Forum Usług Płatniczych 2021: Dokąd zmierzamy z nowoczesnymi płatnościami?
Włodzimierz Kiciński wiceprezes ZBP otwierając Forum podkreślił, że banki w Polsce bardzo sprawnie świadczą usługi cyfrowe i zapewniają wysoką jakość rozliczeń finansowych. Nasz system płatności wyróżnia się na tle innych krajów europejskich.
Większość z nas ma dostęp do bankowości elektronicznej, a blisko 9 mln klientów instytucji finansowych posługuje się wyłącznie urządzeniami mobilnymi w celu realizowania płatności. Wśród 31 cyfrowych liderów bankowości, którzy byli badani w 38 krajach świata, znalazło się pięć banków polskich. To dobry wynik, który pokazuje naszą pozycję.
Niemniej jak stwierdził, ze względu na obciążenia, które towarzyszą naszemu sektorowi bankowemu, innowacyjność polskich banków stopniowo słabnie.
Jeśli chce się dobrze obsługiwać klientów, należy wdrażać nowe technologie i zadbać też o tych, którzy dostarczają takie rozwiązania, czyli o informatyków i produktowców. Jak stwierdził, prezesi polskich banków wskazują na rosnący problem z przyciąganiem do sektora bankowego talentów w tych zawodach.
Forum poprowadził Andrzej Wolski wiceprezes Centrum Prawa Bankowego i Informacji. W pierwszej sesji „Usługi płatnicze w dobie cyfryzacji – czyli co trzeba wiedzieć, aby nie dać się zaskoczyć” jej uczestnicy mówili o usługach płatniczych w dobie cyfryzacji i znacznym przyśpieszeniu implementacji najnowocześniejszych rozwiązań oraz o wprowadzanych uregulowaniach prawnych.
Płatności detaliczne w Polsce – trendy i wyzwania
Adam Tochmański dyrektor Departamentu Systemu Płatniczego w NBP w swojej prezentacji opisał obecną sytuację w sektorze finansowym w Polsce.
Od dekady systematycznie spada liczba banków komercyjnych (ubyło 18 banków), a wzrosła liczba oddziałów instytucji kredytowych. Jednak, co jest istotne, od 2012 r. pojawiły się nowe rodzaje dostawców usług płatniczych.
Chodzi o Krajowe Instytucje Płatnicze oraz Biura Usług Płatniczych, i od 2018 r. Małe Instytucje Płatnicze. Dekadę temu ponad 90% dostawców usług płatniczych stanowiły banki. Dziś stanowią tylko ok. 28% takich instytucji.
Z punktu widzenia NBP niepokojącym zjawiskiem jest zmniejszająca się liczba oddziałów. To ważne, jeśli chodzi o punkty obsługi gotówki. Również część oddziałów banków jest przekształcana na oddziały tzw. bezgotówkowe.
Prawie 70% płatności w kwocie do 25 zł jest realizowanych przy pomocy gotówki
NBP chce, by dostęp do gotówki nie był w żaden sposób ograniczany. Obecnie w Polsce prowadzonych jest ok. 44 mln rachunków rozliczeniowych osób fizycznych i widać tu stabilizację.
Nadal spora grupa Polaków — ponad 2 mln osób (11,5% dorosłych) — nie ma rachunku bankowego. Okazuje się, że osób, które nie mają kart płatniczych, jest ponad 18%, czyli jest to prawie 6 mln osób.
Nadal sporo jest podmiotów, które nie akceptują kart płatniczych. Prawie 70% płatności w kwocie do 25 zł jest realizowanych przy pomocy gotówki. Z drugiej strony, w UE jesteśmy wśród państw liderów, jeśli chodzi o udział płatności bezgotówkowych.
Jak wynika z badań, w połowie przypadków, płatność gotówką nie wynikała z braku możliwości jej realizacji, ale ze świadomego wyboru takiego sposobu płatności przez daną osobę.
