Bankowość Spółdzielcza: Czy strategiczny sojusz z dostawcą rozwiązań IT jest możliwy?

Jacek Gieorgica

W bankowości spółdzielczej, stojącej w obliczu nowych wyzwań biznesowych i regulacyjnych, często związanych z ponoszeniem dodatkowych kosztów, wspólne w skali całego sektora projekty w sferze usług teleinformatycznych mogą stanowić ogromną szansę rozwojową i potencjał dla uzyskania oszczędności, wykorzystując efekt skali. Pozytywnych przykładów pokazujących, że udaje się to zrealizować, nie trzeba szukać daleko – wystarczy spojrzeć na rozwiązania, które wypracowali bankowi spółdzielcy w Niemczech.

Jacek Gieorgica Specjalista z zakresu badań i analiz w zespole Public Relations w Związku Banków Polskich. Prowadzi projekty dotyczące monitoringu i badań opinii, w tym badanie „Wizerunek Sektora Bankowego” i „Monitor Bankowy”. Absolwent Szkoły Głównej Handlowej oraz Programu Warsaw-Illinois Executive MBA

Duży może więcej

Krajobraz polskiej bankowości spółdzielczej stale się zmienia, tak samo jak zmieniają się potrzeby i oczekiwania klientów banków. Nowe wymogi regulacyjne, ograniczenia źródeł przychodów i niski poziom stóp procentowych wzmagają konieczność poszukiwania rozwiązań zapewniających efektywną redukcję kosztów zarówno w układzie jednostkowym poszczególnych banków, jak i w perspektywie spółdzielczych grup bankowych.

Wielu przedstawicieli sektora podziela przekonanie, że małe organizmy zwyczajnie mogą nie być w stanie sprostać nowym wymaganiom rynkowym i regulacyjnym. Pojawiają się wypowiedzi wskazujące, że w bankowości w naszym kraju jest miejsce dla tylko kilku dużych instytucji finansowych i banków niszowych – specjalistycznych. W ocenie największych banków presja na koncentrację jest dziś dużo większa niż wcześniej, a jej motorem jest przede wszystkim wyścig technologiczny. Wskazywane korzyści z koncentracji obejmują efekt skali, daleko idącą automatyzację procesów i redukcję kosztów pozwalającą na zwrot z kapitału na odpowiednim poziomie, co dziś stanowi swoiste wyzwanie dla poszczególnych banków. Nabiera to ogromnego znaczenia i chcąc nie chcąc z taką wizją muszą mierzyć się także banki spółdzielcze. Bardzo możliwe, że nadchodząca rzeczywistość, w której dominującą rolę odegra coraz bardziej zaawansowana technologia i coraz większa automatyzacja, będzie wymagała od sektora spółdzielczego nieco innego spojrzenia na biznes. W jaki bowiem sposób małe podmioty mogą skutecznie konkurować z potężnymi grupami finansowymi, od lat inwestującymi ogromne sumy w rozwój systemów bankowości elektronicznej? Odpowiedzi może dostarczyć spojrzenie na dotychczasowe doświadczenia polskiego sektora bankowego w zakresie realizacji wspólnych projektów infrastrukturalnych oraz przykłady rozwiązań wypracowanych w innych krajach.

Pragmatyczne podejście do rynku

W maju bieżącego roku, specjalnym gościem Forum Technologii Banków Spółdzielczych był Juergen Hess, dyrektor sprzedaży w niemieckiej firmie Fiducia GAD IT AG, który w czasie swojej prezentacji podzielił się m.in. doświadczeniami na temat funkcjonowania centrum usług wspólnych dla sektora banków spółdzielczych w Niemczech, tj. Genossenschaftliche FinanzGruppe Volksbanken und Raiffeisenbanken. Z całą pewnością większość bankowców związanych z sektorem spółdzielczym w Polsce niejednokrotnie słyszała o Fiducii( łac. Fiducia – zaufanie). Sama koncepcja centrum usług wspólnych także nie jest czymś nowym, bo wiele firm o podobnym profilu działalności stara się w ten sposób ograniczać koszty, tym bardziej że pomysł na tego typu przedsięwzięcie pojawił się również w jednym z dwóch polskich banków zrzeszających. Tym niemniej warto bliżej przyjrzeć się jednemu z największych w Niemczech dostawców usług IT, bo przykład tej firmy pokazuje, jak ewoluowało pragmatyczne podejście do usług wspólnych i jak wiele korzyści można osiągnąć dzięki współpracy, zaufaniu i wydzieleniu na zewnątrz poszczególnych banków spółdzielczych tej części działalności, która w gruncie rzeczy wcale nie musi być najważniejszym elementem biznesu bankowego – przy jednoczesnym osiągnięciu znaczących efektów skali.

