Forum Bankowe: banki wobec poprawiającej się koniunktury i spodziewanych zmian w polityce gospodarczej kraju
Karol Mórawski: Już za miesiąc czeka nas kolejna edycja Forum Bankowego. Jakie zagadnienia znajdą się w agendzie tegorocznego wydarzenia?
Mariusz Zygierewicz: W pierwszej sesji szczególny charakter będzie mieć tradycyjne spotkanie bankowców z przedstawicielami regulatorów.
Pragnę podkreślić, że w ostatnim czasie obecność w konferencji potwierdził minister finansów, który będzie pierwszy raz uczestniczyć w tym wydarzeniu. Liczymy że minister zaprezentuje przynajmniej w generalnym zarysie oczekiwania nowej koalicji rządzącej wobec sektora finansowego, w tym jak postrzega ona rolę banków w aktualnych realiach, w jakich przyszło im działać, a także jakie warunki prowadzenia biznesu zostaną zaproponowane bankom.
Oczywiście zdajemy sobie sprawę, iż w obliczu obecnych uwarunkowań fiskalnych i sporego deficytu budżetowego nie można raczej liczyć na istotniejszą redukcję obciążeń fiskalnych, dlatego myślimy głównie o usystematyzowaniu i ukierunkowaniu oczekiwań administracji publicznej względem sektora finansowego, co nabiera szczególnego znaczenia biorąc pod uwagę fakt, iż Forum Bankowe przypada na okres owych symbolicznych 100 dni nowego rządu.
Mamy też potwierdzone wystąpienie Piotra Tomaszewskiego, prezesa Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, a więc instytucji odgrywającej olbrzymią rolę, jeśli chodzi o stabilność sektora, ale równocześnie odpowiedzialnej za obciążenia banków z tytułu wnoszonych składek. W ostatnich latach zasady kształtowania tych obciążeń zostały szczęśliwie zweryfikowane, ale dla bankowców cenne będzie poznanie opinii BFG na temat aktualności tych zasad i kształtowania się obciążeń w warunkach szybko rosnących depozytów bankowych oraz ocen stabilności finansowej sektora bankowego.
Jednym z punktów programu będzie dyskusja z udziałem liderów wiodących polskich banków. Czego dowiemy się z tegorocznej edycji tego szczególnego panelu?
W dyskusji z udziałem prezesów poruszymy kilka tematów kluczowych dla funkcjonowania sektora. Chodzi między innymi o ocenę aktualnej koniunktury i rekomendacje sektora bankowego dotyczących stworzenia warunków, w tym regulacyjnych, by ową koniunkturę poprawić oraz stworzyć większe zainteresowanie kredytem bankowym jako źródłem finansowania.
Dzisiaj bardzo nas niepokoi niskie zapotrzebowanie na kredyt bankowy i tym samym bardzo niski udział kredytu w aktywach bankowych.
Dodatkowo jeszcze banki są dziś de facto „karane” za rozwój akcji kredytowej poprzez naliczanie podatku bankowego, który nie obejmuje finansowania długu państwowego, tylko efektywne finansowanie sfery realnej gospodarki, potrzeb konsumenckich czy inwestycji rozwojowych samorządów.
Drugim, niezwykle ważnym wątkiem w tej części dyskusji, będą wakacje kredytowe. Mamy już kolejny rok, kiedy ten – niby nadzwyczajny instrument – jest po raz kolejny przedłużany, przez co staje się mechanizmem permanentnym. Tymczasem w pewnym stopniu jest to faktyczne wywłaszczenie banków, a w konsekwencji także i deponentów, którzy muszą finansować preferencje dla tych wszystkich, którzy z mocy ustawy będą mogli nie opłacać jednej raty kredytu w każdym kwartale roku 2024.
Zobaczymy, na jakim etapie będzie ta kwestia podczas obrad Forum, czy będzie ona już rozstrzygnięta. Z naszego punktu widzenia jest to sprawa niezwykle istotna, uważamy bowiem, że nie sposób tolerować sytuacji, w której to nadzwyczajne rozwiązanie stają się standardowym elementem, determinującym funkcjonowanie sektora. Tym lepiej, jeśli ten wątek kolejny raz wybrzmi w obecności przedstawiciela Ministerstwa Finansów.
W toku obrad nie zabraknie też kwestii związanych z szeroko rozumianym finansowaniem hipotecznym. Temat ten powraca cyklicznie podczas różnych spotkań bankowych, co nowego może doń wnieść Forum?
Chcielibyśmy bardzo poważnie porozmawiać na temat przyszłości finansowania mieszkalnictwa w Polsce. Po stronie sektora bankowego mamy dzisiaj po jednej stronie krótkie pasywa, bardzo dużo depozytów a vista, a więc nie zapadalnych, a po drugiej bardzo długie aktywa.