Zdaniem Adama Tochmańskiego, najważniejsze wyzwania dla płatności detalicznych, spowodowane w dużym stopniu czynnikami zewnętrznymi, to:
1. Strategia płatności detalicznych Komisji Europejskiej i Eurosystemu;
2. Rozwój europejskich schematów płatniczych;
3. Upowszechnienie płatności natychmiastowych;
4. Rozwój płatności mobilnych i zbliżeniowych;
5. Zmiana standardu komunikatów płatniczych na ISO 20022;
6. Cyfrowe euro;
7. Wzrost transakcji oszukańczych, zwłaszcza w zakresie przelewów;
8. Rozwój biometrycznych rozwiązań w płatnościach;
9. Zapewnienie dostępu do gotówki i jej akceptowalności.
WartoBezgotówkowo 2021 – Tydzień Płatności Bezgotówkowych
Akcję WartoBezgotówkowo 2021 przedstawił Michał Polak wiceprezes zarządu w Warszawskim Instytucie Bankowości. Choć wyzwań w bankowości nie brakuje, w tym infrastrukturalnych to jak powiedział „nie ulega wątpliwości, że edukacja klientów oraz konsumentów, jest bardzo ważnym wyzwaniem i to ustawicznym, które będzie towarzyszyło bardzo dynamicznie rozwijającym się płatnościom bezgotówkowym i wszystkim nowym technologiom”.
Jak stwierdził działania edukacyjne WIB wynikają z poznanych wyzwań w obszarze edukacji. Już dziś ponad połowa mieszkańców wsi deklaruje poziom swojej wiedzy finansowej jako słaby lub bardzo słaby.
Blisko czterech na dziesięciu Polaków doświadcza wykluczenia finansowego
W wyniku doświadczeń związanych z funkcjonowaniem w czasie pandemii chęć poprawy własnego poziomu wiedzy w zakresie korzystania np. z bankowości elektronicznej wyraża 53% Polaków.
Natomiast dla ponad 40% seniorów, jednym z największych niedoborów wiedzy jest ten związany z obrotem i płatnościami bezgotówkowymi. Jest to drugie wskazanie po cyberbezpieczeństwie.
Blisko czterech na dziesięciu Polaków doświadcza też wykluczenia finansowego.
Działania edukacyjne WIB to szereg aktywności, które realizowane są od 2017 r., integrując w tym działaniu kilkaset firm, instytucji, banków, wydawców kart płatniczych i agentów rozliczeniowych. Celem jest popularyzowanie obrotu bezgotówkowego, ale także bezpiecznego i aktywnego korzystania z nowoczesnych form płatności.
Przez minione edycje dotarto bezpośrednio do ponad 350 tys. odbiorców poprzez: lekcje, wykłady, konkursy, filmy edukacyjne, webinaria itp.
Jak wynika z tegorocznego badania płatności bezgotówkowych w oczach Polaków, co piąty ankietowany deklaruje, że to gotówka jest najczęściej wybieraną przez niego formą płatności. Jednocześnie blisko 80% uznaje, że to formy bezgotówkowe są najpopularniejsze i najchętniej wybierane.
Patronat nad inicjatywą WartoBezgotówkowo 2021 objęło Ministerstwo Finansów.
Cashlessmoment, czyli jak będzie wyglądał świat płatności po pandemii?
Joanna Erdman wiceprezes Fundacji Polska Bezgotówkowa potwierdziła bardzo duże dynamiki we wzroście płatności bezgotówkowych, jakie notują zakupy on-line, płatności Blik, przelewy ekspresowe i płatności kartą. W niektórych przypadkach były to wzrosty nawet ponad 100% rocznie.