W myśl filozofii firmy, podejmując współpracę z Fiducią, klienci mogą koncentrować się na tym, co w bankowości spółdzielczej najważniejsze – biznesie i relacjach z klientami, pozostawiając całość kwestii IT w rękach fachowców, którzy spełnią wszystkie obowiązujące wymogi w zakresie bezpieczeństwa i compliance.

Biznesowy model Fiducii opiera się na bardzo daleko posuniętym outsourcingu w zakresie usług IT ze strony największego niemieckiego zrzeszenia banków spółdzielczych. Najważniejszym elementem działalności firmy jest rozwój i dostarczenie swoim klientom wystandaryzowanej platformy bankowości elektronicznej w ramach systemu agree21, który do 2019 r. ma objąć wszystkie banki spółdzielcze. Wcześniejsze doświadczenia pokazują, że w 1998 r. równolegle istniało sześć systemów – dzisiaj już tylko jeden, wystandaryzowany, o modułowej budowie umożliwiającej dopasowanie do profilu działalności każdego z 918 banków należących do zrzeszenia – zarówno banków uniwersalnych, jak i specjalistycznych.

Według szacunków, daleko idąca standaryzacja i zastosowanie jednej platformy bankowości pozwoliło na wygenerowanie oszczędności w obszarze IT w całej FinanzGruppe na poziomie 68%. Tymczasem budowanie dedykowanego systemu dla jednej instytucji, szczególnie w przypadku małego lokalnego banku, jest dzisiaj po prostu za drogie, o czym Niemcy przekonali się już dawno temu. Stworzenie jednej platformy, z której docelowo będą korzystały wszystkie banki było procesem ewolucyjnym, w trakcie którego integrowano i dostosowywano szereg istniejących na przestrzeni lat rozwiązań IT. Dzisiejsza Fiducia to efekt wielu połączeń i akwizycji na rynku dostawców usług IT działających na rzecz banków spółdzielczych. Ostatnie połączenie miało miejsce w 2015 r. pomiędzy Fiducia IT AG i GAD eG, będących swoimi odpowiednikami na południu i północy Niemiec.

Od małych rzeczy do zarządzania całością

Należy zaznaczyć, iż dostarczenie platformy bankowości elektronicznej, czyli samego software, to tak naprawdę tylko początek szerokiej gamy usług oferowanej przez koncern. Niemcy w zakresie outsourcingu usług IT poszli jeszcze, w proponowanych rozwiązaniach, co najmniej kilka kroków dalej. Fiducia odpowiada za całą infrastrukturę informatyczną grupy – zarówno banków spółdzielczych, jak i banków specjalistycznych, a także banków prywatnych i pozostałych klientów rynkowych. Oprócz udostępnienia i nieustannego rozwoju flagowego produktu oraz dwóch centrów danych w Karlsruhe i Muenster, firma obsługuje również ponad 168 tys. stacji roboczych w bankach, administruje ponad 82 mln rachunków i 34 tys. bankomatów. Na koniec 2017 r. cały koncern Fiducia & GAD IT, łącznie z 9 wyspecjalizowanymi spółkami córkami zatrudniał ponad 6,5 tys. pracowników i osiągnął obroty wielkości 1,5 mld euro. Każda ze wspomnianych firm specjalizuje się w osobnej kategorii usług, którymi klienci – banki spółdzielcze – są zainteresowani, ale sami nie chcą utrzymywać infrastruktury niezbędnej do ich świadczenia lub są to usługi możliwe do uwspólnienia dla wielu klientów, tj. np. bankowość multikanałowa, bankowość bezpośrednia w obsłudze telefonicznej, rozwiązania mobilne, ale także usługi doradcze, migracje danych, usługi administracyjne, zarządzanie dokumentami, zakupy grupowe, rekrutacja specjalistów itp.

