Bankowość i finanse | GOSPODARKA | Przedsiębiorczość i determinacja to nasze niezbywalne atuty

Konsekwencją pandemii jest upowszechnienie pracy zdalnej i zakupów online. Do jakiego stopnia trendy te zmieniły relacje pracodawca-pracownik i przedsiębiorca-klient. Jakie będą długofalowe skutki owych przemian dla funkcjonowania rynku nieruchomości komercyjnych?

– Przed pandemią długoterminowe prognozy zakładały, że zwiększanie wolumenu obrotów w handlu internetowym będzie konsumować istotną część wzrostu gospodarczego, ograniczając wzrost obrotów w handlu tradycyjnym. Nie było wiadomo, jakie rozmiary przyjmie to zjawisko, i czy przyrost konsumpcji będzie kompensował rosnące znaczenie e-handlu. Pandemia istotnie zdynamizowała ten trend, gdyż handel internetowy stał się swoistym panaceum na złe nastroje. Konsekwencją było oszałamiające tempo rozwoju sektora e-commerce. Przy czym straciliśmy układ odniesienia, bo handel tradycyjny był poddanym kolejnym ograniczeniom. Można jednak zauważyć, że po każdym kolejnym lockdownie następuje szybszy powrót ludzi do zakupów tradycyjnych, na co kluczowy wpływ ma aspekt socjalny. Czujemy, że mamy ochotę się spotkać – tego nam brakuje. Nikt jednak nie wie, na ile ów brak będzie kompensowany po opanowaniu pandemii naszą determinacją do spotkań bądź też trwałą zmianą na rzecz kontaktów wirtualnych.

Segment e-commerce doznał historycznego przyspieszenia przy całkowitym braku mechanizmów regulujących. Tuż przed wybuchem pandemii, w marcu ubiegłego roku, premier Morawiecki w ślad za wypowiedziami reprezentantów Unii Europejskiej deklarował potrzebę opodatkowania e-commerce. Później ten wątek zredukowano do opodatkowania na granicach obszaru celnego UE, co miało przeciwdziałać wprowadzaniu na ten obszar towarów bez jakichkolwiek opłat przez klientów indywidualnych, kupujących u dostawców e-commerce spoza krajów unijnych. Jeśli średnia cena roweru w sklepie stacjonarnym kształtuje się na poziomie 1000 zł, a ten sam rower można kupić na portalu Alibaba za 499 zł, to ową różnicę stanowią podatki i opłaty, łącznie z tak krytycznymi, jak wynagrodzenia pracowników handlu. Godząc się z dysproporcją na korzyść zagranicznych firm e-commerce pozbawiamy się dużej części wpływów budżetowych na różnych poziomach, a na dodatek mamy do czynienia z brakiem regulacji antykoncentracyjnych.

Dzisiaj mamy dwie albo trzy rozpoznawalne marki e-commerce, z reguły wszystkie spoza Europy. Przypomina to początki branży telekomunikacyjnej w USA, gdzie dominujący operator rozwijał się w tak szybkim tempie, że stał się faktycznym monopolistą, i amerykański regulator postanowił rozbić tę firmę na cztery mniejsze podmioty. W e-commerce, w istocie mamy do czynienia z koncentracją, najwięksi gracze zasysają małych i średnich w wyrafinowany sposób, tworząc np. platformy zakupowe. W efekcie rentowność e-commerce jest dzisiaj wysoce wątpliwa, a długoterminowo patrząc, przy braku regulacji, najpewniej żadna. Finalny efekt będzie taki, że całość zysków trafi do kilku największych, globalnych potentatów. Moim zdaniem, konieczne jest regulowanie rynku i ochrona dotychczasowych łańcuchów dystrybucji – wartości, które generują ogromny procent przychodów na wszystkich poziomach.

Jeżeli dobrze rozumiemy, to pana postulat jest z poziomu europejskiego obszaru gospodarczego…

– Jak najbardziej. Przypomnę, że w Europie konsument jest dostawcą opłat na różnych poziomach, dzięki którym utrzymują się budżety. Na tej zasadzie skonstruowano cały podatek VAT. Jeżeli zaniedbamy regulację w tym zakresie, to odbierzemy sobie gigantyczny procent przychodów na wszystkich poziomach, począwszy od pracowników, a skończywszy na budżetach państw. Podam inny przykład: skoro w galerii pracuje 1000 osób, a w magazynach dystrybucyjnych e-commerce nawet ponad 2000 osób, a do tego znacznie bardziej stłoczonych na jednej powierzchni, to niezrozumiałe jest wprowadzanie kolejnych obostrzeń pandemicznych dla handlu stacjonarnego, wielkopowierzchniowego, przy jednoczesnym braku analogicznych środków zapobiegawczych w przypadku e-handlu.

Spróbujmy w takim razie pociągnąć ów wątek relacyjny w dwóch aspektach: pracodawca-zatrudniony i dostawca-klient.

– Przestawiamy się na pracę zdalną w wielu obszarach, co ma swoje pozytywy, ale jednocześnie chcemy się spotykać. Ów aspekt socjalny ma ogromne znaczenie. Według przedsiębiorców, którzy skierowali pracowników do kanału online podczas pandemii, panuje przekonanie, że wydajność pracy online jest niższa niż stacjonarnej. Także sami zatrudnieni tracą satysfakcję z wykonywanych zadań, bo nierzadko mają poczucie, że trzeba coś ukrywać przed pracodawcą, który wie, jak łatwo naginać rzeczywistość, pracując zdalnie. Zarówno praca, jak i edukacja online nie są tak efektywne, jak stacjonarna. Ludzie się w dużej mierze demobilizują. Konieczne jest znalezienie balansu pomiędzy tym, co dzieje się online a klasycznym modelem pracy czy nauczania. Zwłaszcza w obszarze edukacji musimy się liczyć z istotnym spadkiem poziomu wykształcenia. Mamy do czynienia ze zmianami skokowymi w wielu dziedzinach życia, na co nie mamy wpływu, gdyż pandemia jest siłą wyższą, ale ...