W ostatnim czasie odnotowano znaczny rozwój zakupów e-commerce. Modele biznesowe przechyliły się w stronę samoobsługi klienta, albo zdalnych zakupów i dostarczania zakupów do domu klienta. W modelach tych uczestniczyli nie tylko duzi gracze i ci, którzy w e-commerce już funkcjonowali i tylko doskonalili swoje dostawy do klientów oraz modele płatności. Także mniejsze sklepy zaczęły prowadzić taką działalność.
Liczba terminali płatniczych w Polsce przekroczyła jeden milion, ale potrzebny jest kolejny, żeby klient zawsze i wszędzie mógł płacić bezgotówkowo
W czasie pandemii pojawiły się rosnące koszty obsługi gotówki, przy ograniczonej jej dostępności. Nastąpiła szybka cyfryzacja życia publicznego i ta zmiana zostanie z nami na dłużej. To wszystko przekłada się na płatności bezgotówkowe.
Cyfryzację i obrót bezgotówkowy wspierają regulacje, ale nie zapomina się przy tym o gotówce, bo klient powinien mieć wybór.
W 2020 r. przekroczono też kilka barier psychologicznych związanych z obrotem bezgotówkowym. Liczba terminali płatniczych w Polsce przekroczyła jeden milion, ale potrzebny jest kolejny, żeby klient zawsze i wszędzie mógł płacić bezgotówkowo. Również płatności bezgotówkowe wyprzedziły wartościowo gotówkowe.
Fundacja swój udział w rynku terminali szacuje na ponad 53%. W ocenie Joanny Erdman terminale powinny być bardziej upowszechnione w obszarze usług medycznych, kultury, sportu i rozrywki oraz usług wykonywanych osobiście.
Wiceprezes Fundacji zapowiedziała uruchomienie jeszcze w październiku portalu – Akademii Przedsiębiorcy, po to aby wspierać transformację cyfrową i ułatwiać przenoszenie się z biznesem do sieci.
Debata: Warto bezgotówkowo – dokąd zmierzamy z nowoczesnymi płatnościami
Rozmowę prowadził Włodzimierz Kiciński, a udział w niej wzięli: Paweł Jaroszek, wiceprezes ZUS, Wojciech Pantkowski, wiceprezes Krajowej Izby Rozliczeniowej, Paweł Placzke, dyrektor Departamentu Produktów Klienta Indywidualnego w PKO Banku Polskim, Kamila Kaliszyk, dyrektor ds. rozwoju rynku w polskim oddziale Mastercard Europe oraz Adrian Kurowski, dyrektor Visa Europe w Polsce.
Paweł Jaroszek przedstawił założenia kampanii „Bezpiecznie, zdrowo, bezgotówkowo” oraz mówił o konkursie dla dzieci i młodzieży prowadzonym w jej ramach.
ZUS zachęca świadczeniobiorców do założenia w banku rachunku osobistego. To służy ograniczaniu kontaktów co jest to szczególnie ważne w okresie pandemii.
Na koniec ubiegłego roku, ubankowienie klientów ZUS wynosiło przeciętnie 74,5%, a na koniec sierpnia było to już 75,3%. Jak wynika też z innych danych, działania edukacyjne zaczynają przynosić efekty.
Przypomniał o realizacji zadania prowadzonego przez ZUS, czyli rozliczenia bonów turystycznych — zrealizowano ich już 2,4 mln. Rozpoczyna się kolejny projekt „300+”. ZUS przejmuje też realizację świadczenia „500+”. W ich ramach wszystkie transakcje odbywają się w formie bezgotówkowej, czyli w postaci przelewów na rachunki bankowe.
Jeżeli mówimy o szybkich płatnościach, to w Polsce są one na bardzo dobrym poziomie, stwierdził Wojciech Pantkowski. Od lat mamy system Elixir i Express Elixir, co pozwala w ciągu jednego dnia na przekazanie pieniędzy.
Dlatego w Polsce dyskusja o płatnościach natychmiastowych nie jest tak ważna, jak w innych krajach, w których systemy pozwalają na przesłanie płatności dopiero w kilka dni.
