Gotówka ma się lepiej niż kiedykolwiek

„Poziom obrotu bezgotówkowego jest jednym ze wskaźników rozwoju gospodarczego państwa” – czytamy w komunikacie Ministerstwa Rozwoju informującym o wdrożeniu płatności bezgotówkowych w urzędach. Oferowanie ludziom większej gamy możliwości płatniczych jest rzecz jasna działaniem ze wszech miar słusznym. Powyższe stwierdzenie może jednak sugerować, że wraz z rozwojem gospodarczym Polski wolumen transakcji gotówkowych będzie malał. Taką przyszłość propaguje wiele innych podmiotów, z organizacjami płatniczymi na czele. Rzut oka na dane wskazuje jednak, że taki kierunek jest w najbliższych latach mało prawdopodobny.

Jasną diagnozę stawia m.in. Raport z badania czynników oddziałujących na wielkość obrotu gotówkowego w Polsce opublikowany w sierpniu zeszłego roku przez NBP. Z jego ustaleń wynika, że wciąż prawie 54% codziennych transakcji odbywa się za pośrednictwem banknotów i monet. Każdego tygodnia Polacy wykonują średnio 4,5 transakcji za pomocą gotówki i 3,6 transakcji kartą płatniczą.

Okazuje się również, że popularność płatności bezgotówkowych nie zawsze idzie w parze z rozwojem gospodarczym. Badanie przeprowadzone przez Europejski Bank Centralny na grupie 65 tysięcy mieszkańców strefy Euro wykazało, że niemal 80% transakcji w punktach sprzedaży jest wykonywanych za pomocą gotówki, a biorąc pod uwagę wartość transakcji ponad połowa wszystkich płatności odbywa się gotówką. Co ciekawe, płacąc gotówką mamy przekonanie, że mocniej kontrolujemy swoje finanse i skupiamy się na kwotach, a nie samej przyjemności posiadania czegoś nowo zakupionego. Dzięki takiej tendencji naszych umysłów, płacąc gotówką jesteśmy w stanie więcej oszczędzić.

Dostrzegalne są istotne różnice w nawykach płatniczych pomiędzy różnymi krajami – udział transakcji gotówkowych waha się od 42% w Finlandii do 92% na Malcie. Niemal wszędzie jednak widoczny jest wzrost wolumenu gotówki w obrocie, znacznie szybszy niż wzrost PKB. W ciągu ostatnich pięciu lat średni roczny przyrost banknotów Euro wyniósł 4,9% pod względem wartości i 6,2% pod względem liczby. W Polsce w 2016 roku zanotowano wzrost wartości obiegu gotówkowego o 14,94%. Wiązał się on ze wzrostem liczby banknotów w obiegu o 11,54% i monet o 6,36%.

Przywiązanie do gotówki jest widoczne także na rynku bankomatów – choć średnia liczba wypłat z urządzeń w Polsce spada, to ich wartość zdecydowanie rośnie. Sama liczba bankomatów w Polsce rośnie, ale mamy tu do czynienia już z ustabilizowanym rynkiem. Inaczej przedstawia się popyt na urządzenia z funkcją wpłatomatów, których liczba rośnie w Polsce niemal w tempie geometrycznym. Pośrednio pokazuje to jak duże znaczenie ma gotówka dla małych i średnich firm.

Z Raportu NBP wynika, że prawie jedna piąta Polaków wciąż otrzymuje wynagrodzenie przynajmniej częściowo w gotówce. W przypadku emerytów i rencistów aż dwie trzecie osób pobiera świadczenia w gotówce. Polacy doceniają łatwość posługiwania się gotówką – dzięki gotówce mają większą kontrolę nad swoimi wydatkami i szybciej realizują transakcje.

Dużą zaletą fizycznego pieniądza jest właśnie to, że jest fizyczny. By posłużyć się prozaicznym przykładem – pieniądze często pełnią rolę prezentu – chociażby przy okazji podarunków ślubnych, lub kieszonkowego, które dzieci dostają od rodziców czy dziadków. Działa tu zatem również siła przyzwyczajenia i wygody. Analogicznie zwróćmy uwagę na fakt, że choć minęło już wiele lat od pojawienia się e-booków, nie widać masowego odwrotu od książki drukowanej – wiele osób po prostu woli kontakt z papierem.

Ostatnie działania Narodowego Banku Polskiego – wprowadzenie na rynek banknotu 500-złotowego oraz wystąpienie z Koalicji na Rzecz Obrotu Bezgotówkowego i Mikropłatności – sugerują, że także ta instytucja wcale nie zamierza dążyć do ograniczania obrotu gotówkowego w Polsce.

Gotówka przyczynia się do utrzymania zdrowej linii finansowej, pomagając nam uniknąć impulsywnych zakupów, ale jest to również najłatwiejsza metoda płatności dla wielu osób. Jest tak dostępna i uniwersalna, że nawet niektórzy najwięksi giganci internetu aktualnie zwracają się do niej, aby zwiększyć swój zasięg biznesowy.

Wszystkie te fakty wskazują jasno, że 2018 rok może okazać się kolejnym rokiem, w którym obrót gotówkowy będzie w dalszym ciągu rosnąć, a w ciągu najbliższych 5-10 lat trudno spodziewać się znaczących przesunięć w strukturze płatności w naszym kraju.

Marcin Wrotkowski

NCR Corporation