Z punktu widzenia stabilności, ale i zmienności wyników, sytuacja taka generuje istotne ryzyka, począwszy od ryzyka stopy procentowej aż po ryzyko płynności. Dostrzegamy zachęty Komisji Nadzoru Finansowego w zakresie stabilizowania sytuacji poprzez ideę wprowadzenia wskaźnika długoterminowego finansowania, bierzemy też pod uwagę europejskie rozwiązania w zakresie ograniczania ryzyka stopy procentowej.
W kontekście sytuacji ekonomicznej i braków długich pasywów chcielibyśmy omówić trudności z emisją listów zastawnych. One nie są wynikiem niechęci czy awersji banków do emitowania takich papierów. Należy bowiem pamiętać, że jest to rynek dość trudny, przeznaczony dla dużych inwestorów.
Ponadto, polski sektor bankowy posiada dużą nadpłynność, a emitowanie listów zastawnych dodatkowo zwiększyłoby zasoby środków finansowych w bankach, od których trzeba by płacić odsetki, nie mając zbytnio możliwości na ich desygnowanie na akcję kredytową.
Innym problemem w obszarze finansowania mieszkalnictwa są coraz częstsze próby podważania pod względem prawnym umów kredytowych. Dotyczy to już nie tylko kredytów walutowych, pojawiają się przypadki usiłowania kwestionowania umów kredytów złotowych.
Doszło do sytuacji, w której część banków zastanawia się, czy angażować się dalej w ten segment rynku. Instytucje te mają już dziś bardzo duże portfele, które mogą generować ryzyka prawne, także jeśli chodzi o kredyty złotowe. Rodzi to pytanie, czy i w jakim stopniu można to ryzyko zmitygować, żeby dało się tę działalność prowadzić w sposób bezpieczny.
Myślę m.in. o dyskutowanej podczas EKF w Sopocie propozycji opracowania i stosowania jednolitego wzorca umowy, który mógłby w pewnym stopniu chronić sektor bankowy i być gwarantem tego, że umowa za kilka lat nie zostanie podważona.
Generalnie powinniśmy zatem zastanowić się, czy warto się angażować dalej w finansowanie mieszkalnictwa i prowadzić ten biznes, a może po prostu bezpieczniej uznać, że jest on na tyle ryzykowny, że przy dużych portfelach może generować więcej problemów w przyszłości.
Sytuacja, z jaką obecnie spotyka się sektor bankowy, w pewnym stopniu podważa wiarę w to, że ten biznes można po prostu racjonalnie poukładać, by nie wiązał się on ze zbyt dużym ryzykiem.
Na jakie jeszcze kwestie położony będzie akcent podczas kolejnych sesji?
W kolejnej sesji chcemy przyjrzeć się finansowaniu sfery realnej gospodarki, gdzie z każdym rokiem portfel kredytowy sukcesywnie maleje. W tym kontekście szczególnie chcielibyśmy, by wybrzmiał wątek przyznanych niedawno przywilejów konsumenckich dla rolników i możliwości wycofania się z tego fatalnego rozwiązania.
Forum przypadnie na okres przedwiośnia, rolnicy rozpoczną kolejny sezon, tyle, że nie będą dysponować odpowiednimi zasobami finansowymi. Banki chętnie postawiłyby im te środki do dyspozycji, ale nie na takich warunkach jakie są możliwe obecnie, kiedy pojawiają się ryzyka wynikające ze stosowania przepisów prawa konsumenckiego.
Wątek ten najpewniej nie zdominuje całości sesji, tym niemniej to jest bardzo ważny temat, który na pewno będziemy chcieli omówić i zastanowić się, co możemy zrobić, żeby te ryzyka najszybciej likwidować, zapewniając jak największy dostęp gospodarki do finansowania ze strony banków.
W zakresie działalności kredytowej banków duże nadzieje są wiązane z perspektywą uruchomienia wypłat z UE. Pojawia się oczywiście pytanie, czy sektor bankowy ma szansę włączyć się w ich dystrybucję. Warto rozmawiać, co można uczynić, aby akcja kredytowa banków dla przedsiębiorstw rosła, szczególnie w warunkach lepszych perspektyw makroekonomicznych gospodarki.
Przechodząc do kwestii technologicznych, obecnych tradycyjnie w ostatniej części Forum, chcielibyśmy porozmawiać o konkurencyjności sektora bankowego względem podmiotów niebankowych z sektora fintech. Warto analizować, jak ta sytuacja zmienia się w ostatnich miesiącach.
Ważne jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu my korzystamy z wiedzy i doświadczeń firm niebankowych, na ile włączamy wyniki ich prac w kanał świadczenia usług bankowych, a na ile są to równolegle funkcjonujące rynki.
