Czy wyniki polskich banków są rzeczywiście rekordowe na tle innych europejskich sektorów bankowych?
Na przestrzeni lat znacząco wzrosło polskie PKB, wzrosły wynagrodzenia, wzrosła również inflacja. Dlatego w ramach prac Zespołu Badań i Analiz Związku Banków Polskich staramy się monitorować poziom wyników banków w ujęciu realnym – najczęściej porównując wartości relatywne, a zatem takie, które pozwalają na dokonanie porównań w czasie.
Stąd też odnosimy wynik finansowy banków do PKB, porównujemy relację wyniku finansowego w stosunku do aktywów (ROA), czy też do kapitałów własnych (ROE). Porównania te, mające zdecydowanie obiektywny charakter, przedstawiają sytuację sektora bankowego w odmienny sposób niż wynika to z iluzji wartości nominalnych.
Pomimo historycznie wysokiego wyniku finansowego netto osiągniętego w 2023 roku, w ujęciu realnym (w relacji do PKB), osiągnięty przez banki wynik jest wyraźnie niższy od wyników osiąganych w latach 2010-2014.
Bieżąca wartość wyniku finansowego sektora bankowego w relacji do PKB wynosi 0,68% z realną szansą na osiągnięcie poziomu 0,92% (wariant bazowy) lub 1,00% (wariant alternatywny)[1]. W rezultacie WF na koniec 2024 roku osiągnie prawdopodobnie poziom pomiędzy 33,5 mld zł (wariant bazowy) do 36,4 mld zł (wariant alternatywny).
W ujęciu długookresowym, tendencja do malejącej realnej wartości wyników finansowych banków widoczna była od 2012 roku, z kolei silne załamanie wyników wystąpiło w latach 2015-2022. W warunkach wysokich stóp procentowych sektor bankowy nie był w stanie powrócić do realnej wartości wyniku finansowego osiąganego w latach 2011-2014. Szansa na powrót do poziomów sprzed 10-14 lat może mieć miejsce na koniec 2024 roku.
Rys. Wynik finansowy netto sektora bankowego w relacji do PKB:
Pomimo oczekiwanego na koniec 2024 r. wyniku finansowego netto polskiego sektora na poziomie powyżej 30 mld zł, w relacji do wielkości polskiej gospodarki, wyniki finansowe polskiego sektora pozostają znacząco niższe od większości europejskich sektorów bankowych.
Rys. Wynik finansowy netto europejskich sektorów bankowych w relacji do PKB (dane annualizowane dla europejskich sektorów bankowych, wariant bazowy – polski sektor bankowy):
Czytaj także: Prezes ZBP podaje termin wyboru wskaźnika, który zastąpi WIBOR
Wyniki finansowe banków w Polsce – struktura
Kluczowa pozostaje również struktura wyniku finansowego.
Polski sektor bankowy, na tle innych europejskich sektorów bankowych, charakteryzuje się jednym z najwyższych poziomów udziału wyniku odsetkowego w CPO.
Choć w ostatnich kwartałach w polskim sektorze bankowym relacja ta uległa obniżeniu (jeszcze pod koniec 2023 roku CPO tworzone były w blisko 90% przez wyniki odsetkowe), ryzyko silniejszego oddziaływania spadku stóp procentowych na wyniki polskich banków pozostaje na jednym z najwyższych poziomów.
Oznacza to, że w perspektywie spodziewanego w kolejnych kwartałach (zapewne od połowy 2025 roku) obniżania stóp procentowych, wyniki finansowe polskiego sektora bankowego będą w większym stopniu narażone na spadki.
Rys. Udział wyniku odsetkowego w całkowitych przychodach operacyjnych w polskim sektorze bankowym i w sektorach bankowych z krajów strefy euro:
Czytaj także: Problemy banków z raportowaniem śladu węglowego
ROA i ROE polskiego sektora bankowego
Wyniki finansowe odniesione do aktywów (a zatem wskaźnik ROA) na tle innych europejskich sektorów bankowych po I półroczu 2024 roku są umiarkowane.
Według danych na koniec II kwartału 2024 roku, rentowność aktywów polskiego sektora bankowego wynosi 1,03% (wobec 0,7% w czerwcu 2023 roku), co plasowało polski sektor bankowy w połowie stawki europejskich sektorów bankowych.
Rys. Rentowność aktywów (ROA) europejskich sektorów bankowych (II kwartał 2024 r.):
Również rentowność kapitału własnego (ROE) polskiego sektora bankowego plasuje go w połowie stawki europejskich sektorów bankowych. Z wynikiem 12,4% ROE na koniec czerwca 2024 roku (11% w czerwcu 2023 roku) polski sektor bankowy wyprzedza pod względem rentowności głównie duże (w szczególności w relacji do wielkości gospodarki) europejskie sektory bankowe (niemiecki, francuski, holenderski, czy austriacki), ale jest zdecydowanie poniżej poziomów odnotowywanych przez sektory bankowe zbliżone realnymi rozmiarami do polskiego sektora bankowego (litewski, słoweński, czy estoński).
Należy przy tym pamiętać, że większe sektory bankowego generują wyniki finansowe przede wszystkim poprzez skalę działania, na co nie mogą liczyć mniejsze sektory bankowe, w tym polski.
Rys. Rentowność kapitałów własnych (ROE) europejskich sektorów bankowych (II kwartał 2024 r.):
Wyższe od średniej dla sektora bankowego wyniki banków giełdowych w II kw. 2024 roku pozwoliły na osiągnięcie rentowności aktywów na poziomie 1,55%. Mimo to ROA sektora bankowego na tle innych sektorów GPW jest bardzo niskie.
Analiza przeprowadzona na podstawie średnich wartości ROA dla spółek wchodzących w skład poszczególnych sektorów GPW wg stanu na koniec II kwartału 2024 roku wskazuje, że rentowność aktywów banków giełdowych jest jedną z niższych spośród innych spółek giełdowych wchodzących w skład poszczególnych sektorów GPW.
Rys. ROA w wybranych sektorach GPW wg stanu na koniec II kw. 2024 r. – na podstawie spółek notowanych na GPW w ramach poszczególnych sektorów:
Reasumując – choć w warunkach wysokich stóp procentowych sektor bankowy osiąga wyższe wyniki niż we wcześniejszych latach, rzetelna analiza wymaga uwzględniania jest realnych wartości – nie wyłącznie bazowanie na zmianie wyniku w czasie.
Pisząc artykuły na temat „rekordowych wyników banków” zadajmy sobie trud zestawienia tych wyników z innymi europejskimi sektorami bankowymi, z innymi sektorami polskiej gospodarki lub chociaż z aktywami lub kapitałami własnymi banków.
Okazać się wtedy może, że wyniki finansowe banków wyglądają na rekordowe tylko na pozór.
Czytaj także: System Wymiany Informacji Firm Faktoringowych – nowa inicjatywa sektorów bankowego i faktoringowego
***
[1] Więcej informacji o założeniach do wariantów dostępnych jest w raporcie Programu Analityczno-Badawczego Warszawskiego Instytutu Bankowości „Wpływ czynników regulacyjnych i fiskalnych na wyniki finansowe banków w II kwartale 2024 r.”, dostępny: od 14.10.2024 r., www.pabwib.pl
