Bankowość i Finanse | Przedsiębiorcy – KUKE | Instrumenty gwarancyjne KUKE wspierają eksporterów

Piotr Maciaszek
Dyrektor Departamentu Ubezpieczeń i Współpracy Międzynarodowej KUKE

W dobie dzisiejszych uwarunkowań rynkowych sektora bankowego, których pokłosiem są m.in. rekordowe rezerwy zawiązane dla portfela kredytów walutowych we frankach szwajcarskich – ma to istotne znaczenie zarówno dla banków, jak i dla ich klientów. Dlatego warto przypomnieć o tych instrumentach i ich zaletach.

Gwarancje płatnicze

Są one najprostszym w obsłudze instrumentem, ponieważ został on zbudowany w sposób analogiczny dla powszechnie występujących w obrocie handlowym gwarancji kontraktowych, które są masowo udzielane również przez banki. Dzięki temu wszystkie podmioty zainteresowane skorzystaniem z tego instrumentu wiedzą, w jaki sposób będą się kształtowały ich prawa i obowiązki, bo w przypadku takich gwarancji zawsze występują trzy podmioty: przedsiębiorca, który potrzebuje finansowania; bank, który potrzebuje zabezpieczenia; i KUKE, które jest wystawcą tego zabezpieczenia. Jak ten instrument funkcjonuje w praktyce z udziałem krajowej agencji wsparcia eksportu? To cały czas powszechnie znany schemat, który sprowadza się do tego, że:

 KUKE ocenia przedsiębiorcę pod kątem ryzyka i spełnienia przez niego warunków formalnych związanych przede wszystkim z historycznymi wolumenami eksportowymi oraz wytycznymi Komisji Europejskiej dotyczącymi instrumentów gwarancyjnych i podmiotów mogących z nich korzystać;

• po dokonaniu oceny KUKE składa przedsiębiorcy ofertę, w której określona jest wysokość i termin obowiązywania limitu, w ramach którego będą na zlecenie tego przedsiębiorcy udzielane przez KUKE gwarancje płatnicze na zabezpieczenie finansowań udzielanych przez instytucje finansowe;
• przedsiębiorca, przyjmując ofertę KUKE i podpisując umowę ramową, może od tego momentu proponować bankom zabezpieczanie do 80% wartości finansowań obrotowych, faktoringu odwrotnego albo faktoringu z regresem, z okresem spłaty tych zobowiązań nie dłuższym niż 719 dni, poprzez gwarancję wystawioną przez KUKE;
• instytucja finansowa, chcąc stać się beneficjentem gwarancji KUKE – abstrakcyjnej, bezwarunkowej i płatnej na pierwsze żądanie – powinna zaakceptować treść gwarancji i przyjąć dokument gwarancji. Te dwie proste czynności wyczerpują zakres dokumentacyjny po stronie instytucji finansowej i gwarancja wystawiona przez KUKE jest w mocy, a to z kolei pozwala bankom na obniżenie wymogów kapitałowych i zwiększenie albo utrzymanie akcji kredytowej dla przedsiębiorcy.

Gwarancje inwestycyjne

Można zakładać, że kiedy apetyt przedsiębiorcy w zakresie płynności obrotowej został już zaspokojony, a zwiększona dzięki KUKE akcja kredytowa pozwoliła na zwiększenie skali prowadzonego biznesu, pojawia się potrzeba pozyskania przez tego przedsiębiorcę długoterminowego finansowania inwestycyjnego, związanego np. z modernizacją albo rozbudową jego mocy produkcyjnych. Poruszając się cały czas w gronie tych samych podmiotów, możemy znaleźć satysfakcjonujące dla wszystkich rozwiązanie, choć schemat „organizacyjny” będzie zdecydowanie inny niż w przypadku gwarancji płatniczych i wiodąca rola przypadnie tutaj bankom.

Z gwarancji inwestycyjnych KUKE mogą korzystać wyłącznie instytucje finansowe, które podpisały z KUKE stosowną umowę określającą warunki współpracy, ponieważ zleceniodawcami i jednocześnie beneficjentami tych gwarancji są właśnie one. Taki schemat współpracy wymaga precyzyjnego określenia reguł gry, które – co warto podkreślić – są jednakowe dla wszystkich i KUKE nie przewiduje w tym zakresie żadnych odstępstw. Gwarancje zabezpieczają finansowania o charakterze inwestycyjnym z okresem spłaty nawet do 14 lat, których celem jest stworzenie, utrzymanie albo zwiększenie potencjału eksportowego kredytobiorcy, będącego:

• przedsiębiorcą mającym siedzibę w Polsce z historycznymi przychodami eksportowymi w trzech najlepszych latach z pięcioletniego okresu sprawozdawczego na średnim poziomie co najmniej 20% w stosunku do wszystkich przychodów wygenerowanych w danym roku obrotowym,
• lub przedsiębiorcą mającym siedzibę w Polsce, który w trzech kolejnych latach po zakończeniu inwestycji będzie uzyskiwał przychody eksportowe na poziomie co najmniej 20% w stosunku do wszystkich przychodów wygenerowanych w danym roku obrotowym.