Można powiedzieć, że niemieccy spółdzielcy wynieśli kwestię specjalizacji, outsourcingu IT i usług wspólnych na nieznany dotąd w tak dużej skali poziom. Takie przedsięwzięcie wymagało wieloletniej pracy także w sferze świadomości wśród klientów i ewolucji modelu biznesowego banków spółdzielczych, w toku której duża część działań tradycyjnie wykonywanych przez pojedynczą instytucję została wydzielona poza jej struktury, a oferowane klientom detalicznym produkty są opracowywane na poziomie banku zrzeszającego i wdrażane za pomocą jednolitego systemu, przy naturalnej pełnej współpracy ze strony dostawcy usług IT.

Polak też potrafi

W Polsce również możemy pochwalić się udanymi projektami infrastrukturalnymi integrującymi cały sektor bankowy. Banki już od dawna łączą swoje siły w tych obszarach, w których współpraca przynosi obopólne korzyści dla rynku i dla klientów. Jednym z dobrych przykładów takiej współpracy jest priorytetowy dziś dla całego sektora obszar cyberbezpieczeństwa, innym – wymiana informacji o pojawiających się zagrożeniach czy wspólny stworzony przez banki system DOKUMENTY ZASTRZEŻONE, pozwalający na identyfikację skradzionych dokumentów tożsamości i przeciwdziałanie wyłudzeniom. Za każdym z dużych, zrealizowanych wspólnie projektów infrastrukturalnych, takich jak stworzenie 26 lat temu Krajowej Izby Rozliczeniowej czy powołanie do życia Biura Informacji Kredytowej, z których usług korzystają dziś wszystkie banki, stały realne wyzwania i realne potrzeby. Dziś m.in. dzięki tym instytucjom infrastruktura systemu bankowego w Polsce działa na najwyższym światowym poziomie i każdy bank odnosi z tego tytułu realne korzyści. Dotychczasowa praktyka w zakresie wspólnych projektów infrastrukturalnych w Polskim sektorze bankowym pokazuje nie tylko sens tego typu działań, ale również ich skuteczność. Jak wskazują powyższe przykłady, sektor bankowy wspólnie potrafi wypracowywać rozwiązania korzystne dla całego rynku finansowego.

Czy możemy zatem wyobrazić sobie sytuację, że za kilka lat wszystkie banki spółdzielcze w Polsce, wzorem naszych zachodnich sąsiadów, będą posiadały zaawansowaną technologicznie, jednolitą platformę bankowości dostosowaną do zakresu ich potrzeb i świadczonych usług, dzięki której będą w stanie oferować wspólne, wysokiej jakości produkty bez konieczności samodzielnego parania się indywidualnym systemem IT w pojedynczym banku, czy też, infrastrukturą teleinformatyczną, sprzętem, bezpieczeństwem, compliance zamiast koncentrować się na biznesie bankowym i relacjami z klientami?

Tak – to nie jest nierealna wizja, choć z pewnością stanowi dziś poważne wyzwanie. Jednak niektórzy przedstawiciele sektora bankowego uważają, że to wręcz konieczność. Wiemy, w jaki sposób realizować projekty infrastrukturalne w sektorze bankowym – mamy w tym doświadczenie i nie musimy wymyślać wszystkiego od nowa, bo możemy skorzystać z dobrych zagranicznych doświadczeń. Potrzebna jest tylko wola i chęć działania oraz przekonanie, że takie rozwiązanie pozwoli przenieść polską bankowość spółdzielczą na wyższy poziom. Wspólne rozwiązania IT i budowa sektorowych kompetencji do nieustannej zmiany przy wykorzystaniu najnowocześniejszych technologii z pewnością będzie tematem licznych dyskusji, także na najbliższym Forum Liderów Banków Spółdzielczych 18 i 19 września.