Jak finansować innowacyjne firmy?

Przypomnijmy znaczenie dla gospodarki sektora MŚP. Według raportu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości za ubiegły rok, firmy te stanowią 99,8 proc. wszystkich przedsiębiorstw działających w kraju. Z tej liczby, 97,2 proc. stanowią mikroprzedsiębiorstwa (zatrudniające mniej niż 10 osób). MŚP generują 45,3 proc. PKB Polski, z czego udział firm mikro w tworzeniu PKB wynosi 28,2 proc., małych przedsiębiorstw – 8,1 proc., a średnich – 9,0 proc.

Małe firmy to przede wszystkim usługi, handel i budownictwo. Stosunkowo niewiele z nich (9,3 proc.) działa w przetwórstwie przemysłowym. Generalnie nie są to firmy innowacyjne. Ale bez innowacji i dostosowania do wymogów gospodarki cyfrowej będą tracić grunt pod nogami.  

– Firm mikro w Polsce jest bardzo dużo. Większość z nich nie jest innowacyjna technologicznie (…) W kompetencjach cyfrowych konsumentów i przedsiębiorców mamy duże braki. Musimy postanowić, jak to nadrobić – mówiła podczas debaty na temat znaczenia technologii dla konkurencyjności polskich przedsiębiorstw Joanna Erdman, prezeska Fundacji Polska Bezgotówkowa.

Dodała, że pomoc dla tego sektora powinna polegać przede wszystkim na dostarczaniu mu wiedzy z zakresu technologii, ułatwiających funkcjonowania w cyfrowym świecie. Problem polega na tym, że firmy te będą musiały dotrzymać kroku rozwojowi gospodarki cyfrowej i zasypać wyraźną kompetencyjną lukę.

– Aż prosi się o narzędzia agregujące informacje dla małego przedsiębiorcy (…) żeby było takie miejsce, gdzie zawsze mogę się dowiedzieć, np. o czymś takim jak KSeF (platforma, która umożliwia wystawianie i odbieranie faktur w formie elektronicznej, mająca obowiązywać od 2026 roku) – powiedziała.

Jak finansować małe innowacyjne firmy?

– Przed firmami są duże tematy cyfryzacyjne. Zmuszą je do bycia cyfrowymi – dodał Wojciech Pantkowski, wiceprezes Krajowej Izby Rozliczeniowej.

KSeF to dla mikro- i małych firm tylko jedno z wyzwań. Bo równocześnie rośnie np. rynek rozwiązań pozwalających na potwierdzanie tożsamości w zdalnej identyfikacji. Przedsiębiorstwa będą musiały wdrażać takie rozwiązania, bo dzięki nim zwiększa się dostępność ich usług i ich konkurencyjność.

– Coraz więcej branż jest zobowiązana do utworzenia cyfrowej tożsamości – przekonywał Jan Szajda, prezes IdenTT Sp. z o.o.

– Firmy muszą wskoczyć na głęboką wodę cyfryzacyjną – dodał Wojciech Pantkowski.

Tymczasem mikrofirmy nie przejawiają dużego apetytu na kredyt i na inwestycje – wynika z danych Biura Informacji Kredytowej. Prezes BIK Mariusz Cholewa podkreśla, że w tym sektorze bardzo ważne jest ryzyko. W przypadku mikroprzedsiębiorstw cały czas idzie do góry, a ponad 20 proc. kredytów z utratą wartości jest w mikrofirmach, które działają w przemyśle. Banki jednak nie mają kłopotów ani z oceną ryzyka, ani z finansowaniem firm o tradycyjnych modelach biznesowych.

– MŚP nie mają kłopotów z uzyskaniem finansowania na projekty bankowalne – powiedziała Agnieszka Wolska, wiceprezeska BNP Paribas Polska.

Problem pojawia się gdy banki mają do czynienia z wysoce innowacyjnymi firmami, młodymi, o niewielkim majątku i niewielkich przychodach, a więc nie spełniającymi wymogów prawa bankowego dla udzielenia kredytu. Bardzo wyraźnie widać, że one z kolei tkwią w luce finansowej.

– W przypadku małych firm bank nie może pełnić funkcji funduszu inwestycyjnego. Tu jest raczej rola wszelkiego rodzaju funduszy wsparciowych– mówił Marcin Kościński, wiceprezes ING Banku Śląskiego.

– Grupa (BNP Paribas) podjęła kilka lat temu decyzję, żeby nauczyć się obsługiwać firmy, które innowacje mają w DNA. Ok. 11 tys. firm spełnia kryteria innowacyjne, to głównie firmy małe, i oczywiście kilka dużych, wysoce rozwiniętych (…) Maluchy mają apetyt na finansowanie, lecz w Polsce jest strukturalny problem z zapewnieniem finansowania rozwoju – dodała Agnieszka Wolska.

Konkurencyjność, innowacyjność, inwestycje

Leszek Stypułkowski, członek zarządu Banku Gospodarstwa Krajowego powiedział, że innowacyjna gospodarka jest głównym filarem strategiczny BGK, starającego się wspierać w firmach wdrażanie drobnych innowacji. Udzielna przez bank bezpłatna gwarancja Biznes Max Plus do 10 mln zł może zapewnić potrzeby 80 proc. przedsiębiorców.

Do końca zeszłego roku BGK udzielił tych gwarancji na kwotę 1,5 mld zł, co łącznie wygenerowało 2,5 mld zł kredytu inwestycyjnego.

Dla finansowania firm innowacyjnych, startupów bank wraz z Polskim Funduszem Rozwoju realizują unijną koncepcję „funds of funds”, dzięki której ma zostać w Polsce wykreowany rynek funduszy private equity i venture capital.

– Dla wielu przedsiębiorców ten rynek powinien być pierwszym wyborem – powiedział.

– Bardzo ważnym wyzwaniem jest, żeby obywatele skonwertowali część środków na instrumenty inwestycyjne – dodał.

Agnieszka Wachnicka, wiceprezeska ZBP zwracała uwagę, że w interesie całej gospodarki jest to, by technologie były coraz bardziej dostępne i coraz szerzej wdrażane. Tymczasem przedsiębiorcy znacznie chętniej finansują się środkami własnymi niż kredytem, a w innowacjach oczekiwaliby bardziej dostosowanego finansowania zewnętrznego, wypełniającego istniejące luki. Bez tego poprawa konkurencyjności polskiej gospodarki napotyka na przeszkody.  

– Jeśli konkurencyjność, to innowacyjność, a jeśli innowacyjność, to inwestycje, zwłaszcza w technologie – podsumowała.