CSR to nie tylko działania na rzecz lokalnej społeczności. Raport Forum Odpowiedzialnego Biznesu

We współczesnym świecie odpowiedzialność społeczna biznesu nie powinna być utożsamiana wyłącznie z aktywnością filantropijną czy działaniami na rzecz najbliższego otoczenia – twierdzą autorzy opracowania. Zdaniem Marzeny Strzelczak, dyrektorki generalnej i członkini zarządu FOB, niektóre spółki „chcą odpowiedzialnie dzielić się wypracowanym zyskiem, ale zupełnie pomijają wyzwanie i szansę zmierzenia się z tym, jak on powstaje”. To polityka błędna z założenia – oceniają eksperci Forum. Potwierdzają to najnowsze dokumenty organizacji międzynarodowych – takie jak przyjęte w roku 2011 wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka czy też 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju, dokument uchwalony podczas ubiegłorocznego posiedzenia Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku. W kontekście tych wytycznych rezygnacja z dostawcy korzystającego z niewolniczej pracy czy dopuszczającego się wycinki lasów tropikalnych ma nie mniejsze znaczenie aniżeli instalacja w fabryce nowoczesnych filtrów przeciwpyłowych. Autorzy opracowania przekonują równocześnie, że aktywność prospołeczna czy działania na rzecz zrównoważonego rozwoju nie powinny być przez firmy traktowane jako uciążliwy i kosztotwórczy obowiązek. Przeciwnie – na współczesnym, coraz bardziej konkurencyjnym rynku działania z zakresu CSR pozwalają odkryć nowe nisze rynkowe czy też doskonalić nowoczesne technologie, które szybko mogą się stać główną przewagą nad konkurencją. – „Na naszych oczach rodzą się nowe, nieznane wcześniej produkty i usługi, a nawet modele biznesowe. Konkurencję wygrywają pomysły wyłaniające się z „błękitnego oceanu”, również takie, które u swoich podstaw mają łączenie dobra wspólnego i tworzenie zysku, przeciwdziałanie wykluczeniu (inclusive business models), przedsiębiorczość społeczna (social entrepreneurship) bądź ekonomia współpracy (collaborative economy, sharing economy) (…) Oczywistością staje się przekonanie, że business as usual nie wystarczy” – ocenia Marzena Strzelczak we wstępie do raportu.

Opracowanie rozpoczyna zestawienie najważniejszych wydarzeń, mających odzwierciedlenie w sferze CSR. Znalazł się tu zarówno wyrok Trybunału Konstytucyjnego zezwalający pracownikom zatrudnionym na podstawie umów cywilnoprawnych na zrzeszanie się w związkach zawodowych, kolejna już edycja Indeksu Percepcji Korupcji – badania poziomu przekupstwa w poszczególnych krajach świata opracowanego przez Transparency International czy też encyklika papieża Franciszka „Laudato Si”, wskazująca na potrzebę respektowania zasady zrównoważonego rozwoju zarówno w działalności publicznej jak również w biznesie. Jako najważniejsze wydarzenie z zakresu CSR w branży bankowej autorzy raportu uznali całkowite wycofanie się banku ING z finansowania tradycyjnej energetyki węglowej na świecie. „ING nie będzie również finansować żadnych nowych klientów, których działalność jest w ponad 50% zależna od eksploatacji elektrowni węglowych oraz kopalni węgla energetycznego. Bank zwrócił uwagę na swoje zaangażowanie w finansowaniu projektów energetyki odnawialnej; 43% projektów finansowanych przez ING na całym świecie w 2014 r. związanych było z projektami OZE (wiatr, słońce, woda i energia geotermalna)” – czytamy w raporcie.

Główną częścią raportu jest oczywiście prezentacja projektów z zakresu CSR i zrównoważonego rozwoju, realizowanych przez polskie przedsiębiorstwa. Autorzy raportu sklasyfikowali je według 7 kategorii tematycznych; w każdej z nich wskazano zarówno na działania, których realizacja rozpoczęła się w roku 2015, jak również na kontynuacje projektów z lat wcześniejszych.