Przedsiębiorcy spełniający powyższe wymogi i mający plany inwestycyjne w Polsce, powinni zdecydowanie rozważyć ofertę z gwarancją KUKE, gdy rozpoczynają rozmowę o finansowaniu ze swoim bankiem. Gwarancja ta może zabezpieczyć do 80% wartości umowy kredytowej, a większość wiodących banków w Polsce jest przygotowana na takie właśnie ofertowanie. Z drugiej strony, to w KUKE można rozpocząć konkretyzowanie swoich wizji inwestycyjnych, włącznie z tymi w długim horyzoncie czasowym i obejmującymi akwizycje poza granicami naszego kraju. Tutaj można bowiem wykorzystać KUKE w postaci wsparcia w ramach trzeciego z hitów produktowych, którym jest ubezpieczenie finansowania ekspansji zagranicznej.

Ubezpieczenie finansowania ekspansji zagranicznej

Pozwala ono przedsiębiorcy mającemu siedzibę w Polsce pozyskać długoterminowe finansowanie o charakterze inwestycyjnym z okresem spłaty również do 14 lat. W przeciwieństwie do omówionych wyżej instrumentów gwarancyjnych, po stronie warunków formalnych dotyczących przedsiębiorcy występuje wyłącznie domicyl i brak jest przesłanek związanych z przychodami eksportowymi. Celem finansowania może być natomiast – oprócz inwestycji zagranicznej – również akwizycja zagraniczna, w przypadku której kredytobiorcą może być zarówno polski przedsiębiorca będący pomiotem przejmującym, jak i zagraniczna spółka, która jest przez niego przejmowana. Oba te schematy finansowania są akceptowalne przez KUKE i mogą być przedmiotem omawianego ubezpieczenia. Samo ubezpieczenie może natomiast obejmować do 100% wartości umowy kredytowej.

Producent stali Cognor był pierwszą polską firmą, która skorzystała z gwarancji spłaty finansowania inwestycyjnego przeznaczonego na rozbudowę potencjału eksportowego. Kredytu w wysokości prawie 400 mln zł udzieliła Grupa Santander. Z nowych instrumentów KUKE skorzystały już dziesiątki eksporterów z różnych branż, a polskie banki udzieliły im zabezpieczonego finansowania o wartości setek milionów złotych.

Produktem uzupełniającym jest ubezpieczenie inwestycji zagranicznej w znaczeniu przedmiotowym, czyli aktywów położonych poza granicami Polski, najczęściej sprowadzających się do przedsiębiorstwa w ruchu. Wybierając tę opcję, KUKE zapewnia ochronę od wszelkich zdarzeń ryzyka politycznego i siły wyższej, co jest praktycznie niemożliwe u ubezpieczycieli komercyjnych, a boleśnie dla wielu zostało przypomniane w związku z agresją Rosji na Ukrainę. Wtedy zmaterializowało się ryzyko polityczne, m.in. wprowadzenie moratorium płatniczego przez bank centralny Ukrainy uniemożliwiające przez kilka miesięcy większości zagranicznych transferów walutowych, co zmusiło KUKE do czasowego oferowania klasycznych ubezpieczeń należności handlowych. Zakres pokrycia w ubezpieczeniu inwestycji zagranicznej wynosi do 90% wartości inwestycji, która jest aktualizowana w cyklach rocznych. W cyklach rocznych przedsiębiorca decyduje też o kontunuowaniu ochrony ubezpieczeniowej albo o jej zaprzestaniu, natomiast KUKE, podejmując decyzję o zawarciu umowy ubezpieczenia, wskazuje okres, w którym może być zapewniona ochrona dla inwestycji zagranicznej. Maksymalny okres ochrony to 20 lat i KUKE nie może jednostronnie skrócić tego okresu, może to zrobić wyłącznie ubezpieczający.

Przedstawione wyżej rozwiązania są jedynie wyborem z szerokiej palety instrumentów dostępnych od niecałych dwóch lat w ofercie KUKE, które wspierając działające w Polsce przedsiębiorstwa (również zagraniczne) za beneficjentów faktycznie mają banki. Dość nieoczekiwanie to instrumentarium stworzone przez KUKE jeszcze przed pandemią, a zaimplementowane na jej początku w ramach tarczy finansowej chroniącej polski biznes doskonale sprawdziło się, gdy to nie ograniczenia związane z COVID-19, ale jego długotrwałe konsekwencje dały o sobie znać w postaci odbicia inflacji i potem wzrostu stóp procentowych, co skutkowało ograniczeniem płynności, wzrostem kosztów finansowania i pogarszaniem się sytuacji finansowej firm.

Teraz w KUKE mamy nadzieję na zachęcenie polskich banków do szerszego uczestniczenia w projekcie odbudowy Ukrainy, oferując różnego typu instrumenty gwarancyjne. Ostatnie miesiące przyniosły znaczne ożywienie współpracy KUKE z krajowymi instytucjami finansowymi, a potencjał współdziałania jest jeszcze dużo większy.