakłóconą obsługę rosnącej liczby odbiorców końcowych.
Czytaj także: Czy kryzys energetyczny zatrzyma, czy przyśpieszy zieloną transformację polskiej gospodarki?
Potrzeba długofalowej regulacji opartej na porozumieniu uczestników rynku
Aby odpowiedzieć na stojące przed segmentem infrastrukturalnym ogromne i bezprecedensowe wyzwania, Prezes URE wyszedł z inicjatywą wypracowania porozumienia sektorowego, które przybrało postać podpisanej dziś (7.11.2022) Karty Efektywnej Transformacji Sieci Dystrybucyjnych Polskiej Energetyki.
Porozumienie regulatora sektorowego i przedsiębiorstw energetycznych wpisuje się w proces dostosowania dystrybucyjnych sieci elektroenergetycznych do nowej architektury rynku energii, opartej w coraz większym stopniu o źródła rozproszone o znaczącym udziale odnawialnych źródeł energii.
Dokument ten, umożliwiając osiągnięcie około pięćdziesięcioprocentowego udziału energii elektrycznej z OZE w krajowym miksie energii już w 2030 roku, przyczyni się do trwałego obniżenia cen energii elektrycznej dla odbiorców, jak również istotnego obniżenia śladu węglowego w krajowej gospodarce, co z kolei przełoży się na zwiększenie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw.
‒ Dynamicznie zmieniające się potrzeby sieci elektroenergetycznych, w tym głównie w obszarze inwestowania, stawiają przed polityką regulacyjną nowe oczekiwania. W takich czasach potrzebujemy mądrej, długofalowej regulacji, opartej na porozumieniu uczestników rynku. Dlatego „Karta” jest w tych czasach wyjątkowo potrzebna – zauważa Rafał Gawin, prezes URE.
‒ Mamy do czynienia z początkową fazą transformacji sektora dystrybucji. Zachodzące w nim trendy, zjawiska i procesy powinny pilnie otrzymać należne finansowe i regulacyjne wsparcie, a także ulec znacznemu przyspieszeniu.
Karta tworzy stabilne otoczenie regulacyjne dla przedsiębiorstw energetycznych w wieloletnim horyzoncie czasowym w zakresie, w jakim dotyczy ono prowadzenia inwestycji w modernizację i rozwój sieci. Tym samym przyczyni się do uproszczenia procesu podejmowania decyzji inwestycyjnych, powinna też ułatwić OSD pozyskiwanie środków na inwestycje ze źródeł innych niż taryfa – dodał Rafał Gawin.
W pracach nad przygotowaniem tego dokumentu uczestniczyli między innymi przedstawiciele pięciu resortów normujących funkcjonowanie polskiego sektora elektroenergetyki:
– Ministerstwa Klimatu i Środowiska,
– Ministerstwa Aktywów Państwowych,
– Pełnomocnika Rządu ds. Strategicznej Infrastruktury Energetycznej,
– Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej,
– Ministerstwa Rozwoju i Technologii.
Przedstawicielem dystrybutorów w Komitecie Sterującym jest Robert Zasina, prezes Polskiego Towarzystwa Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej (PTPiREE).
‒ Uzgodniony dokument jest ważną deklaracją dla sektora dystrybucji energii elektrycznej, gdyż jasno określa wyzwania inwestycyjne stojące przed branżą w perspektywie do roku 2030, jak i związane z nimi potrzeby finansowe. Dziękuję Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki za podjęcie tej inicjatywy, która poprzez pokazanie priorytetów inwestycyjnych, wyznacza kierunek rozwoju rynku energii.
Efektem ma być m.in. dalszy wzrost mocy ze źródeł odnawialnych, cyfryzacja i automatyzacja sieci oraz usług – w tym instalacja liczników zdalnego odczytu u 18 mln odbiorców do końca 2030 roku, a także rozwój sieci umożliwiający przyłączenie 2 mln nowych klientów do końca tej dekady – powiedział Robert Zasina.
‒ Ustalenia wynikające z przyjętego porozumienia pozwolą spójnie realizować cele wynikające z transformacji energetycznej i poszukiwać dodatkowych źródeł finansowania, tak by ich realizacja nie wpłynęła istotnie na poziom taryf – dodał przedstawiciel dystrybutorów w Komitecie Sterującym.
