Bezwarunkowy dochód podstawowy: utopia? Niekoniecznie

Bezwarunkowy dochód podstawowy – „pensja dla każdego”, która pozwoliłaby nie martwić się o najważniejsze potrzeby. Utopia? Niekoniecznie. O rewolucyjnej koncepcji coraz częściej mówią ekonomiści na całym świecie, a kolejne państwa decydują się na jego testowanie. Całość opiera się na prostym pomyśle: przestańmy w XXI wieku zmuszać ludzi do walki o przetrwanie. W pierwszym polskim przewodniku poświęconym idei BDP – „Bezwarunkowy Dochód Podstawowy. Rewolucyjna reforma społeczeństwa XXI wieku”, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Naukowego PWN, Maciej Szlinder przygląda się światowej debacie oraz zastanawia się, jak takie rozwiązanie funkcjonowałoby w polskich warunkach.

Co zrobisz, jeśli nie będziesz musiał martwić się o czynsz? Kiedy będziesz mogła wybrać najlepszą ofertę pracy, a nie taką, na którą musisz się zgodzić? Gdy będziecie mogli kształcić się i rozwijać, nie poświęcając cennego czasu na dorabianie? Rewolucja jest bliżej, niż wam się wydaje.

Czym jest bezwarunkowy dochód podstawowy?

To świadczenie, wypłacane każdej osobie bez względu na wiek, dochody i zatrudnienie, umożliwiałoby zaspokojenie podstawowych życiowych potrzeb. Całość opiera się na prostym pomyśle: pozwólmy ludziom nie troszczyć się o przetrwanie kolejnego tygodnia, miesiąca czy roku. Utopia czy lekarstwo na problemy nowoczesnego świata? Mrzonka dla ludzi, którzy nie rozumieją, na czym polega ekonomia czy odpowiedź na pytanie, jak ustawą znieść biedę?

Sięgając do najrozmaitszych postaw ekonomicznych, filozoficznych i społecznych, Szlinder wskazuje źródła koncepcji i jej odmiany. Przygląda się światowej debacie na temat BDP, analizuje argumenty za i przeciw i zastanawia się, jak takie rozwiązanie mogłoby funkcjonować w polskich warunkach. Książka „Bezwarunkowy Dochód Podstawowy. Rewolucyjna reforma społeczeństwa XXI wieku” Macieja Szlindera, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Naukowego PWN, to pierwszy polski przewodnik po idei bezwarunkowego dochodu podstawowego. Autor daje w niej wskazówki, jak myśleć o gospodarce w świecie po kryzysie finansowym z 2008 roku, w którym nierówności rosną, technologia nieodwracalnie odmienia rynek pracy, a tradycyjna ekonomia okazuje się bezradna w starciu z problemami XXI wieku.

***

Fragment z książki

Wyobraźmy sobie świat, w którym nikt nie jest biedny. Świat, w którym nie trzeba się martwić o to, za co będzie się żyło w następnym tygodniu, miesiącu czy roku. Świat, w którym prawo człowieka do godnego życia traktuje się poważnie i nie jest ono tylko pustą ideą, lecz realizowaną polityką. Świat, w którym pieniądze otrzymuje się bez przymusu pracy najemnej, proszenia urzędników czy udowadniania, że potrzebuje się pomocy. Świat, w którym każdy ma prawo do części bogactwa stworzonego przez poprzednie pokolenia. Świat, w którym demokracja dostępna jest nie tylko dla tych, którzy mają pieniądze i czas, ale rzeczywiście dla wszystkich. Czy stworzenie takiego świata będzie możliwe dopiero za wiele, wiele lat? Niekoniecznie. Pierwszy krok jest już w naszym zasięgu. Tu i teraz. Wyobraźmy sobie świat, w którym każdy i każda otrzymują bezwarunkowy dochód podstawowy.

***

Recenzja prof. Elżbiety Mączyńskiej, prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego

To niezwykle ważna i potrzebna monografia dotycząca jednego z fundamentalnych obecnie zagadnień, jakim jest bezwarunkowy dochód podstawowy. Dzieło Macieja Szlindera ma charakter prekursorski (…). Jest to książka, która zmusza do zmiany spojrzenia na wiele charakterystycznych dla tego świata zjawisk i dokonujących się przemian. Książkę tę powinien zatem przeczytać każdy, kto chce być na takie przemiany przygotowany.

***

O autorze

Maciej Szlinder (ur. 1986) – doktor nauk humanistycznych w zakresie filozofii, socjolog, ekonomista. Prezes Polskiej Sieci Dochodu Podstawowego. Członek hiszpańskiej Sieci Dochodu Podstawowego (Red Renta Básica) i sieci europejskiej (Unconditional Basic Income Europe). Redaktor czasopisma naukowego „Praktyka Teoretyczna”. Publikował m. in. w „Basic Income Studies”, „Nowej Krytyce”, „Filo-Sofiji”, „Przeglądzie Ekonomicznym”, „Dzienniku Gazecie Prawnej” i „Nowym Obywatelu”. Tłumaczył lub współtłumaczył m.in. Cztery przyszłości. Wizje świata po kapitalizmie Petera Frase’a (PWN 2018), Sukces i szczęście. Dobry los a mit merytokracji Roberta Franka (PWN 2018), Nierówności. Co da się zrobić? Anthony’ego Atkinsona, Karta Prekariatu Guya Standinga (PWN 2015), Rzecz-pospolita Michaela Hardta i Antonia Negriego.