EBA, EIOPA, ESMA ostrzegają konsumentów przed AI i kryptowalutami
15 grudnia 2025 r. ESAs opublikowały dwa arkusze informacyjne poświęcone oszustwom finansowym online, w tym szczególnie oszustwom dotyczącym kryptowalut oraz nowym zagrożeniom wynikającym z wykorzystania sztucznej inteligencji.
Prosta forma zaleceń
Dokumenty mają charakter praktycznego przewodnika w przystępnej formie graficznej. Zawierają osiem kluczowych kroków, które pomagają rozpoznać i ograniczyć ryzyko oszustwa, opis pięciu najczęściej spotykanych metod wyłudzeń oraz jasne wskazówki, co zrobić po fakcie – gdy konsument padnie już ofiarą przestępstwa.
Aby zwiększyć ich dostępność, broszury zostaną przetłumaczone na wszystkie języki urzędowe UE i rozpowszechnione przez krajowe organy nadzoru.
Coraz bardziej wysublimowane metody oszustw
Nadzorcy zwracają uwagę, że rozwój AI znacząco zmienił „krajobraz ryzyka”. Przestępcy coraz częściej wykorzystują generowane komputerowo głosy i obrazy (deepfake), fałszywe profile znanych osób, a także spersonalizowane wiadomości phishingowe, które trudno odróżnić od autentycznej komunikacji banku, instytucji publicznej czy nawet członka rodziny.
Celem pozostaje niezmiennie wyłudzenie danych, przejęcie kontroli nad kontem lub nakłonienie ofiary do nieodwracalnych transferów środków.
Modus operandi przestępców
W arkuszach opisano typowe schematy oszustw: phishing i socjotechnikę, podszywanie się pod instytucje lub osoby prywatne, fałszywe inwestycje i piramidy finansowe, oszustwa zakupowe oraz tzw. romance scam.
W osobnym dokumencie szczegółowo omówiono zagrożenia specyficzne dla rynku kryptoaktywów m.in. od „pump and dump” i „rug pull”, przez fałszywe giełdy i portfele, aż po także wyłudzenia kluczy prywatnych i zaśmiecanie historii transakcji podobnymi adresami.
Potrzeba ostrożności
Wspólnym mianownikiem zaleceń ESAs jest ostrożność i weryfikacja. Konsumentom rekomenduje się m.in. nieudostępnianie danych osobowych ani bankowych, unikanie presji czasu, dokładne sprawdzanie źródła wiadomości oraz sceptycyzm wobec ofert obiecujących szybki i pewny zysk.
Nadzorcy podkreślają również znaczenie silnych haseł, uwierzytelniania wieloskładnikowego i aktualizacji oprogramowania.
Jak działać po staniu się ofiarą oszustwa?
Istotnym elementem materiałów są wskazówki „ex post”. W przypadku oszustwa kluczowe jest natychmiastowe przerwanie kontaktu z przestępcami, szybkie poinformowanie banku lub dostawcy usług krypto, zmiana haseł oraz zgłoszenie sprawy odpowiednim organom.
ESAs ostrzegają także przed tzw. „recovery room fraud”, czyli kolejnymi próbami wyłudzeń podszywającymi się pod podmioty publiczne lub prywatne świadczące pomoc w odzyskaniu utraconych środków.
Przekaz europejskich nadzorców jest jednoznaczny: technologia zmienia metody działania oszustów, ale świadomość, czujność i podstawowe zasady cyberhigieny pozostają najskuteczniejszą linią obrony dla konsumentów.