W pracach Komitetu Sterującego udział brał również prof. Wojciech Myślecki, niezależny ekspert rynku energii.
– Nad dokumentem pracowało znamienite grono ekspertów. Jego podpisanie to krok milowy w transformacji polskiej energetyki. Karta jest bardzo ważnym porozumieniem pomiędzy stronami procesu inwestycyjnego a Prezesem URE. I te strony są gotowe współpracować na rzecz jak najlepszego rozwoju sektora i całej gospodarki – jest to jeden z najważniejszych rezultatów prac nad tym dokumentem – zaznaczył prof. Wojciech Myślecki.
Czytaj także: 10 mld euro od EBI dla regionów dotkniętych skutkami odchodzenia od paliw kopalnych
Dodatkowa premia za realizację priorytetowych projektów
W Karcie strony uzgodniły możliwość różnicowania wynagrodzenia z zaangażowanego kapitału, uwzględniającego hierarchizację celów. Oznacza to, że uznane za priorytetowe projekty inwestycyjne mogą być wynagradzane z wykorzystaniem mechanizmu dodatkowej premii. Regulator w porozumieniu z dystrybutorami podjął prace nad aktualizacją metodyki kształtowania Zwrotu z Kapitału (ZK), w szczególności jeśli chodzi o wskaźnik średnioważonego kosztu kapitału (WACC[2]).
Wpracowane rozwiązania będą mogły znaleźć odzwierciedlenie w decyzjach dotyczących finansowania inwestycji w sektorze już w 2023 roku.
Jednocześnie sygnatariusze Karty deklarują podjęcie działań mających na celu wykorzystanie w największym możliwym stopniu zewnętrznych źródeł finansowania inwestycji, jak również opracowanie i wdrożenie rozwiązań ukierunkowanych na optymalne wykorzystanie istniejącego potencjału przyłączeniowego sieci (usługi elastyczności, hybrydowe instalacje OZE, dzielenie przyłącza).
Działania te powinny przyczynić się do ograniczenia wpływu koniecznych do realizacji inwestycji na rachunki płacone przez odbiorców.
Porozumienie sektorowe już jest – co dalej?
Podpisanie porozumienia sektorowego to zwieńczenie pierwszego etapu prac Zespołu. Aby wypełnić postanowienia Karty, w kolejnych krokach konieczne będzie opracowanie propozycji niezbędnych zmian modelu regulacyjnego OSD oraz konsekwentna realizacja programów inwestycyjnych.
Członkowie Komitetu Sterującego zobowiązali się także do zainicjowania koniecznych zmian legislacyjnych uwzględniających nowe wymagania regulacyjne oraz zapewniających m.in. środki pomocowe dla OSD. Konieczny będzie także stały monitoring przebiegu transformacji, analiza osiąganych rezultatów oraz racjonalne kształtowanie pożądanego przebiegu procesów inwestycyjnych wprowadzając niezbędne korekty.
Zgodną intencją sygnatariuszy Karty jest uwzględnienie w maksymalnie możliwym stopniu postanowień tego dokumentu już w taryfach dystrybucyjnych na 2023 rok.
Karta Efektywnej Transformacji Sieci Dystrybucyjnych Polskiej Energetyki
Prace Zespołu, który wypracował Kartę, zostały zainaugurowane w październiku 2021 r.
W listopadzie ubiegłego roku ukonstytuowały się Zespoły Zadaniowe, które wypracowały rozwiązania istotne dla krajowej infrastruktury sieciowej w związku z transformacją sektora. W skład zespołów weszli przedstawiciele operatorów systemów dystrybucyjnych.
Uroczyste podpisanie Karty pomiędzy regulatorem a pięcioma największymi dystrybutorami energii w kraju (Enea, Energa, PGE, Stoen i Tauron) odbyło się 7 listopada 2022 r. w Warszawie podczas 36. konferencji EuroPOWER i 6. OZE Power.
Karta Efektywnej Transformacji Sieci Dystrybucyjnych Polskiej Energetyki ma charakter otwarty, co oznacza, że każdy OSD ‒ bez względu na skalę działalności dystrybucyjnej ‒ może w dowolnym czasie przystąpić do Karty i poddać się jej postanowieniom.
[1] Bez uwzględniania instalacji prosumenckich powstałych po 31.12.2021 r.