Trend korzystania z transakcji natychmiastowych przyspiesza. W naszym kraju stanowią już one 6% wszystkich transakcji. Transakcje natychmiastowe generują też możliwość rozwijania biznesu.
Jednostki samorządu terytorialnego oraz administracja centralna przyspieszyły wdrażanie płatności bezgotówkowych.
Na pytanie o nowości w płatnościach Paweł Placzke zwrócił uwagę uczestników debaty, na wprowadzaną obecnie możliwość płatności zbliżeniowych Blikiem.
Jak stwierdził, płatności będą szły w kierunku tzw. płatności niewidzialnych. Wymienił tu rozwiązanie wprowadzane razem z Allegro — BLIK No Click.
Najszybciej rozwijającym się trendem w płatnościach są płatności mobilne
Rozwija się też rynek płatności urządzeniami ubieralnymi i takie rozwiązania będzie też wprowadzał PKO Bank Polski.
Kolejny kierunek to platformizacja usług. Bank wprowadził możliwość instalowania aplikacji IKO oraz korzystania z dostępnych w aplikacji usług, bez potrzeby posiadania konta osobistego w PKO Banku Polskim. Jednak jak zastrzegł, Bank będzie nadal starał się zapewnić odpowiednią obsługę również dla osób, które nie chcą korzystać z płatności bezgotówkowych np. starszych klientów.
Dla Kamili Kaliszyk ważne są preferencje konsumentów. Większość Polaków wybiera w trakcie zakupów płatność kartą płatniczą. Najczęściej jest to karta plastikowa, a w dalszej kolejności są to smartfony z odpowiednimi aplikacjami oraz urządzenia tzw. ubieralne.
Najszybciej rozwijającym się trendem w płatnościach są płatności mobilne. W I kw. tego roku zrealizowano ponad 100 mln transakcji mobilnych, co jest dwa razy lepszym wynikiem, niż w analogicznym okresie roku ubiegłego.
Patrząc na popularność Blika sądzi, że najnowsze wdrożenie rozwinięcia tej usługi o płatności zbliżeniowe z wykorzystaniem technologii Mastercard przyniesie jej równie dynamiczny wzrost. Możliwe, że rozpowszechni się ona nie tylko w Polsce, ale na całym świecie ze względu na docenianą przez użytkowników prostotę obsługi.
Wspomniała o wydawaniu kart wirtualnych, które mogą być tokenizowane i np. zapisywane w portfelach cyfrowych. Mastercard zwraca również uwagę na dalszy rozwój programów subskrypcyjnych i płatności odroczonych.
Visa Mobile to pierwszy na świecie tego typu produkt stwierdził Adrian Kurowski.
Ergonomia płacenia kawałkiem plastiku lub tokenem zapisanym w aplikacji mobilnej jest niewysoka. Tak samo jak posługiwaniem się szesnastocyfrowym numerem karty, datą jej ważności i kodem bezpieczeństwa.
Jednak token płatniczy może być przypisany do numeru telefonu klienta. W październiku we współpracy z Nest Bank i operatorem po stronie akceptacyjnej firmą Przelewy24 stworzono podstawy do pilotażu, w którym zachęcono wybranych konsumentów do realizowania płatności numerem telefonu. Do przeprowadzenia płatności wystarczy podanie swojego numeru telefonu, który wszyscy znamy na pamięć.
W trakcie rozmowy paneliści odnieśli się do problemu przepisów związanych z autoryzacją i silnym uwierzytelnieniem, biometrią i zaletami sektorowego rozwiązania AML.
Stwierdzono, że wykorzystywanie osobistych urządzeń do płatności osobistych pozwoli szerzej wykorzystać biometrię behawioralną co ułatwi autoryzację. Jest to szczególnie ważne przy rosnącej liczbie realizowanych płatności natychmiastowych.