W kategorii „Ład korporacyjny” – obejmującej takie działania jak compliance, dialog z interesariuszami czy inicjatywy na rzecz podniesienia poziomu etyki w biznesie, wskazano na projekty realizowane przez następujące instytucje bankowe: Bank BPH, ING Bank Śląski, BGŻ BNP Paribas, BGK i Credit Agricole. Spośród pozostałych gałęzi sektora finansowego działania w tej materii podejmowały następujące podmioty: Provident Polska oraz ANG Spółdzielnia doradców kredytowych. Druga kategoria – „Prawa człowieka” – obejmowała takie kwestie jak promocja różnorodności czy przeciwdziałanie dyskryminacji. Autorzy raportu odnotowali projekty realizowane na tym polu przez Bank BPH. Trzecia kategoria – „Praktyki z zakresu pracy” – odnosiła się do wszelkich kwestii związanych z poszanowaniem praw pracowniczych, wspieraniem pracowników znajdujących się w sytuacji szczególnej (niepełnosprawnych, samotnych matek) a także zwalczanie nadużyć związanych z relacjami pomiędzy pracownikiem a zwierzchnikiem. W tej kategorii wymienione zostały programy następujących placówek: ING Banku Śląskiego, PKO BP, Banku BPH, Banku Zachodniego WBK, BGŻ BNP Paribas, Banku Gospodarstwa Krajowego, Banku Handlowego w Warszawie, mBanku oraz Credit Agricole Polska. Aktywność w tym zakresie wykazywał również największy rodzimy ubezpieczyciel – PZU, ANG Spółdzielnia Doradców Kredytowych oraz Provident Polska. Ważną kategorią z punktu widzenia ubiegłorocznej uchwały ONZ dotyczącej zrównoważonego rozwoju była aktywność na rzecz środowiska. W tej dziedzinie własne projekty realizowały banki: BPH, ING Bank Śląski, BOŚ, Credit Agricole i PKO BP. Proekologiczne działania podejmował również Provident Polska. W kategorii „Uczciwe praktyki operacyjne” wyróżniono następujące instytucje: bank Credit Agricole, ING Bank Śląski, Europ Assistance, Providenta oraz ANG Spółdzielnię Doradców Kredytowych. Dziedziną szczególnie istotną z punktu widzenia bankowości detalicznej są prawa konsumenta – dlatego w tej kategorii działania CSR-owskie realizuje większość banków.

Autorzy raportu wskazali tu na projekty podjęte przez: Bank BPH, Credit Agricole, mBank, BZ WBK, Idea Bank, ING Bank Śląski, BGŻ BNP Paribas oraz PKO BP. Firmą zaangażowaną w działania na rzecz konsumenta okazał się również Provident. Równie długa jest lista instytucji finansowych realizujących programy w zakresie zaangażowania społecznego i rozwoju społeczności lokalnych; znalazły się tu Citi Handlowy, BGŻ BNP Paribas, Bank BPH, BGK, PKO Bank Polski, ING Bank Śląski, BOŚ, mBank, Bank Millennium oraz Bank Zachodni WBK. W tej kategorii wskazano również projekty realizowane przez MasterCarda, PZU, ANG Spółdzielnię Doradców Kredytowych oraz Provident Polska.

Szczególne znaczenie spośród projektów wymienionych przez FOB mają inicjatywy mające na celu zwiększenie wiedzy ekonomicznej i finansowej naszych rodaków. Przykładem takiego działania jest realizowany już od dłuższego czasu projekt Warszawskiego Instytutu Bankowości pod nazwą BAKCYL, w ramach którego bankowcy przekazują wiedzę o finansach uczniom gimnazjów. Autorzy raportu wskazli na zaangażowanie w ten cykl Banku Millennium; inicjatywy w tej dziedzinie banki realizują również samodzielnie. BPH organizuje cykl szkoleń zatytułowanych „Bankowość jest OK!”. Według danych zawartych w raporcie FOB, tylko w ubiegłym roku skorzystało z niego blisko 4 tysiące uczniów. Podobny charakter ma kampania Credit Agricole, zatytułowana „Bank z klasą. Cała wiedza o bankowości”, przeznaczony dla uczniów pierwszych trzech klas szkół podstawowych. Program Edukacji Ekonomicznej Najmłodszych – to z kolei nazwa inicjatywy, prowadzonej już od lat przez PKO Bank Polski. Odrębną kategorią programów edukacyjnych są szkolenia adresowane do przyszłych i obecnych przedsiębiorców – działania w tym zakresie podejmuje między innymi Bank Gospodarstwa Krajowego (program „Dzień Dobry Biznes”), BZ WBK („Akademia Przedsiębiorcy”). Ciekawą inicjatywą jest program „Biznes w kobiecych rękach”, przygotowany przez Citi Handlowy. Jego celem jest wspieranie pań podejmujących działalność gospodarczą. Analogiczne działanie, pod hasłem „Jutro należy do kobiet”, prowadzi również mBank.

Karol Jerzy Mórawski